ئابىدە

版权声明：转载时请以超链接形式标明文章原始出处和作者信息及本声明
logs/68571753.html

ئۇيغۇرلار ھەققىدە بىر قىسىم ماتېرىياللار

 ئۇيغۇركىلاسسك ئەدەبىياتىدىكى مەشھۇر شەخسلەر
سىڭقۇ سەلى تۇتۇڭ ، بۈيۈك پەيلاسوپ،شائىر ئەبۇنەسىر فارابى ،ئاتاقلىق تىلشۇناس مەھمۇد قەشقىرى ، بۈيۈك مۇتەپەككۇر،شائىرۋە جامائەت ئەربابى يۈسۈپ خاس ھاجىپ،ئەدىب ئەھمەد يۈكنەكى ،نەسىردىنبۇرھانىدىن رابغۇزى،ئۇيغۇرپوئېزىيىسىنىڭ مەشھۇر نامايەندىلىرىدىن ئاتايى،سەككاكى،مەۋلانى ئەبەيدۇللا لۇتفى ،ئەلشىر ناۋائىي،ھېرقىتى،
مۇھەممەت سىدىق زەلىلى، نۆبىتى، گۇمنام، ئابدۇرېھىم نىزارى، تۇردىشاخۇن غېرىبى، موللابىلال نازىمى...قاتارلىقلار.

ئۇيغۇركىلاسسىك ئەدەبىياتىدىكى نادىر ئەسەرلەر
«ئوغۇزنامە»،«ئېرىق بىتىك»(تەبىرنامە)،«ئالتۇن يارۇق»،«تۈركىي تىللار دىۋانى»،
«قۇتادغۇبىلىك»،«قىسسەسۇل ئەنبىيا»،«ئەتەبەتۇل ھەقايىق»،«خەمسە نەۋائېي»...
قاتارلىقلار.

ئۇيغۇرلار تارىختا ئىشلەتكەن يېزىقلار
سوغدى يىزىقى، قارۇشتى يىزىقى، مانىي يىزىقى، بىراھمى يىزىقى، ئورقۇن- يىنسەي يىزىقى،
توخرى يىزىقى، ساك يىزىقى، تۈبۈت يىزىقى، قەدىمكى ئۇيغۇر يىزىقى، ئەرەب يىزىقى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يىزىقى، چاغاتاي يىزىقى، لاتىن ھەرىپلىرى ئاساسىدىكى ئۇيغۇريىزىقى،
ھازىرقى زامان ئۇيغۇر يىزىقى قاتارلىقلار.

ئۇيغۇرلار تارىخىدىكى مەشھۇر مەڭگۈ تاشلار
چورىن مەڭگۈ تېشى، تۇنيۇقۇق مەڭگۈ تېشى، كۆلتېگىن مەڭگۈ تېشى، بىلگە قاغان مەڭگۈ تېشى، كۇلچۇر مەڭگۈ تېشى، مويۇنچۇر مەڭگۈ تېشى، توققۇز ئوغۇز قاغان مەڭگۈ تېشى، سۇجى مەڭگۈ تېشى، تېرخىن مەڭگۈ تېشى،
تەس مەڭگۈ تېشى ... قاتارلىقلار.

ئۇيغۇر دوپپىلىرى
بادام دوپپا، چىمەن دوپپا، مامپۇ دوپپا، گىلەم دوپپا، راۋاب دوپپا، كېپىنەك دوپپا، پاختا دوپپا، ئۈنچە دوپپا، ئالماگۈل دوپپا،ياپراق دوپپا، ئۈزۈم دوپپا، كالۋىتۇن دوپپا، مەزەڭگە دوپپا، ئىلمە دوپپا، چاچما دوپپا، زەر دوپپا، بەش تالا دوپپا، چەكمەن دوپپا، يۈرەك دوپپا، شەيدائىي دوپپا، ئەگىم قاش دوپپا، كۆز دوپپا، شاپاق دوپپا، بۆك، پوچى دوپپا، كۈلگۈنچەك
دوپپا، گۈلخان دوپپا، يا دوپپا، قىلىچ دوپپا، بايتامغا،يۇلتۇزتامغا، غۇلجا، تۇرپان، تاشكەنت دوپپا.

ئۇيغۇر مۇقاملىرى
راك مۇقامى، چەبىيات مۇقامى، مۇشاۋىرەك مۇقامى، چارىگاھ مۇقامى، پەنجىگاھ مۇقامى،
ئۆزھال مۇقامى، ئەجەم مۇقامى، ئوشاق مۇقامى، بايات مۇقامى، ناۋا مۇقامى، سىگاھ مۇقامى،
ئىراق مۇقامى.

ئۇيغۇر چالغۇ-ئەسۋابلىرى
ساتار، دۇتتار، تەمبۇر، غېجەك، راۋاب، بۇرغا، قوشۇق، جۈپ تاش، قالۇن، چاڭ، نەي، داپ، ناغرا، سۇناي، ساپايە، ئۇد، ئەرخۇ، غوڭقاس، خۇشتار.

ئۇيغۇر تائاملىرى
لەغمەن، پولو، مانتا، گۆشنان، چۆچۈرە، شورپا، گۆشگىردە، سامسا، پەرمۇدە، سامبۇسا، يۇتازا، ئۈگرە، مەنپەر، تونۇركاۋاب، زىخ كاۋاب، نان، ساڭزا، ئۆپكە-ھېسىپ، پوشكال، شويلا، قۇيماق، پۆرە، نارىن چۆپ، ئەتكەن چاي،

ئۇيغۇر ھازىرقى ۋە بۈگۈنكى زامان ئەدەبىياتىدىكى يازغۇچى-شائىرلار
ھۈسەيىنخان تەجەللى، ساۋىراخۇن بىننى ئابدۇقادىر يېڭىسارى(ناقىس)، ئابدۇقادىر داموللا ۋارىسى، قۇتلۇق شەۋقى، لۇتپۇللا مۇتەللىپ، ئابدۇخالىق ئۇيغۇر، مەمتىلى توختاجى(تەۋپىق)،قاسىمجان قەمبىرى، نىمشىھىت، زۇنۇن قادىرى، ئەنۋەر ناسىرى، نۇربۇساقۇف، تېيىپجان ئېلىيوف، ئابدۇكېرىم خوجا، سەيپىدىن ئەزىزى، ئابدۇرېھىم ئۆتكۈر، زوردۇن سابىر، ئەلقەم ئەختەم، ئەرشىدىن تاتلىق، ئابلىمىت مەسئۇدى، ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئېمىن، روزى سايىت، ئەھمەت زىيائىي، مۇھەممەتجان سادىق، رەھىم قاسىم، مىركامىل ياقۇپ، مىرزاھىس كېرىم، قەييۇم تۇردى، مۇھەممەتئېلى زۇنۇن، مۇھەممەت رېھىم، قۇربان بارات، ئەخەت تۇردى، ئابلىمىت ناسىر، موللا مۇسا سايرامى، يالقۇن روزى، بۇغدا ئابدۇللا، شىرىپ خۇشتار، مۇھەممەتجان راشىدىن، توختى باقى ئارتىشى، مۇھەممەت ئوسمان ھاجىم، خېۋىر تۆمۈر، ئازاد سۇلتان، سەمەت دۇگايلى، مۇھەممەت باغراش، مەمتئىمىن ھوشۇر، ئايشەم ئەھمەد، تۇردى سامساق، ئەختەم ئۆمەر، ئابلەت ئابدۇللا، ياسىنجان سادىق چوغلان، ياسىن زىلال، خالىدە ئىسرائىل، ئەخمەت ئىمىن، جالالىدىن بەھرام، ئابدۇراخمان قاھار، قادىر ئارسىلان، ئەبەيدۇللا ئىبراھىم، ئۆمەر مۇھەممەتئىمىن، يارمۇھەممەت تاھىر تۇغلۇق، ئابدۇرېھىم زۇنۇن، ئادىل تۇنىياز، ئابدۇقادىرجالالىدىن،ئابدۇرېھىم دۆلەت،ئادىل ئابدۇقادىر، ئەسئەت سۇلايمان، مۇختار سۈپۈرگى، ئۆمەر مۇھەممەت كىروران، جىلىل خىلىل ... قاتارلىقلار

 بۇ ماقالە تارىخ بلوگىدىن كۆچۈرۈلدى ، ئەسلى ماقالە ئادرىسى :  http://tarix.blogbus.com/logs/32623958.