ئائىللەردە تورغا چىقىدىغانلار كومپىيوتىرىغا  شەھۋانى تورلارنى چەكلەيدىغان دېتالنى چۇشۇرسە بولىدۇ !

بۇ ئۇسۇلمۇ بولىدىكەن  لېكىن بالىلار  پۇرسەت تېپىپ باشقا جايلاردىن تورغا چىقسىچۇ؟   يەنىلا ئاتا-ئانىلار ئالدى بىلەن بالىلارغا بولغان تەربىيلەشنى كۈچەيتىشىمىز كېرەك  .

بۇ ئىشنى توسوش مۇمكىن بولمايدىغان بولاپ قالدى، تور ئويونلىرىمۇ شەھۋانىي سۈرەت بىلەن كىشىنى قىزىقتۇرىۋاتىدۇ.
بىۋاستە شەھۋانىي تورغا چىقمىسىمۇ،  بەيدۇ تورىدىمۇ شەھۋانىي فىلىم، رەسىم، شەھۋانىي مەزمۇندىكى ماتىرىياللار سامان نەرقى بولاپ كىتىپتۇ،
ئالدىراپ كىشى يىنىڭدا بولسا، يۇمشاق دىتال ئىزدەشتىنمۇ خۇدۈكسىرەيدىغان بولۇپ قىلىۋاتسا كىشى.
ئوقوغۇچى بالىلار ئارىسىدا بەك ئەۋىج ئىلىپ كەتكىنى راس جۇمۇڭلار.


بۇنىڭ ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئىلىش ئۇسۇلى: شىنجاڭ ئىچىدىكى ئۇيغۇر تور بىكەتلىرىدىن باشقا، ئىچكىرىدىكى ۋە چەتئەلنىڭ تور بىكەتلىرىنى زىيارەت قىلىشنى توسوش.

مۇشۇنداق يۇمشاق دىتال بارمۇ؟

   بۇ ھەقىقەتەن تەخىرسىز ئۆتكۈر مەسىلە! 10يىل ئىلگىرى مەن تورخانا باشقۇرغۇچىسى بولۇپ ئىشلەۋاتقان چاغلىرىمدا بۇ خىل ھادىسىلەرنى ئاندا ساندا ئۇچىرىتىپ قالاتتىم ھەم شۇ جايدىلا تەنبىھ بېرىپ، ياشلاردىكى بۇ خىل ئىنتىلىشكە چەك قوياتتىم. ئۇزۇن يىل ئۆتۈپ كەتتى، تورخانىلارغىمۇ كىرمىدىم. ئۆز تۇرمۇش ھەلەكچىلىكى بىلەن سىرتلاردا يۈرۈپ جەمئىيەتتىكى بۇ خىل ئىجتىمائىي ھادىسىگە دېققەت قىلماپتىمەن. يۇرتقا قايتىپ كېلىپ بىر مەزگىلگىچە بىكارچىلىقتا جەمئىيەتنى كۆزىتىش جەريانىدا شۇنى ھېس قىلدىمكى، شەھۋانىلىشىشقا يۈزلىنىش ئالدى بىلەن چوڭلىرىمىزدا ئاندىن ياشلىرىمىزدا ئەۋىج ئالغان مەرەز ئىكەنلىكىنى ھېس قىلدىم. مەنبەگە كەلسەك تور ئاساسى يول ئىكەن. يەنە بازاردىكى ساختا ئۈن سىن تىجارىتى قىلىدىغان بىر قىسىم ئەخلاقسىز، ئېتىقادسىزلارنىڭ دۇكانلىرىمۇ مەنىۋىي زىيانداش ئۇۋىسى ئىكەن. بىر چاغلاردا ئۈرۈمچىدىكى ۋوگزال ، بېكەت قاتارلىق جايلاردا مەخسۇس شەھۋانى سىن بىدىكلىرىنىمۇ ئۇچىراتقان ئىدىم. ئۇلار ئەنە شۇ تۆت تەڭگە پۇل ئۈچۈن چوڭنى چوڭ دېمەي، كىچىكنى كىچىك دېمەي كوچىدىلا خېرىدار چاقىرىپ قوللىرىدىكى سىن تەخسىلىرىنى باشقىلارغا كۆرسىتەتتى. قىزىل بايراق يەر ئاستى يۇمتال شەھەرچىسىگە يۇمتال ئالغىلى كىرىپ قالدىغان بولسىڭىزغۇ، خۇددى شەھۋەتخورلار ماكانىغا كىرىپ قالغاندەك ھېسياتقا كىلىپ قالىسىز. ئاشۇ بەتقىلىقلار ئاۋازلىرىنى قويىۋېتىپ، خۇددى باققال ئالمىسىنى داڭلاپ ساتقاندەك شالتاقلىرىنى چاچىرىتىپ توۋلاپ خېرىدار چاقىرىشاتتى. بولۇپمۇ بىز خەقنى كۆرسە باققال باينى كۆرگەندەك سايرىشىپ كېتەتتى. بەزىلىرى بىلەن ئۇرۇشۇپ ئامانلىق ئىشخانىلىرىغىچە بېرىپ كەلگەن ئىشلارمۇ بولغان. ئەمدى بۇ تەخىرسىز تېما سەزگۈلىرىمنى قايتا ئېچىپ، يېقىنقى يىللاردىن بۇيانقى مەنمۇ دېيەلمەي يۈرگەن ئىچ ئاچچىقلىرىمنى ئەسلەتتى. بۇ شەھۋەت تىجارەتچىلىرىنىڭ ئىگىسى بارمۇ بىلمىدىم ھەر قانداق چاغدا تىجارەتلىرىنى قىلىشاتتى... دېسەم ئىنكاس ئەمەس شىكايەت بولغۇدەك.
    مېنىڭچە بالىلارغا ئاتا-ئانا بولساقمۇ، پەرزەنتلەر بىلەن ئاتا-ئانىلىق كىبىرى بىلەن ئەمەس بەلكى يېقىن دوستى سۈپىتىدە ، توغرا جىنسىيەت تەربىيىسى، ئەخلاق تەربىيىسى ۋە  ئېتىقاد تەربىيىسى ئېلىپ بېرىش بۇ خىل كىرزىستىن ساقلىنىشتىكى بىردىن بىر ئۈنۈملۈك يول.
http://www.uqur.net

كۆپ قىسىم باللاردا خېلى ئىلغار يانفۇن بار، مەكتەپ ۋە ئائىلدىكىلەر باللارنىڭ يانفۇنىنى قەرەلسىز تەكشۇرەپ يانفۇندا سېرىق فىلىم ۋە سېرىق تور ئادىرسى بار يوقلىقىنى سۇرۇشتىرە قىلش ئەمما يېپىق بولۇشى ئاشكارلانمىغان ئاساستا تەربىيە ئىشلەش كېرەك ،

ئەخلاق بولۇپمۇ جىنسى ئەخلاق تەربىيسى بىرىشتە بىز دىمىكراتىيەنى تاختا بىېشىغا ئېلىپ قويۇشقا مەجبورمىز ،

قومۇل شەھەرلىك ھۆكۇمەتنىڭ بەلگىلمە نىزام چىقرىىپ بارلىق سېرىق فىلىم ساتىدىغان تەمىنلەيدىغان ئوۋىلارنى قاتتىق بىر تەرەپ قلىشىنى تەلەپ قىلايلى ،  
ھۆكۇمەتنىڭ جامائەت ئەخلاقىنى قوغداش مەجبوريىتى بار ،

يەنە بىر تەكلىپ ، ھۆكۇمەت باللارغا ساغلام بولغان چېنىقىش ۋە كۆڭۇل ئېچىش سورۇنلۇرىنى كۆپلەپ ھازىرلاپ بىرىشى زورۇر ، مانا شۇنداق بولغاندىلا باللار غا  ياخشى بىلەن ياماننى، پاكىز بىلەن پاسكىننى تاللاش پۇرسىتى بەرگەن بولۇمىز ،
كۇتۇپخانىنى ھېلىغىچە پۇتتۇرەلمىسە ،  موزۇيغا ئۇيغۇرچە چۇشەندۇرشمۇ يازمىسا ، ھەرخىل سەرخىل كۇلۇپلار قومۇلدا يۇقنىڭ ئورنىدا تۇرسا  يىغىپ .ئېيتقاندا قومۇل ھۆكۇمىتى قومۇللۇق باللار ئۇچۇن ئېغىزغا ئالغۇدەك بىر ئىش قىلىپ بەرگىنى يوق ،
تېخى ياخشى ئىشىنى قىلالمايدۇ ،ياماننى تېىخى تىزگىنليەلمىگەن ،

مەكتەپلەرگە بېرىپ نۇتۇق سۆزلەشقۇ قومۇل رەھبەرلىرى ئۇچۇن  ھېچبىر ئەھىمىيىتى يوق ئىش ھىساپلانسا كېرەك ، ناۋادا  قومۇلدىكى چوڭ رەھبەرلەردىن بىرىسى ئوقۇغۇچىلارغا شەھۋانى فىلىمدىن يىراق تۇرۇپ تىرشىپ ئۆرگۇنۇش توغۇرلۇق نۇتۇق سۆزلىگەن بولسا نىمە دىگەن كاتتا ئىش بولاتتى ھە

قايسى ھۆكۇمەت ئۇيغۇر بالىلىرى ئۈچۈن بىز دىگەندەك نەرسىلەرنى تەييارلاپ بېرىدۇ؟
بالىلىرىمىز ، بىسمىللاھىررەھمانىررەھىم دېيىشنى بىلەمدۇ؟
بالىلىرىمىز ئىسلام دىنىمىزدە كۆرسۈتۈلگەن ئەخلاقى بىلىملەردىن قانچىلىك ئۆگەندى؟
بالىلىرىمىز ناماز ئوقۇمدۇ؟
بالىلىرىمىز، گۇنا، ھارام، ياخشى، يامان... دېگەندەكلەرنى بىلەمدۇ؟
بالىلىرىمىزدا مىللى ئۆرپۈئادەت، دىنى ئېتىقات، كىشىلىك غۇرۇر، ئەنئەنىۋى ئەخلاق تۇيغۇسى بارمۇ؟
مەنچە بىزدە ۋە بالىلىرىمىزدا يۇقارقىلار بولسا بۇزۇقچىلىقلارنىڭ ئالدىنى ئالالايدۇ دەپ ئويلايمەن.

مىنىڭچە بالىلارغا بولغان يوشۇرۇن نازارەتنى كۈچەيتىش كېرەك،شۇنىڭ بىلەن بىرگە دىنى تەلىم تەربىيىنىمۇ بىللە ئېلىپ بېرىش كېرەك .مۇشۇنداق بولغاندا ئۈنۈمى ياخشى بولامدىكىن دەپ ئويلايمەن.بالام بۇ يىل 6-يىللىقنى پۈتتۈرىدۇ،ئۇمۇ بىر مەزگىل تور ئويۇنلىرىغا بەك كىرىشىپ كەتكەن،كىيىن قارىسام بىز بالىلارنىڭ  كۆڭلىنى دەپ يول قويغان بىلەن بۇ ئويۇننىڭ ئاخىرى ياخشى چىقمايدىكەن ،شۇڭا ھازىر ئۇنىڭغا تولا چۈشەندۈرۈش ئارقىلىق تورغا چىقمايدىغان قىلدىم.ئۇنىڭ ئۈستىگە ھازىر بالا تەربىيىلەشتىنمۇ ئارتۇق مۇھىم ئىش يوق دەپ قارايمەن.شۇڭا ھەپتە ئارلىقى بالىنى ئۆيگە قەتئى يالغۇز قويمايمىز،چۇنكى بىز ئۇنىڭغا نۇرغۇن چۈشەندۈرۈپ ئۆزىمىز ئۈلگە بولمىساق ئۇ گەپ بەرىبىر بالىغا ئۆتمەيدىكەن.(ئۆتمەيدىكەن ئاتا سۆزى ،قىلما دەپ قىلسا ئۆزى!)

توخوتۇرنىڭ ھۆكۈمەتتىن بالىلارنىڭ ئۆسۈپ يىتىلىشى ئۈچۈن كۈچ چىقىرىشىنى كۈتىشى ئەقىلگە ئۇيغۇن .لېكىن ھۆكۈمەت يەنىلا چەكلىك دائىرىدە خىزمەت قىلالايدۇ .ھۆكۈمەت بالىلىرىمىزغا دائىم ھەمرا بولالمايدۇ .قول تىلىفۇنلارنى ھۆكۈمەت دائىم نازارەت قىلالمايدۇ .
بالىنىڭ بىرىنچى ئۇستازى يەنىلا ئانا ۋە ئاتا .شۇڭا ئاتىلار قۇرامىغا يەتمىگەن بالىلىرىمىزغا نىسبەتەن نازارەتنى كۈچەيتىشىمىز ئۇلارنىڭ ئەركىن ئازادە ،ئىجادىي ياشىشىغىمۇ مۇھىت ھازىرلاپ بىرىش بىلەن بىرلىكتە ئۇلارنىڭ سېرىق مەدەنىيەت بىلەن ئۇچىرىشدىن ئالدىنى ئېلىشىمىز كىرەك .
1.بالىلار بىلەن تېلىۋىزور كۆرگەندە تېلىۋىزوردىن بولمىغۇر كۆرىنىشلەر چىقسا دەرھال ئالماشتۇرۋېتىشىمىز كىرەك .
2.بالىلىرىمىزغا ما قىزنى ئېپ بىرىمەن ،ئالامسەن دىگەندەك بولمىغۇر چاخچاقلارنى قىلماسلىقىمىز،بالىلار ئالدىدا چوڭلار ئەدەپلىك بولىشىمىز كىرەك .
3.بالىلارنىڭ جىنسى تۇيغۇسىنىڭ يىتىلىش ئەھۋالىغا يېقىندىن دىققەت قىلىشىمىز .ئۇلار بىلەن جىقراق ھەم سۆھبەت بولۇپ ئۇلارنىڭ روھىي دۇنياسىنىڭ تەرەققىي قىلىپ قايسى يۆنىلىشكە ماڭغىنىنى پەرەز قىلىشىمىز كىرەك .
4.ئۆز يېشىغا ماس كېلىدىغان جىنسى تەربىيەنى چىرايلىق رەۋىشتە ئېلىپ بىرىشىمىز كىرەك .ئەگەر ئەلتە ياشتىن ئون ياشقىچە ئۆسمۈرلىرىمىز مۇھەببەت ،نىكاھ ،جىنىس دىگەندەك نەرسىلەرگە دىققەت قىلىپ قالسا ۋە سۇئال سوراپ قالسا ئۇلارغا ئامال بار ئۇلارنىڭ لوغەت مەنىسىنى چۈشۈندۈرۈپ قويىشىمىز ۋە بالدۇر مۇھەببەتلىشىشنىڭ ئۆزىگە ۋە ئائىلىگە ئاپەت ئېلىپ كېلىدىغانلىقىنى بىلدۈرىشىمىز كىرەك .ياشلىق دەۋرىگە قەدەم قويغان ئۆسمۈرلىرىمىزگە زىنا ۋە ناشايەن مۇھەببەتلىشىشنىڭ ئىسلامدا قاتتىق گۇناھ سانىلىدىغانلىقىنى چۈشەندۈرىشىمىز كىرەك .بالىلارغا تەربىيەنىڭ ياخشى ئۆتىشى ئۈچۈن ئەڭ ياخشىسى 4 ياشتىن باشلاپ ئىسلامى تەربىيە ئېلىپ بېرىش كىرەك .
4.ئەگەر كىچىكىدە ئىسلامى تەربىيە ئېلىپ بېرىلمىغان بالىلىرىمىزدا يات جىنىسلارغا قىزىقىش .ھەتتا شەھۋانى فىلىملارنى كۆرۈش ھادىسىسى بايقالسا ئالدى بىلەن تىگىشلىك نورمال تەربىيەنى چىرايلىق رەۋىشتە قىلىشىمىز بولۇپمۇ زىنانىڭ ئېغىر گۇناھ ئىكەنلىكىنى سۆزلەپ بىرىشىمىز كىرەك .ئۇلار ئارلىشىۋاتقان دوستلىرىغا دىققەت قىلىشىمىز ،ئائىلىدە تەربىيە ياخشى بولمىغان بۇزۇلۇشقا ماڭغان ساۋاقداشلىرى بىلەن ئارىلىشىغا چەك قويىشىمىز كىرەك .
5.ئۇلارنىڭ كومپىيوتوردا زادى نىمە قىلىۋاتقانلىقىنى بىلىپ تۇرىشىمىز ،كۆرىۋاتقان تور ئادرىسلىرىنى ئارىلاپ تۇرىشىمىز كىرەك .