لى شىجېن

 لى شىجېن خېبىي ئۆلكىسىدىكى بىر نامرات تېۋىپ ئائىلىسىدە دۇنياغا كېلىدۇ، كىچىكىدىن باشلاپلا تېۋىپلىق قىلىشقا ئىرادە باغلاپ، ئەجدادىنىڭ كەسپىگە ۋارىسلىق قىلىپ، ئېلىمىزنىڭ تىببىي دورا ئىلمى ئۈچۈن زور تۆھپە قوشىدۇ. 

لى شىجېن تېۋىپلىق قىلىش جەريانىدا، بىرمۇنچە كونا دورىگەرلىك كىتابلىرىدا دورا ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ نامى، تۈرى قاتارلىقلارنىڭ قالايمىقانلىقىنى ۋە دورا ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ خۇسۇسىيىتى خاتا خاتىرىلەنگەنلىكىنى، ھەتتا زەھەرلىك دورىلار قۇۋۋەت دورىسى ئورنىدا خاتىرىلەنگەنلىكى ئۈچۈن تېۋىپنىڭ خاتا دورا بېرىشى بىلەن بىمارنىڭ ئۆلۈپ كېتىۋاتقانلىقىنى بايقايدۇ. ئۇ بۇ خىل ئەھۋالدا كونا دورىگەرلىك كىتابلىرىنى رەتلەپ، يېڭى دورىگەرلىك كىتابى يېزىپ چىقىشقا ئىرادە باغلايدۇ. ئۇ مۇشۇ خىزمەتنى ياخشى ئىشلەش ئۈچۈن، بىمارلارنىڭ كېسىلىنى داۋالىغاچ نۇرغۇن تېببىي كىتابلارنى ئوقۇيدۇ، تەكشۈرۈش، زىيارەت قىلىشقا ئەھمىيەت بېرىدۇ. بىر قېتىم ئۇ ھارۋا ھەيدەپ كېتىۋاتقان كىشىلەرنىڭ قازاندا قىزىل يۆگىمەچ گۈل قاينىتىپ ئىچىۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ، ئۇلاردىن سەۋەبىنى سورايدۇ. ھارۋىكەشلەر ئۇنىڭغا: «بۇ گۈلنى قاينىتىپ سۈيىنى ئىچسە، پەي-سۆڭەك ئاغرىقىنى داۋالىغىلى بولىدۇ» دەپ جاۋاب بېرىدۇ، لى شىجېن ناھايىتى خۇشال بولۇپ، بۇنى خاتىرىلىۋاتىدۇ، ئۇ تاغتېشەرنىڭ چۈمۈلە يېيىشىنى ئېنىقلاش ئۈچۈن، تاغتېشەرنى ئەتراپلىق كۆزىتىپ، تاغتېشەر چۈمۈلە يېيىشتە يەردە يېتىپ تىلىنى ئۇزۇن چىقىرىپ، ئالاھىدە بىر خىل پۇراق تارقىتىپ، چۈمۈلىلەرنى تىلى ئۈستىگە چىقىشقا جەلپ قىلىدىغانلىقىنى، تىلىغا چۈمۈلە توشقاندىن كېيىن تىلىنى شارتلا قىلىپ تارتىپ، ئۇلارنى قانغۇدەك يەۋالىدىغان ئەپچىل ئۇسۇلىنى بايقايدۇ.

لى شىجېن يەنە دورا ئۆسۈملۈكلەر ئەۋرىشكىسىنى كەڭ كۆلەمدە توپلايدۇ. دورا ئۆسۈملۈكلەر ئۆسىدىغان تاغ چوققىلىرىنىڭ ھەممىسىدە ئۇنىڭ ئاياغ ئىزى قالىدۇ. ئۇ ھەربىر خىل دورا ئۆسۈملۈكنىڭ چىقىدىغان جايى، شەكلى، ئۆسۈشىدىن تارتىپ يىلتىزى، غولى، يوپۇرمىقى، چېچىكى، مېۋىسىنىڭ تەمى ۋە رولى قاتارلىقلارغىچە چوڭقۇر ھەم تەپسىلىي تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىدۇ، يەنە ھاياتىنىڭ خەۋپكە ئۇچرىشىغا قارىماي، دورا ئۆسۈملۈكلەرنى تېتىپ، ئۆزىنىڭ بەدىنى ئارقىلىق دورىنىڭ خۇسۇسىيىتىنى سىنايدۇ. دورىنىڭ بىھوشلاندۇرۇش رولىنى سىناپ كۆرۈش ئۈچۈن، ئىتياڭىقى(بەڭگىدىۋانە) نى يەپ زەھەرلىنىپ قالىدۇ؛ ئارقىدىن قەدىمىي كىتابلارغا ئېيتىلغىنى بويىچە سويا(دادۇر) ۋە چۈچۈكبۇيا يەپ زەھەرنى قايتۇرىدۇ.

لى شىجېن ئىجتىھات بىلەن 30 يىل ئەمگەك قىلىپ، مەشھۇر تاغ-دەريالارنى كېزىدۇ، 800 خىلدىن ئارتۇق كىتابنى ئوقۇپ، نەچچە مىليون خەتلىك خاتىرە قالدۇرىدۇ ۋە كۆپ يىل تەكرار-تەكرار ئۆزگەرتىپ، ئاخىرى، نەچچە مىليون خەتلىك كاتتا ئەسەر «دورا ئۆسۈملۈكلەر دەستۇرى» نى قالدۇرىدۇ، بۇ كىتاب نەچچە 100 يىلدىن بۇيان جۇڭيى تېبابىتى، جۇڭيى دورا ئۆسۈملۈكلىرىگە دائىر كلاسسىك ئەسەر دەپ قارىلىپ، لى شىجېن «دورىگەرلىك پىرى» دەپ ھۆرمەتلىنىپ كېلىۋاتىدۇ.^[0]