كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن مۇھاپىزەت رايونى

كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونى شىنجاڭ غۇلجا ناھىيەسى ناھىيە تەۋەسىدىكى شەرقىدىكى ساميۈزى يېزىسىنىڭ شىمالىي بۆلىكىدىكى ئاۋات كەنتى قاش دەرياسى ساھىلىغا جايلاشقان. ئىگىلىگەن يەر كۆلىمى 6 مىڭ مو، دەريا ئوتتۇرىسىدىكى يەر كۆلىمى 4 كۋادرات كىلومېتىر كېلىدىغان دېڭىز ساھىلىدا كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن ئۆسىدۇ، مەملىكەت بويىچە بىردىنبىر ياۋا كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن مەركەزلىك تارقالغان. كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن ئۈچىنچى دەۋر كەڭ يوپۇرماقلىق قالدۇق دەرەخ تۈرى بولۇپ، «كەڭ يوپۇرماقلىق ئورمان تىرىك تاشقاتما» دەپ ئاتالغان، «ئاچچىق كاشتان» دەپمۇ ئاتىلىدۇ، "چىڭگاڭ" ئۇرۇقدىشى، ئەرمۇدۇن ئائىلىسىدىكى يوپۇرماق تاشلايدىغان غوللۇق دەرەخ. 

بۇ رايون شىنجاڭنىڭ ئىلى ۋىلايىتى غۇلجا شەھىرىنىڭ شەرقىي جەنۇبىغا 50 كىلومېتىر، قاش دەرياسىدىن ئېقىپ ئىلى دەرياسى دەريا ئېغىزى بەلبېغىغا جايلاشقان، شىمالىي كەڭلىك `43o42، شەرقىي ئۇزۇنلۇق `81o50. كۆلىمى 400 گېكتار. 1983-يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى قۇرۇشنى تەستىقلىغان. پاشا لىچىنكىسى ماددىي مەدەنىيەت مىراسلىرى قوغداش ئوبيېكتى ئۆسۈملۈك كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن ئورمانلىقى ۋە ئۇنىڭ ئۆسۈش مۇھىتىنى قوغداش. كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن يەر شارىدىكى مۇزلۇقنىڭ ئاخىرقى مەزگىلىدە، ھايات قالغان ئاز ساندىكى كەڭ يوپۇرماقلىق دەرەخ قەدىمكى دەرەخ تۈرلىرىنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇنىڭ «كەڭ يوپۇرماقلىق دەرەخ تاشقاتما» دېگەن نامى بار. يوپۇرماق يۈزىدە بىر قەۋەت موم ماددىسى پارقىراق، دەرەخ شەكلى چوڭ بولۇپ، دەرەخ تاجىسى گۈزەل، ناھايىتى يۇقىرى تاماشا ۋە تەتقىقات قىممىتىگە ئىگە. 

تەبىئىي مۇھاپىزەت رايۇنىنىڭ كۆلىمى 20 مىڭ گېكتار، كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن دەرىخىنى قوغداش بۇنىڭدىن 70 مىليون يىلدىن 1 مىليون يىل بۇرۇنقى 3-ئەۋلاد قەدىمىي ئۆسۈملۈكلەردىن قېپقالغان، جۇڭگودا ئەڭ يۇقىرى سەۋىيەنى ياراتقان.

كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن دەرىخى كەركىدان گۈل ئائىلىسىدىكى ئۈسۈملىككە تەۋە، كىچىك دەرەخ بولۇپ، بەزىدە چاتقال ھالىتىدە بولىدۇ؛ شاخلىرى قېنىق كۈلرەڭ، سۇس قوڭۇر رەڭلىك كىچىك، ناھايىتى قىسقا يۇمشاق تۈكچىلەر بولىدۇ. 

كىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن تەبىئىي مۇھاپىزەت رايۇنىكىچىك يوپۇرماقلىق ئەرمۇدۇن تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونى، خۇددى بىر تەبىئىي ئورمان باغچىسىغا ئوخشايدۇ. دەسلەپكى يازدا تىك ھەم ئېگىز ئۆسىدۇ، سۇس يېشىل رەڭلىك يۇپۇرماقلار شېخىغا پاتماي ئۆسىدۇ. ئورمانلىقتىكى قەدەم قويسىلا، شىلدىرلاپ ئېقىپ تۇرغان ئېرىق سۈيى، مەجنۇنتال يېنىك سىيپاپ ئاق قېيىن، نازاكەتلىك قىزغا ئوخشايدۇ. گۈللەر ئېچىلىپ تۇرغان، ساپ ئالتۇن جىغان، رەڭگارەڭ كۆزنى قاماشتۇرىدىغان يۇلغۇن، ئورمانلىقنى تۈمەن خىل زىننەتلەپ، ئادەمنى ھۇزۇرلاندۇرۇپ كۆڭلىنى سۆيۈندۈرۈپ، قويۇق خۇش پۇراق چېچىپ تۇرىدۇ. ^[0]