قىرغىزلارنىڭ ھۇجۇمى ھەققىدە

urdek

       ئورخۇن ئۇيغۇر خاقاناتلىغى دەۋرىدە زامان چۇرگىلەپ 800- يىللارغا تەئەللۇق بولغىلى تۇردى، مۇشۇ دەۋىرگە كەلگۇچە ئارىلىقتا بىر تەرەپتىن قورغاقچىلىق يەنە بىر تەرەپتىن قاتتىق يېغىنگەرچىلىك نۇۋەتلىشىپ تەبىئەتنى ھالسىراتتى، ھالبۇكى قۇرغاقچىلىق ھۇكۇم سۇرگەن چاغلاردا ھەممىنى غاجاپ يىگۇچى غاجىلىغۇچىلار پۇتۇن-پۇتۇن ئوتلاقلارنى ۋەيران قىلىۋەتتى،ئارقىدىنلا باشلانغان قىشلىق يىغىنگەرچىلىك ھەممە يەرنى  قېلىن قارغا چۇمكىدى،بۇنداق ئاھۋال نەچچە يىل داۋام قىلغاچ مال-ئۇلاقلارغا يەم-خەشەك بارغانسىرى يېتىشمىگىلى تۇردى،ئارقىدىن ئۇلۇشۇپلا ھەرخىل كىسەللەر ئەۋجى ئالغىلى قوپتى،
      ماللار قىرىلدى،كۆلۆك(مىنىلىدىغان،ژۇك ئارتىلىدىغان ئۇلاقلار) زور دەرىجىدە كامايدى،سويۇپ يىيىلىدىغان ماللارمۇ كۇپلەپ چىقىم بولغىلى تۇردى،مانا بۇ ئەھۋالدا يۇرت ئالماشتۇرۇش  زورۇرۇيىتى مەيدانغا چىقتى،كۇچۇپ بارىدىغان ئورۇن قىش ۋاقتى ئىللىق مەملىكەتنىڭ جەنۇپ تەرىپى يەنى تارىم ۋادىسى نەزەرگە ئىلىندى،بۇنداقتا يەرلىك ۋابادىنمۇ قېچىپ قۇتۇلغىلى شۇنداقلا قاتتىق سوغۇقتىنمۇ دالدىلانغىلى بولاتتى،لىكىن كۆلۆك مەسىلىسى زىل مەسىلە ئىدى،چۇنكى ھەر-بىر كۇچمەنگە بىر نەچچە ئات-كالا لازىمتى، لىكىن كىسەل ۋەماللاردىكى ۋابا سەۋەپلىك نۇرغۇن ئات-ئۇلاق قىرىلىپ كەتكەن ئىدى، مانا مۇشۇنداق باش قېتىنچىلىغى ۋاقتىدا ئوردىدىن چەتلەشتۇرۇلگەن ۋەزىر قۇۋلۇقباغا ،بۇ مەخپىيەتلىكنى خاقاناتلىق تەۋەسىدىكى قىرغىزلارغا دەپ قويىدۇ ،،قىرغىزلار بولسا قوزغىلاڭ قىلىش ئۇچۇن ئەپلىك پەيىتكەن دەپ خوشال بولۇشۇپ كىتشىدۇ،ئاقىۋەت تىچ-ئامان كۇچۇش ئىشى قىرغىز پۇرسەتپەرەسلەرنىڭ جىدىلى بىلەن بىسەرەمجانلىققا ئايلىنىدۇ.
       لىكىن 19 - ئەسىردىكى روس تارىخچىلىرى بۇ ۋەقەنى قىرغىزلار ھۇجۇمىدىن ئۇيغۇر خانلىغى گۇمران بولدى دەپ  دەپتەرلىرىگە پۇتۇشكە ئالدىراپ كىتىشتى، ( نەق شۇ دەۋىرلەردە ئوسمان ئېمپىرىيىسى بىلەن روسلار ئارىسىدا زىمىن تالىشىپ قانلىق جەڭلەر بولىۋاتقان چاغلار ئىدى،)نەتىجىدە نورمال كۇچۇش ئىشى قىرغىز مالىمانچىلىغى تۇپەيلى((ئورخۇن خانلىغى ئاغدۇرۇپ تاشلاندى)  دەپ تارىخقا خاتا پۇتۇلۇپ كەتتى، كۇنىمىزدە بولسا بۇ ۋەقە كۇپتۇرۇلۇپ ھەرقايسى مەنپەئەتدارلارنىڭ كۇزىگە مىق بولۇپ كۇرۇنگەن ئۇيغۇر خاقاناتلىغى نىڭ ئابرويى دەپسەندە  قىلىنىش ئىھتىياجىغا ماس كىلىپ بەردى.
 ئۇنتۇماسلىق كىرەككى ئەينى دەۋىردە تارىم،يارىش(ھازىرقى جۇڭغارىيە)بىز دەۋاتقان ئورخۇن ئۇيغۇر خاقاناتلىقى تەۋەسىدىكى زىمىن ئىدى.
 ھىچقاچان قىرغىزلار ئۇيغۇر خاقاناتلىقىنى ئۇزلىرىلا ئاغدۇرۇپ تاشلىغان ئەمەس،ھەم كۇچىمۇ يەتمەيتى،بۇ پەقەت ھازىرقى سىياسى تارىخچىلارنىڭ قەغەز يۇزىدىكى سىياسى ئويۇنى خالاس.

ohuztigin

مۇنۇ ئۇلۇنشنى كۆرۈڭ:
./read.php?tid=14335

تارخان

بۇ تېمىنىڭ سىزنىڭ خىيالىڭىز ياكى باشقىچە ئىكەنلىكىنى ئاڭقىرالمىدىم،ياكى مەنبەنى ئەسكەرتمەپسىز.
لېكىن ئورخۇن خاندانلىقى يىمىرىلگەندىن كېيىن ئورخۇن ۋادىلىرىدا قىرغىزلارنىڭ ھاكىمىيەت قۇرغانلىقى بۇ بىر ھەقىقەت....مەيلى بىر ھاكىمىيەت ئاغدۇرۇلسىلا ھېچقانداق كۈچىمەي تاغدىن چۈشۈپ تۇغ تىكلىۋېلىش قىرغىزلارنىڭ ئۆرۈپ-ئادىتىمۇ  دەيلى،خۇددى1991-يىلىدىن كېيىندەك،ئەمما بۇ تېمىڭىزدا كىشىنى قايىل قىلغۇدەك ھېچبىر نۇقتىنى ئۇچراتمىدىم.

yusup823

بۇنداق دىيىش ئۈچۈن يىتەرلىك دەلىل ئىسپات بولىشى كىرەك . شەخسىي ھىيساتنى تارىخقا ئارىلاشتۇرۇۋالساق ، قەتئىي بولمايدۇ . ئەگەر يىتەرلىك دەلىللىرىڭىز بولسا كۆرۈپ باقايلى .

suchi

شۇ ۋاقىتتا ئورخۇن ئۇيغۇر خاندانلىقى تەۋەسىدە 100مىڭ قىرغىز ئاتلىق ئەسكىرى باركەن،شۇنداق ھىساپلىغاندا ئورخۇن ئۇيغۇر خاندانلىغى تەۋەسىدىكى قىرغىزلارنىڭ نوپۇسى 500مىڭدىن كەم ئەمەس.تەبىئى ئاپەتمۇ بىر سەۋەپچىسى،ئاساسلىغى خانلىق ئىچىدىكى ئىچكى دۈشمەنلەرنىڭ ئاسىيلىق قىلىشى بىلەن قىرغىز ئەسكەرلىرىنىڭ ،مۇداپىئەسىز تۇرغان خاندانلىق قوغدۇغۇچى قىسىمىغا تۇيۇقسىز قىلغان ھۇجۇمىدىن خاندانلىق گۇمران بولغان.
لېكىن قىرغىزلارمۇ بىز بىلەن قېرىنداش بولغاچقا،خاندانلىق تەۋەسىدىكى ئۇيغۇرلارنى پۈتۈنلەي ئۇر چاپ قىلىشى ئەقىلگە سىغمايدۇ،تارىختىمۇ باستۇرۇپ كەلگەنلەر يەرلىكلەرنى يۇرت-ماكانىدىن پۈتۈنلەي قوغلاپ چىقىردىغان ئەھۋال بەك ئاز.
ئۇنداقتا ئورخۇن ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلار نىمىشقا مۇشۇ جەڭدىن كېيىنلا كۆچ-كۆچ قىلىپ،پۈتكۈل قەۋم غەرپكە بىراق كۆچۈپ كېتىشىدۇ؟ئاساسلىقى يەنىلا موڭغۇل ئېگىزلىكىدىكى ناچار تەبىئى شارائىت،تەبئى بالايى ئاپەتنىڭ سەۋەبىدىن بولسا كېرەك،ئۇلارنىڭ ئومۇميۈزلۈك كۆچۈشى.ئاساسلىق قىسمىنىڭ تارىم ئويمانلىغىغا،تەڭرى تېغىنىڭ شىمالى ئېتەكلىرىگە ۋە ئىلى،يەتتىسۇ ۋادىلىرغا كۆچۈشى شۇ يەردىكى قېرىنداشلىرىنىڭ بولغانلىغىدا،بولمىسا يات ئەلگە شۇنچە كۆپ ئادەمنىڭ كېلىپ ئورۇنلىشىشى مۈمكىنمۇ؟ھەمدە كېلىپ ئۇزاق ئۆتمەيلا ئۇيغۇرلار تەڭرى تېغىنىڭ جەنۇپ،شىمالى ۋە شەرقىدە چوڭ خاندانلىق قۇرالىشى مۈمكىنمۇ؟

sabri

قايسى كۈنىلا ئىزدىنىش مۇنبىرىدىن كۆرگەنتىم بۇ ماقالىنى، مانا بۇ يەردە مەنبەئەسىنى ئەسكەرتمەيلا كۆچۈرۈپ ئەكەپتۇ...

yvsvf

ئورخون ئۇيغۇر خانلىقىنىڭ ھالاكىتىنىڭ ئۈچ سەۋەبى: <1> تەبىئىي ئاپەت، <2> ۋابا، <3> قىرغىزلارنىڭ تاجاۋۇزى.
مەن قوشقان ئىككى سەۋەب: <1> ھەسەتخورلۇق، <2> قانۇنىيەت.
    بالدۇر ھەم بەك تېز گۈللەنگەن ئەل شۇنچە بالدۇر ھەم تېز ھالاك بولىدۇ. مانا بۇ قانۇنىيەت!

ئەنۋەر

بۇ مەزمۇن 2قەۋەتتىكى تارخاندە2013-01-08 23:09يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
بۇ تېمىنىڭ سىزنىڭ خىيالىڭىز ياكى باشقىچە ئىكەنلىكىنى ئاڭقىرالمىدىم،ياكى مەنبەنى ئەسكەرتمەپسىز.
لېكىن ئورخۇن خاندانلىقى يىمىرىلگەندىن كېيىن ئورخۇن ۋادىلىرىدا قىرغىزلارنىڭ ھاكىمىيەت قۇرغانلىقى بۇ بىر ھەقىقەت....مەيلى بىر ھاكىمىيەت ئاغدۇرۇلسىلا ھېچقانداق كۈچىمەي تاغدىن چۈشۈپ تۇغ تىكلىۋېلىش قىرغىزلارنىڭ ئۆرۈپ-ئادىتىمۇ  دەيلى،خۇددى1991-يىلىدىن كېيىندەك،ئەمما بۇ تېمىڭىزدا كىشىنى قايىل قىلغۇدەك ھېچبىر نۇقتىنى ئۇچراتمىدىم.  

ئورغۇن ئۇيغۇر خاندانلىقى دىگەن رۇمانى پايدىلىنىشىڭىز ئۇچۇن سۇنىمەن.ئوقۇپ بېقىڭ!!!