تاڭ ئاۋچىڭ

تاڭ ئاۋچىڭ جياڭسۇنىڭ يىشىڭ ناھىيەسىدىن. مۇرەككەپ ئانئورگانىك ماددا ۋە مېتال ئورگانىك بىرىكمىلەرنىڭ قۇرۇلمىسى، فۇنكسىيەسىنى تەتقىق قىلىش بۈگۈنكى خىمىيەنىڭ ئالدىنقى ئورۇندا تۇرىدىغان تېمىلىرىدىن بىرى، بۇ پەن «كوئوردىناتسىئون (جىپسىلانما) مەيدان نەزەرىيەسى» دەپ ئاتىلىدۇ. جۇڭگولۇق خىمىك تاڭ ئاۋچىڭ  (1915 −) باشچىلىقىدىكى كوللېكتىپ  60-يىللاردا بۇ تۈر تەتقىقاتىنى باشلىغاندىن بۇيان، جۇڭگونىڭ «كوئوردىناتسىئون مەيدان نەزەرىيەسى» تەتقىقاتى ۋە قوللىنىش سەۋىيەسى دۇنيا بويىچە ئالدىنقى ئورۇنغا ئۆتتى، بۇ لازېرلىق توپلاشتۇرۇلغان توك يولى، نادىر ئېلېمېنتلار قاتارلىق يېڭىچە ماتېرىياللارنى تەرەققىي قىلدۇرۇشقا ئاساس سالدى، شۇڭا، خەلقئارا خىمىيە ساھەسىنىڭ دىققىتىنى قوزغىدى.

 1936-يىلى، ئۇ ئەلا نەتىجە بىلەن بىرلا ۋاقىتتا تۆت ئۇنىۋېرسىتېتنىڭ ئىمتىھانىدىن ئۆتىدۇ، ئاخىرىدا بېيجىڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ خىمىيە فاكۇلتېتىنى تاللىۋالىدۇ. 1946-يىلى ئامېرىكىغا ئوقۇشقا بېرىپ، كولۇمبىيە ئۇنىۋېرسىتېتى خىمىيە تەتقىقاتى يۇرتىدا ئاسپىرانت بولىدۇ، 1949-يىلى دوكتورلۇق ئىلمىي ئۇنۋانىغا ئېرىشىدۇ. 1950-يىلى، تاڭ ئاۋچىڭ ۋەتەنگە قايتىپ كېلىپ، ئىلگىرى-كېيىن بولۇپ، بېيجىڭ ئۇنىۋېرسىتېتى، جىلىن ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئوقۇتقۇچىلىق قىلىدۇ ھەم جىلىن ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ مۇدىرلىقى ۋە خىمىيە تەتقىقات ئورنىنىڭ باشلىقلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

 تاڭ ئاۋچىڭ كۋانت خىمىيەسى، يۇقىرى مولېكۇلا فىزىك خىمىيىسى، خىمىيىۋى ئۇسۇلدا ئازوتنى تۇراقلاشتۇرۇش قاتارلىق جەھەتلەردە ئىنتايىن مول نەتىجىگە ئېرىشىدۇ. 1952-يىلى، تاڭ ئاۋچىڭ ئۆز ئالدىغا «مولېكۇلىلارنىڭ ئىچكى ئايلىنىشىدىكى قارشىلىق كۈچ فۇنكسىيەسى مەسىلىسى» نى ئوتتۇرىغا قويۇپ، دۆلەتلىك3-دەرىجىلىك مۇكاپاتقا ئېرىشىدۇ. ئۇزاق ئۆتمەي، تاڭ ئاۋچىڭ يەنە يۇقىرى مولېكۇلا قۇرۇلمىسى ۋە خۇسۇسىيىتى نەزەرىيىسى تەتقىقاتىدا زور ئىلگىرىلەشكە ئېرىشىدۇ. 1963-يىلدىن كېيىن، تاڭ ئاۋچىڭ رەھبەرلىك قىلغان خىمىكلار كوئوردىناتسىئون مەيدان نەزەرىيەسىنى ئالتە جەھەتتىن بېيىتىدۇ ۋە «كوئوردىناتسىئون مەيدان نەزەرىيىسى ۋە ئۇسۇلى» دېگەن مۇھىم ئەسەرنى تاماملايدۇ. 1982-يىلى دۆلىتىمىزنىڭ دۆلەت1-دەرىجىلىك تەبىئىي پەن مۇكاپاتىغا ئېرىشىدۇ.

تاڭ ئاۋچىڭ غايەت زور مۇۋەپپەقىيەتلەرنى قولغا كەلتۈرگەچكە، دۇنيادىكى مەشھۇر كۋانت خىمىكلىرى قاتارىغا كىرگۈزۈلىدۇ. 1981-يىلى، ئۇ خەلقئارا كۋانت-مولېكۇلا ئىلمىي تەتقىقات جەمئىيىتىنىڭ ئەزالىقىغا سايلىنىدۇ، ئۇ مۇشۇ خەلقئارا تەشكىلاتتىكى بىردىنبىر جۇڭگولۇق. خەلقئارا خىمىيە ساھەسىدىكىلەر ئۇنى «جۇڭگو كۋانت خىمىيەسىنىڭ ئاتىسى» دەپ ئاتىشىدۇ.

^[0]