كارناي

  كارناي بۇرغا ۋە سۇنايلارغا ئاساسەن ئۆزگەرتىلىپ ياسالغان چالغۇ بولۇپ، « بەش خۇ » ئۇيغۇرلىرىنىڭ قەدىمكى بۇرغىسىنىڭ ئەۋلادى.  ئاۋازى بوم، ھەشەمەتلىك، ھەيۋەتلىك بولغانلىقى ئۈچۈن « نەرە » دەپمۇ ئاتالغان.

كارناينىڭ شەكلى سۇنايغا ئوخشاش بولسىمۇ، ئەمما ئۇنىڭدىن كۆپ ئۇزۇن، ھەجمىمۇ چوڭ ياسالغان.

ئۇ دەسلەپتە ياغاچتىن كېيىن مىستىن ياسالغان، ئۇزۇنلۇقى ئادەتتە 1.5 – 2 مېتىرغىچە بولغان، بەزىلىرىنىڭ ئۇزۇنلىقى 3 – 4 مېتىرغىمۇ يەتكەن.

 كارناي بۇرغىغا ئوخشاش پۈۋلەپ چېلىنىدىغان چالغۇ بولۇپ، ئاۋازى بوم، ھەيۋەتلىك بولۇشتەك ئالاھىدلىكلەرگە ئىگە.

ئۇنىڭ ئاۋازىنىڭ يۇقىرى – تۆۋەنلىكى ياكى بوم – ئىنچىكىلىكى تامامەن ئۇنىڭ ئۇزۇن – قىسقىلىقى ۋە ھەجمىگە مۇناسىۋەتلىك. كارناي چوڭ تىپتىكى كارناي بېشى ۋە ئۈچ تال مىس تۇرۇبىنىڭ ئۇلىنىشى ئارقىلىق ياسالغان، كارناينىڭ ئاۋاز تۈشۈكى بولمىغاچقا، پەقەت بىر نەچچە تەبئىي ئاھاڭنىلا چېلىشقا بولىدۇ.

كارناي دەسلەپتە « چوڭ بۇرغا » دەپمۇ ئاتالغان، پەقەت مىڭ سۇلالىسى دەۋرىگە كەلگەندىلا، ئاندىن كارناي دەپ ئاتالغان.

موڭغۇل قوشۇنلىرىنىڭ غەربكە يۈرۈش قىلىشى جەريانىدا ئەرەب ئەللىرىگە كەڭ تارقالغان.^[0]