شەرقى جەنۇبى ئاسيادىكى سىتالىن-بوربۇت
ئۇ 1925-يىلى باي دېھقان ئائىلىسىدە تۇغۇلغان. 1949-يىلى20نەپەركامبودېژالىق ياشفىرانسىيە ھامىيلىقدىكى كامبۇدېژانىڭ ئوقۇش مۇكاپاتىغائىرىشىپ،فىرانسىينىڭ پارىژغا ئوقۇشقا بارغان (كامبۇدىژا بۇ چاغدا فىرانسىينىڭ مۇستەملىكىسى ئىدى).بۇنىڭ ئىچىدە بىرنەپەر دېھقان ئوغلى بار بولۇپ ،بۇ ياشنىڭ ئىسمى سالونزار ، كىيىنكى ئىسمى بوربۇتئىدى (بىراق ئۇ چاغدا ئۇنىڭ بوربۇت دىگەن ئىسمىنى ئۇنىڭ ئۆيدىكىلىرىمۇ بىلمەيتتى1975-يىلدىن باشلاپ بوربۇت دىگەن ئىسىم كامبۇدېژانى تىتىرەتكەن ئىسىمگە ئايلاندى).شارلۇتجاۋ پارىژغا بارغاندىن كىيىن بۇرۇن بارغان كامبۇدېژالىق ئوقۇغۇچلار بىلەنئالاقىلىشىپ،<<كامبۇدېژا ئوقۇغۇچىلار بىرلەشمىسى>>گە قاتناشقان.بۇئارلىقتا ئۇ ماركىسىزىم-لېنىنىزىمنى ئۆگۈنۈپ ،ئۆزنىڭ سوتسىيالىزىم-كوممۇنىزمغابولغان كۆزقارشىنى تىكلىگەن.1950-يلى شارلۇتجاۋ <<كامبودېژا كومپارتىيسى>>نى قورغان.1956-يىلى دۆلەتكە قايتىپ فىرانسىينىڭمۇستەملىكىچىلىكىگە قارشى يەر ئاستى خىزمەت بىلەن شۇغۇللانغان.كىيىن بارا-باراكۈچيىپ 1976-يىلى ئامىرىكا پەرەس ھاكىميەتنى قوراللىق ئاغدۇرۇپ ھاكىميەت بېشىغاچىقىپ باش مىنىستىر بولغان ،كىيىن ۋېيتنام بىلەن بولغان چېگرا ئۇرۇشى ئىككىدۆلەتنىڭ ئۇرۇشىغا ئايلىنىپ ،ۋېيتنام كامبۇدېژانىڭ كۆپ قىسىمىنى ئىشغالقىلىۋالغان.1997-يىلى قىزىل كېخمىر بوربوتنى ئۆمۈرلۈك قاماققا ھۆكۈم قىلغان.1998-يىلى كىسەللىك بىلەن ئۆلگەن.1970-يىلى لاڭنو گوروھى ئامىركا ئارمىيسىنىڭ قوللىشىبىلەن سىخانوكنى ئاغدۇرۇپ ھاكىميەتىنى تارتىۋالغان . 1975-يىلى بوربۇت پۈتۈنمەملىكەتكە ئىنقىلاپنى باشلاش توغرىسىدا بۇيرۇق قىلغان .ۋە لاڭنو گوروھىنىئاغدۇرۇپ 1975-يىلى4-ئاينىڭ17-كۈنى بوربۇت باش مىنىستىر بولغان.1975-يىلى 6-ئاينىڭ21-كۈنى ماۋزېدۇڭ بوربۇت بىلەن كۈرۈشكەن .1976-يىلى1-ئاينىڭ5-كۈنى يېڭى ئاساسىقانۇننى جاكارلاپ دۆلەت نامىنى دېمۇكىراتىك كامبۇدېژاغا ئۆزگەرتىكەن. شۇنىڭ بىلەنپادشاھ سىخانۇك تەخىتتىن چۈشكەن ،ئارقىدىن قىزىل كېخمىر ساپ كوممۇنىزىمنى يولغاقويۇشنى،كاپتالىزىم بىلەن شەخسى مۆلۈكنى يوقتىشنى، شەھەرلەرنى يوقىتىش،پۇلنىيوقىتىش،نورمال ئەر-ئاياللىق تۇرمۇشنى يۇقىتىش(توي قىلغان ئەر-ئاياللار ئايرىمتۇرۇشنى)،ھەممىنى ھۆكۈمەت كونتىرول قىلىشنى بايلار بىلەن كەمبەغەللەر بولمىغانجەمئىيەت قۇرۇشنى،يېزىلاردا مەجبۇرى كولخوزنى يولغا قويۇپ ھەممە ئادەم بىللە يېتىش، بىللە تاماق يېيىش ،شەخسى بۇيۇمنى يۇقىتىش ،دىننى يوتۇشنى يولغا قويۇپ ، سوۋىتئىتتىپاقىدەك تازلاشنى يولغا قۇيۇپ قارشى تۇرغانلارنى قاتتىق باستۇرغان .بۇ چاغداكامبۇدېژادا دوختۇرخانا ۋە تېلگىرامما ئورنى يوق بولغان .بۇنىڭلىق بىلەن كامبۇدېژادابىرمېليۇن 700مىڭ كىشىنىڭ ئاچارچىلىق ، ئۇرۇش،كىسەللىك ۋە ھەرخىل جىنايەت بىلەنئۆلىشىگە سەۋەپچى بولغان ، بۇنىڭ ئىچىدە ئىككىيۈزمىڭ جۇڭگولۇقمۇ بار(بەزىماتېرياللاردا3مېليۇن دەپ ئېلىنغان). شۇندىن باشلاپ بوربۇتنىڭ ئىسمى پۇقرالارغانىسبەتەن ۋەھىمە بۇلۇپ قالغان .1978-يىلى12-ئاينىڭ25-كۈنى ۋېيتنام كامبۇدېژاغائۇرۇش ئېلان قىلغان ،ئارقىدىن 10دېۋىزيە 200000مىڭ ئەسكەر 7يولغا بۆلۈنۈپكامبۇدېژاغا بېسىپ كىرگەن.ۋېيتنامنىڭ بۇ تاجاۋۇزچىلىقى كامبودېژا خەلىقىنىڭ ۋەخەلىقئارا جەمئىيەتنىڭ كۈچلۈك قارشلىقىغا ئۇچىرغان.1981-يىلى 3-ئايدا پادشاھسىخانۇكنىڭ يىتەكچىلىكىدەئۆز-ئۆزگە ئىگە بولغان كامبۇدېژا دېمۇكىراتىك پادشاھلىقى قۇرۇلغان.1989-يىلى9-ئايدا ۋېيىتنامئەسكەر چېكىندۈرگەن، خەلىقئارا جەمئىيەت بىرلىشىپ ،تىنىچ –ئاسايىشلىق ھۆكۈمەتقۇرۇشقا تەكلىپ بەرگەندە ،بوربۇت بۇنى رەت قىلغان ۋە ئۆزنىڭ كوممىنىزمدا چىڭتۇردىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.بۇنىڭ بىلەن قىزىل كېخمىر يالغۇز قالغان.خەلىقئارا ياردەمدىن مەھرۇمبولغان قىزىل كېخمىر تېخمۇ يالغۇز قالغان،تۇرمۇشى تېخمۇ يامانلاشقان.بۇ ئارمىينىئارسالدى قىلىپ قويغان.يەنە كېلىپ سىخانۇك باشچىلىقىدىكى كامبۇدېژا خەلىقىنىڭتۇرمۇشنىڭ سۈپىتى بىلەن قىزىل كېخمىرنىڭ كونتەروللىقىدىكى پۇقرالارنىڭ تۇرمۇشسۈپتنىڭ ئوتتۇرسىدىكى چوڭ پەرىق كىشلەردە قىزىل كېخمىرنىڭ باشقۇرۇشغا نىسبەتەنگۇمەن پەيدا قىلغان. بۇنىڭلىق بىلەن بوربۇت ئامالسىز سىياسەتىنى كىڭەيتىپئوفىتسىر-ئەسكەرلەرنىڭ سودا قىلىشغاۋە شەخسى بۇيۇملىرى بولۇشقا يول قويغان .1993-يىلىكامبۇدېژادا ئومۇمى سايلام بولغان،بىراق قىزىل كېخمىر بۇرۇنلا كىشىلەرنىڭ نەزىردىنقالغان بولغاچقا ،سايلامدا ھېچقانداق بىلەتكە ئېرشەلمىگەن (نىمە ئۈچۈنلىكىھەممەيلەنگە ئايان).1996-يىلى8-ئايدا قىزىل كېخمىرنىڭ مۇئاۋىن باش مىنىستىرىيىڭسالى 3000دىن ئارتۇق ئەسكەرنى باشلاپ مەركىزى ھۆكۈمەتكە تەسلىم بولغان. 1997 -يىلى6-ئايداقىزىل كېخمىرنىڭ باش ھەربى قوماندانى ئۆزنىڭ مەركىزى ھۆكۈمەتكە تەسلىم بولغانلىقىنىبىلدۈرگەندىن كىيىن ، بوربۇت بۇنى بىلىپ ئادەم ئەۋەتىپ،1997-يىلى7-ئاينىڭ25-كۈنىقىزىل كېخمىرنىڭ باش ھەربى قوماندانى سۇڭچېڭ ئەر-ئايال ۋە بالىسى بولۇپ8ئادەمنى قىرىپ تاشلىغان.باش قۇمانداننىڭ ئۆلىمىئارمىينى غەزەپلەندۈرگەن ، بۇنىڭ بىلەن ئارمىيە قورالنىڭ ئۇچىنى<<1-نومۇرلۇق ئاكا>>غا قاراتقان ، بۇربۇت قاچقان ،لىكىن تۇتۋېلىنىپئۆمۈرلۈك قاماققا ھۆكۈم قىلىنغان.بوربۇت ئۆلگەندىن كىيىن قىزىل كېخمىرنىڭ ئىچىدەتۇشمۇ-تۇشتىن مەركىزى ھۆكۈمەتكە تەسلىم بۇلۇش باشلانغان.1998-يىلى12-ئاينىڭ5-كۈنى قىزىلكېخمىرنىڭ ئەڭ ئاخىرقى 8گېنىرالى قالدۇق 1000دىن ئارتۇق ئەسكەرنى باشلاپ،ئورمانلىقتىن چىقىپ مەركىزى ھاكىميەتكە تەسلىم بولغان.بۇنىڭ بىلەن قىزىل كېخمىرئېغىر زىيانغا ئۇچىرغان . ئەسكەرلەرنىڭ كەيپىياتى سۇسلاشقان.باش ھەربى قومانداننىڭئۆلىمى ئارمىينى غەزەپلەندۈرۈپ، ئاخىرىدا بوربۇتنى قولغائالغان.1998-يىلى4-ئاينىڭ15-كۈنى يۈرەك كىسىلى بىلەن ئۆلگەن ،ئۇنىڭ جەسىدىنى4ئەسكەر لاتىغا يۆگەپ بېنزىن چېچىپ كۆيدۈرۋەتكەن.مانا بۇنىڭلىق بىلەن بۇمۇستەبىتنىڭ ئۆلۈكى ئاخرى يەرلىكقىمۇقۇيۇلالمىغان.
| 
يوللىغان ۋاقتى 2014-2-15 23:27:34
