يەھۇدىي -ماسۇن تەشكىلاتى

ABRAL.XAMILI

	ئۇلارنى ئۇنداق مۇبالىغە ۋە سىرلىق  قىلىۋەتمەڭلار باللار!:qiray190

aykarim

	غەربنىڭ ئوسمانىيە خىلاپىتىنى يىقىتىش باسقۇچى ئاخىرقى خەلىپە سۇلتان ئابدۇلھەمىد تارىخى ئەسلىمىلىرىدە:“ئاسىيادىكى مۇسۇلمان خەلقلەرنى بېسىۋالغان چوڭ دۆلەتلەر، ئەنگىلىيە ۋە روسلار مەن كۆتۈرۈپ يۈرگەن خەلىپىلىك قورالىدىن تىترەيدۇ، شۇڭا ئۇلار بۇ ئوسمانىيە دۆلىتىنى يوقۇتۇشقا بىرلىشەلىگەن“دەپ يازىدۇ. 1. دونىما يەھۈدىلىرىنىڭ بۇ سۈيقەستىكى رولى دونىما(ئىككى يۈزلىمە) يەھۇدىلىرى ئوسمانىيە خىلاپەت دۆلىتىگە سۈيقەست قىلىش بايرىقىنى كۆتۈرگەن، بۇ يەھۇدىلار تۈركىيەنىڭ سالونىك(ھازىر گىرىتسىيەگە تەۋە) شەھىرىگە مەركەزلەشكەن، ئۇلار سىرتقى كۆرنۈشلىرىدە مۇسۇلمان، ئەمەلىيەتتە يەھۇدى دىنىغا ئېتىقاد قىلغۇچىلار. بۇ يەھۇدىلار ”ئىتتىپاق ۋە تەرەققىيات تەشكىلاتى“بايرىقى ئاستىدا سۇلتان ئابدۇلھەمىدغا قارىشى ۋەھشى ھۇجۇمغا يېتەكچىلىك قىلغان. چۈنكى خەلىپە ئوسمانىيە دۆلىتىنىڭ 50 مىليۇن فونتىستىرلىڭ قەرز بەدىلىگە يەھۇدىلارغا پەلەستىننى سېتىپ بېرىشنى رەت قىلغان. تۈرك ئوفىتسىرى ھۇسامىدىن ئارتۈرۈك 1957-يىلى نەشىر قىلىنغان“ئىككى دەۋر سىرلىرى“ نامىلىق كىتاۋىدا مۇنداق دەيدۇ:“تىيودور ھارتىزىل ۋە يەھۇدىلارنىڭ چوڭ پوپى ئۆزى ئالاھىتەن سۇلتان ئابدۇلھەمىدتىن پەلەستىندە يەھۇدىلارغا مۇستەقىل دۆلەت تۇرغۇزۇش تەلىپىنى قويۇپ كەلدى، لېكىن سۇلتان ئابدۇلھەمىد ئۇ ئىككى يەھۇدىنى قوغلاپ چىقاردى. 1890- يىلى سۇلتان ئابدۇلھەمىد يەھۇدىلارنى ئوسمانىيە زېمىنلىرىدا قوبۇل قىلماسلىق توغرىسىدا ئىككى پەرمان چۈشۈردى ۋە پەلەستىندىكى يەر مۈلۈك ئىدارىسىغا پەلەستىن زېمىنلىرىنى ھىجرەت قىلىپ كەلگۈچىلەرگە ساتماسلىقنى تەكىتلىدى“. فەۋزى توغاي 1947- يىلى تۈركىيەنىڭ ”بۈيۈك توغۇ“ ژرونىلىدا“پەلەستىن ۋە يەھۇدىلار مەسىلىسى“دېگەن تېمىدا:“سۇلتان ئابدۇلھەمىدنىڭ يەھۇدىلار ھەرىكىتىگە قىلغان رەددىيىسى ئۇنىڭ تاج-تەختىنىڭ ئۆرۈلىشىگە بەلكى ئوسمانىيە دۆلىتىنىڭ يىقىلىشغا سەۋەب بولغان“ دەپ ماقالە ئىلان قىلغان. 1909- يىلى ئەنگىلىيە ۋە باشقا غەرب ئەللىرىنىڭ ھىمايىسى، قوللىشى ۋە كۈشكۈرتىشى ئاستىدا ئاستىدا ماسۇنلار ۋە يەھۇدىلار يېتەكچىلىكىدىكى ئىتتىپاق ۋە تەرەققىيات تەشكىلات ئىنقىلابچىلىرى سۇلتان ئابدۇلھەمىدغا قارىشى سۈيقەست پىلانلاپ، ئۇنى مەنسىپىدىن ئېلىپ تاشلاشنى پىلانلاشقان، ئۇنى خەلىپىلىك مەنسىپىدىن ئېلىپ تاشلاش قارارىنى يەتكۈزۈپ قويۇشقا 4 كىشىدىن تەركىپ تاپقان ئۆمەكنى ئەۋەتكەن، ئۇلارنىڭ ئىچىدە بىرمۇ تۈرك ياكى ئەرەب بولمىغان. بۇ ئۆمەكنىڭ بېشىدا  ئىيمانويل دېگەن يەھۇدى بار ئىدى. نەتىجىدە سۇلتان ئابدۇلھەمىد يەھۇدىلار مەركەزلەشكەن سالۇنىيك شەھىرىگە پالاندى ۋە بىر يەھۇدىنىڭ ئۆيىگە سولاپ قويۇلدى، 1918- يىلى سۇلتان ئابدۇلھەمىد ۋاپات بولدى. ئۇنىڭ جىنازا نامىزىغا ئىستانبول شەھىرىنىڭ پۈتۈن خەلىقى دېگىدەك قاتناشتى. سۇلتان ئابدۇلھەمىد يەھۇدىلارنىڭ پەلەستىنگە ھىجرەت قىلىشنى ۋە زىيارەت قىلغۇچىلارنىڭ بىر ئايدىن ئارتۇق تۇرۇشىنى چەكلىگەن ئىدى. دونىما يەھۇدىلىرى 600 ئائىلىك بولۇپ،1683- يىلدىن تارتىپ ئىسلامغا كىرگەنلىكىنى داۋا قىلغان، لېكىن ئۇلار مەخپى يەھۇدى دىنىغا ئېتىقاد قىلىپ كەلگەن. بۇ ھەقىقەتنى ئىسرائىلىيەنىڭ ئەسبەق باش مېنىستىرى“ ئىسھاق زۇفى“ 1957- يىلى نەشىر قىلىنغان“دونىما“ نامىلىق كىتاۋىدا ئېنىق ئېتىراپ قىلغان. ئۇ:“خەلىپىلىك مەركىزىدە ئۆزىنى ئىسرائىل ئەۋلادىنىڭ بىر قىسمى ھېساپلايدىغان مۇھىم تائىفە بار. ئۇلار دونىما يەھۇدىلىرى بولۇپ، سىرتقى كۆرنۈشىدە مۇسۇلمان،لېكىن ئۇلار مەخپى  يەھۇدىلارنىڭ دىنى پائالىيەتلىرىنى ئورۇنلايدۇ“دېگەن. ئەمىر شەكىب ئارسىلان دونىما يەھۇدىلىرى توغرىسىدا مۇنداق دەيدۇ:“ئۇلار پەقەت ئىسمىدا مۇسۇلمان، ئەمەلىيەتتە ئۇلار زىندىق يەھۇدىلار تائىفىسى، تۈركلەر ئۇلارنى دونىما(يەنى ئىككى يۈزلىمە) دەپ ئاتايدۇ. ئۇلار سىرتقى كۆرۈنۈشلىرىدە ناھايىتى تەقۋا ۋە ياخشى كۆرۈنىدىغان ئىدى، ئەسكىلىكلىرىنى يوشۇرۇش ئۈچۈن مەسجىدلەرگە كېلەتتى، ئۇلارنىڭ ئىسلامنى يالغاندىن قوبۇل قلىغانلىقى ۋە ھاكىملىققا كۆز تىككەنلىگى ئۈچۈن ھوقۇق بېىشغا چىقىۋىلالىغان“. فىرانىسيەلىك خىرىستىيان“بائىر ھىيس“نىڭ ”ئىسرائىل جۇمھۇرىيىتى“نامىلىق كىتاۋىدا مۇنداق دېيلىگەن:“دونىما يالغاندىن مۇسۇلمان بولغان يەھۇدىلار، ئۇلارنىڭ سانى خېلى كۆپ، دانۇپ رايۇنىنىڭ ھاكىمى مىدھەت باشا ئۇلاردىن، ئۇ مەجەر(گوللاندىيەنىڭ پايتەختى)لىق يەھۇدى پوپنىڭ بالىسى. ئىتتىپاق ۋە تەرەققىيات رەھبەرلىرىنىڭ تولىسى دونىما يەھۇدىلىرىدىن. ئۇلار دۆلەتتىكى ئىقتىسادى ئىشلارنى قولىغا چۈشۈرۋالغان، شۇنداقلا ئەسكەر ۋە ئىدارە ئىشلىرىنى كونترول قىلىۋالغان ۋە بەزىلىرى بەك يوقىرى مەنسەپلەرگە يەتكەن“. * دونىما يەھۇدىلىرىنىڭ قىسقىچە تارىخى: ياۋرۇپادىكى تەپتىش مەھكىمىسى دەۋرىدە يەھۇدىلار ياۋرۇپادا بولۇپمۇ ئىسپانىيەدە ئىزىلىشقا ئۇچرىغان، ئۇلار ئوسمانىيە دۆلىتىدىن باشقا پاناھلىنىدىغان ۋە ھىمايە قىلىدىغان ئورۇن تاپالمىغان. بۇ يەھۇدىلار مۇسۇلمانلارنىڭ كەڭ قورساقىلىقىنى بىلگەچكە مىلادىيە 1626- يىلى ئوسمانىيە دۆلىتىگە ھىجرەت قىلىپ بارغان. ئۇلارنىڭ قاتارىدا موردىخاي دەپ ئاتىلىدىغان بىر ئادەمنىڭ“ساباتاي“ دېگەن بالىسى ئىزمىر شەھىرىدە تۇغۇلغان، مىلادىيە 1648- يىلى ساباتاي ئۆزىنى“كۈتۈلىۋاتقان مەسىھ“ دەپ داۋا قىلغان. ئۇ مىلادىيە 1666- يىلى پەلەستىننى زىيارەت قىلىپ، قۇددۇس يەھۇدىلىرى بىلەن تونۇشۇپ تۈركىيەنىڭ ئىزمىر شەھىرىگە قايتىپ كەلگەن، ئۇنىڭ شۆھرىتى داڭ كەتكەن. ئوسمانىيە سۇلتانلىقى ئۇنىڭغا“پەلەستىندە يەھۇدى دۆلىتى قۇرۇشنى پىلانلاۋاتىدۇ“دەپ ئۇنى قولغا ئالىدۇ ۋە بۇ تۆھمەتتە شەيخۇل ئىسلام ئەزالىقىدىكى ئىلمى كومتىتى ئۇنى سوراق قىلىدۇ. ساباتاي بۇ داۋانى ئىنكار قىلىپ، مۇسۇلمان بولغانلىقنى جاكارلايدۇ، مۇھەممەد بەۋۋاب دەپ ئاتىلىدۇ، چۈنكى ئۇ خىلاپەت قەسىرىدە كۈزەتچىلەرنىڭ باشلىقى بولۇپ تەيىنلەنگەن. ساباتاي ئوسمانىيە سۇلتانىدىن:مېنى قويۇپ بەرسەڭلار، مەن يەھۇدىلارغا ئىسلامنى دەۋەت قىلسام دەپ تەلەپ قىلغاندا، سۇلتان ئۇنىڭغا مۇۋاپىق كېلىدۇ. ئۇ يەھۇدىلار ئارىسىدا ئايلىنىپ يۈرۈپ، ئۇلارنىڭ“سىرتقى كۆرۈنىشىدە مۇسۇلمان، يەھۇدى دىنىدا يوشۇرۇن تۇرۇۋىرىشىنى“ تەشەببۇس قىلىدۇ، مۇشۇنىڭغا ئاساسەن تۈركلەر ساباتاينىڭ ئەگەشكۈچىلىرىگە دونىما-يەنى سرتىدىن مۇسۇلمان، ئەمەلىيەتتە يەھۇدى- دېگەن لەقەمنى بېرىدۇ. ساباتاي دەۋىتىنىڭ ئاساسلىرىنى مۇنداق بايان قىلغان:“تۈرك-ئۇلارنىڭ كۆزلىرىنى بوياش ئۈچۈن- مۇسۇلمانلىرىغا ماسلىشىش، رامىزان ياكى قوربانلىق ۋاقىتى كەلسە ئىچى سىقىلماسلىق كېرەك. ئىسلامنىڭ بارلىق دىنى كۆرۈنۈشلىرىگە ماسلىشىش  لازىم، لېكىن ئۇلار بىلەن توي قىلماسلىق كېرەك…“ ئوسمانلار بىخەتەرلىك ئىدارىسى، ساباتاينىڭ ئەگەشكۈچىلىرى بىلەن يەھۇدى دىنىنىڭ مۇراسىم ۋە پائالىيەتلىرىنى تۇرغۇزغانلىق دوكىلاتىغا ئاساساسەن ئۇنى ئەگەشكۈچىلىرى بىلەن ئالبانىيەگە يۆتكىۋىتىدۇ. ئۇ ئۇ يەردە 1675-يىلى ۋاپات بولىدۇ. لېكىن ساباتاينىڭ دەۋىتى ئۆلمەيدۇ، ئابدۇغوپۇر ئەفەندى دونىما جامائىتىنى يېتەكلەپ ماڭىدۇ، ئۇنىڭ يەھۇدىچە ئىسمى ”جوزىيف بىيلوسوف“. ئۇنىڭدىن كېيىن ئابدۇللاھ يەئقۇب(يەھۇدىيچە ئىسمى جوزىبف كىيرىدۇ) رەھبەرلىك قىلىدۇ. ئۇلار كېيىن تۈركىيەنىڭ سالونىك شەھىرىدە ئولتۇراقلىشىدۇ. تۈركىيەدىكى دونىما يەھۇدىلىرىنىڭ خاس مەكتەپلىرى ۋە خاس قەبرىستانلىقى بار. ئۇلار بىرىنجى دۇنيا ئۇرۇشىدىن تارتىپ تۈركىيەنىڭ ئىجتىمائى ھاياتىنى غەربلەشتۈرۈش چاقىنى تىزلىتىشقا پۈتۈن كۈچىنى مەركەزلەشتۈرگەن. ئۇلار دەسلەپتە ھىجابقا قارىشى ئۇرۇش قوزغىدى، ئىستانبول ئۇنۋىرسېتىدا ياشلارنىڭ قىزلار بىلەن ئارلىشىىپ ئوقۇشىغا تەشەببۇس قىلدى. شۇنداقلا دونىما يەھۇدىلىرى تۈركىيەنىڭ گۈزەللىك مەلىكە مۇسابىقە ئېڭىنى بۈگۈنكىچە تىكلەپ كەلمەكتە.گەرچە تۈركىيەدىكى يەھۇدىلارنىڭ ھازىرقى سانى 30 مىڭدىن ئاشمىسىمۇ، لېكىن ئۇلار دۆلەتتىكى مۇھىم ئورۇنلارنى ئىگەللىۋالغان، ئىتتىپاق ۋە تەرەققىيات پارتىيىسى ئارقىلىق سوقۇنۇپ كىرگەن ۋە سۇلتان ئابدۇھەمىدنى ئېلىپ تاشلىغان ئىنقىلاپنىڭ زور قىسمىنى شۇلار ئايلاندۇرغان. نەشىريات ئورۇنلىرىنىڭ زور تەسىرى بارلىقى ھەممىگە ئايان، تۈركىيە گىزىتلىرىنىڭ كۆپ قىسمىنى دونىما يەھۇدىلىرى ئىگەللەيدۇ، ئەھمەد ئەمىن يالمان دېگەن (1888- 1973)دونىما يەھۇدىلىرىدىن بولۇپ، بىر قانچە گىزىت ۋە مۇھىم ژورناللارنى تەسىس قىلغان، ئەرمەن ۋە كۇرد دۆلىتىنىڭ تۈركىيە زېمىندىن پارچىلىنىپ چىقىشىنى تەشۋىق قىلغان. شۇنداقلار بىرىنجى دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن تۈركىيەنىڭ ئامېرىكنىڭ ھىمايىسىنى قوبۇل قىلىشىغا چاقىرغان، ماسۇن ۋە كومۇنىېست تۈركلىرىنىڭ مەسىللىرىگە ياردەمدە بولغان، ئۇ ئىسلام ۋە مۇسۇلمانلارغا بەك ئۆچ ئىدى. دونىما يەھۇدىلىرى تۈركىيەدە چىقىدىغان“ھۆرىيەت“ گىزىتىنىڭ ئىگىسى، بۇ گىزىت كۈنلۈكى 80 مىڭ نۇسخىدىن بىر مىليۇن نۇسخىگىچە بېسىلىدۇ. بۇ گىزىت خەلقئارالىق 20 گىزىتلەر قاتارىدىن ئورۇن ئالىدۇ، بۇ گىزىت ”تۈركىيە تۈركلەرنىڭ“ دېگەن شوئارنى كۆتۈرۈپ چىقىدۇ. دونىما يەھۇدىلىرى تۈركىيەدىكى ھۆرىيەت گىزىتىدىن قالسا ئىككىنجى ئورۇندا تۇرىدىغان ”كۈن ئايدىن“ گىزىتىگە ئىگە، بۇ گىزئىت كۈنلۈكى 570 مىڭ نۇسخا تارقىتىلىدۇ.ئۈچىنجى ئورۇندا تۇرىدىغان ”تەرجىمان“ ۋە تۆتىنجى ئورۇندا تۇرىدىغان ”مىللەت“ گىزىتىمۇ دونىما يەھۇدىلىرنىڭ گىزىتلىرى… دونىما يەھۇدىلىرىغا تەۋە ئاخبارات ۋە تەشىۋىقات ئورگانلىرى ئىسرائىلىيەنى مۇداپىئە قىلىدۇ، ھەر قانداق كۆرەشتە ئەرەبلەرگە قارىشى كۆز قاراشنى ئاساس قىلىدۇ.شۇڭا دونىما تەشىۋىقات ئورگانلىرى ئەرەبلەرگە قارىشى ئىسرائىلىيەنى قوللايدىغان خەلق پىكىرىنى يارىتىشتا غەلىبە قازاندى. 2. ئىتتىپاق ۋە تەرەققىيات پارتىيىسىنىڭ بۇ سۈيقەستىكى رولى يەھۇدىلار پايدىلانغان ئىتتىپاق ۋە تەرەققىيات پارتىيىسى ئەسلىدە مەخپى تەشكىلات بولۇپ، ئۇنى ”تۈركىيە فەتات“نىڭ بەزى ئەزالىرى 1890 – يىلى قۇرۇپ چىققان. بۇ پارتىيەنىڭ ئاشكارا دەۋەتلىرى ئەركىنلىك، پارلامىنت ھاياتى ۋە دۇستۇر(قانۇن)نى ئىلان قىلىش. ئەمما يوشۇرۇن نىشانلىرى خەلىپىلىكنى يىقىتىش، ئىسلام دۇنياسىنىڭ بىرلىكىنى پارچىلاپ تاشلاش، يەھۇدىلارنىڭ نىل دەرياسىدىن تارتىپ پۇرات دەرياسىغىچە دۆلەت تۇرغۇزىشىغا يول ھازىرلاشتۇر. بۇ مەخپى تەشكىلات 1909- يىلى سۇلتان ئابدۇلھەمىدنى خەلىپىلىكتىن ئېلىپ تاشلىغاندىن كېيىن پارتىيەگە ئايلاندى. بۇ پارتىيە 1908- يىلدىن تارتىپ 1918- يىلغىچە ئوسمانىيە دۆلىتىدە ھەقىقى ھوقۇق ئىگىسى ئىدى. بۇ جەمىيەتكە ئەزا بولغانلارنىڭ كۆپ قىسمى ماسۇنىيە(يەھۇدىلارنىڭ نىشانىغا خىزمەت قىلىش ئۈچۈن قۇرۇلغان مەخپى تەشكىلات، مۇستاپا كامال دېگەن يەھۇدىمۇ شۇلارنىڭ قاتارىدىن) جەمىيەتلىرىگە ئەزا كىشىلەر ئىدى. بۇ جەمىيەت ئىسلام بىرلىكىنى يوقۇتۇش ئۈچۈن مىللى شوئارلانى ئويغىتىپ چىقتى. مەسىلەن، ئۇلار تۇران مىللەتچىلىكىنى تەشۋىق قىلىشتى. شۇنداقلا يالغاندىن ئەركىنلىك شوئارىنى كۆتۈرۈشتى ۋە 1908- يىلى بىرىنجى ئىنقىلابنى ئېلىپ بېرىشتى، لېكىن ئۇلار سۇلتان ئابدۇلھەمىدنى بۇ ئىنقىلابتا چۈشۈرەلمەي 1909- يىلدىكى ئىنقىلابتا چۈشۈردى. بۇ ئىنقىلابنى ئىتتىپاق ۋە تەرەققىيات پارتىيىسىگە ساداقەتمەن سالۇنىيك شەھىرىدىكى ئەسكەرلەر ئېلىپ باردى، ئۇلار ئىستانبولغا ھەرىكەتلىنىپ، سۇلتان ئابدۇلھەمىدنى مەنسىپىدىن ئېلىپ تاشلىدى. بۇ ئەسكەرلەر ئىچىدە ياش ئىككى ئوفىتسىر بولۇپ، ئۇلارنىڭ بىرى مۇستاپا كامال، يەنە بىرسى ئەزىز مىسرى ئىدى.ئەزىز مىسرى دېگىنى مىسىرلىق بولماستىن شىركىسى بولۇپ، ئاتېئىست ئىدى. ئەزىز باشا كېيىن ئىمانغا يۈزلىنىپ تۆۋە قىلغان… 3.مۇستاپا كامالنىڭ بۇ سۈيقەستتە ئوينىغان رولى مۇستاپا كامال تۈركىيەنىڭ سالۇنيك شەھىرىدە دونىما يەھۈدىلىرىدىن بولغان بىر ئانىدىن  ۋە  قانۇنسىز ئاتىدىن تۇغۇلغان(يەنى پاھىشىدىن بولغان بالا). مۇستاپا كامال 1924- يىلى ھەربى ئىنقىلاپ قوزغاپ، ئىسلام خەلىپىلىگىنى ئەمەلدىن قالدۇرۋەتتى. گەرچە ئۇ سىرتقى كۆرنۈشىدە مۇسۇلمان بولىۋالسىمۇ ۋە دىنغا ياردەم بېرىۋاتىمەن دەپ داۋا قىلسىمۇ، لېكىن ئۇ خەلىپىلىكنى بىكار قىلىپ تاشلىدى ۋە ئىسلامنى ھۆكۈمدىن يىراقلاشتۇردى. ئىسلام دۈشمەنلىرى ئىسلام خەلىپىلىگىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشنىڭ ئاسان ئەمەسلىكىنى ئوبدان بىلىشەتتى، بۇ ئىشنىڭ ئاتالمىش شان شەرەپلەر بىلەن بىزەلگەن بۈيۈك قەھرىماننى ياساپ چىقماي( يېتىشتۈرمەي) تۇرۇپ ۋۇجۇتقا چىقمايدىغانلىقىنى بىلىشەتتى. شۇڭا ئىنگىلىزلار بۇنى رىئاللىققا ئاشۇرۇش ئۈچۈن يۇنانلىقلارنىڭ تۈركىيەنىڭ ئىزمىر شەھىرىنى بېسىۋېلىشىغا ئىمكانىيەت يارىتىپ بەردى.ئاندىن يۇنان (گىرىتسىيە) ئۈستىدىن خىيالى غەلىبىلەرنى قولغا كەلتۈرگەن ئاتالمىش قەھرىماننى پەيدا قىلىش ئۈچۈن مۇستاپا كامال دېگەن يەھۇدى مەلئۇننى چاقىرىپ كېلىشتى. ئۇ خىيالى غەلىبە قىلغان بولدى، خەلق ئاممىسى ئۇنىڭغا ئېسلىشتى ۋە ئۇنىڭغا تەلمۈرۈشتى. دەل مۇشۇنداق پەيتتە ئىسلام ھاياتىغا خەنجەر سانجىشنىڭ ئۈنۈم بېرىدىغانلىقىنى ئاللىبۇرۇن بىلىشەتتى. شۇ سەۋەبتىن ئەنگىلىيە مۇستاپا كامالنىڭ سىنتەبىرنىڭ 9-كۈنى ئىزمىر شەھىرىگە كىرىشىگە پۇرسەت يارىتىپ بەردى ۋە بىر پاي ئوق ئاتماي يۇنانلىقلارنى ئۆزلىرى قوغلاپ چىقاردى. غەربنىڭ تەشۋىقات ۋاستىلىرى مۇستاپا كامالنىڭ ئاتالمىش خىيالى غەلىبىلىرىنى چوڭايتىپ، ئىسلام دۇنياسىدا تىز نەشىر قىلىپ تارقاتتى. مۇسۇلمانلار مۇستاپا كامال بىلەن ئالداندى، مۇسۇلمانلارنىڭ قەلبىلىرىدە ئارزۇ-ئۈمىد ئويغاندى ۋە  ئۇنىڭغا قەلبىلەر تەلپۈندى. دېمەك، مۇستاپا كامالنى غەرب مۇستەملىكچىلىرى يېتۈشتۈرۈپ چىققان. ئەگەر مۇستاپا كامالدەك مەلئۇندىن بىرسى بولماي، غەرب دۇنياسنى ئوسمانىيە دۆلىتىنى 50 يىل بېسىۋالغان تەقدىردىمۇ ئىسلام خەلىپىلىكىنى يوقىتالمىغان بولاتتى.لېكىن مەلئۇن بۇ رولنى ئۇستىلىق بىلەن ئويناپ كەتتى. لېكىن ئاتا تۈرك(ئۇ تۈركلەرنىڭ ئاتىسى ئەمەس، ئىسلام ۋە مۇسۇلمانلارنىڭ ئەڭ رەزگى دۈشمىنى بولغىنىدەك، تۈرك مىللەتلىرىنىڭمۇ ئەشەددى دۈشمىنى، چۈنكى خەلىپىلىكنى ئۆرۈپ تاشلىغاندىن كېيىن ئەنگىلىيە ۋە سوۋىت ئېتتىپاقى بىلەن ناھايىتى يېقىن ئالاقە ئورناتقان) مۇستاپا كامال بىلەن ئالدانغانلار 1924- يىلى،3-ئاينىڭ 3-كۈنى سەھەردە خەلىپىلىكنىڭ ئەمەلدىن قالدۇرۇلغانلىقى، خەلىپىنىڭ ئائىلىسى بىلەن قوشۇپ قوغلانغانلىقى، ۋەقپە ۋە شەرئى مەھكمىنىڭ ئەمەلدىن قالغانلىقى، دىنى مەدرىسلەرنىڭ يېڭىچە مەكتەپلەرگە ئۆزگەرتىلگەنلىكى ۋە قۇرئان يادلايدىغان گورۇپىلارنىڭ بىكار قىلىنغانلىقىنى ئاڭلىغاندا ئارزۇلىرى يەكسان بولۇشتى. مۇستاپا كامال دېگەن مەلئۇن خەلىپىلىكنى ئەمەلدىن قالدۇرغاندىن كېيىن ،ئەنگىلىيە دەرھال تۈركىيەنىڭ مۇستەقىللىقىنى ئېتىراپ قىلدى ۋە تۈركىيەدىن ئەسكەر چىكىندۈردى. شۇ ۋاقتتىكى ئەنگىلىيەنىڭ تاشقى ئىشلار مېنىستىرى:“تۈركىيە تامامەن تۈگەشتى، ئەمدى ئورنىدىن تۇرالمايدۇ، چۈنكى بىز تۈركىيەدىكى مەنىۋى كۈچ يەنى ئىسلام خەلىپىلىكىنى يوقاتتۇق“دېگەن. ئوسمانىيە خەلىپىلىكىدىكى ئاخىرقى شەيخۇل ئىسلام مۇستاپا سەبرى مىسىرغا پاناھلانغاندىن كېيىن مۇنداق دەيدۇ:“ئىنگىلىزلار مۇستاپا كامالنى قەھرىمان قىلىپ ياساپ چىقىش ئۈچۈن ئۇنىڭغا پۇرسەت يارىتىپ بەردى،خەلىپىگە قاتتىق قول مۇئامىلە قىلىپ ئۇنى ئاجىزلاشتۇرۇپ قويدى، سەۋەبى خەلقلەرنىڭ مۇستاپا كامال بىلەن ئالدىنىشى ئۈچۈن ئىدى…ئەنگىلىيە ئۇنىڭغا ئوخشاش ئادەمدىن يەنە بىرسنى تاپالمايدۇ، چۈنكى ئىسلامنىڭ ماددى ۋە مەنىۋىياتىنى بىر كۈندە ئۆرۈپ تاشلىدى. ئۇنىڭ ئىپلاس ئىقتىدارلىقى ئىسپاتلانغاندىن كېيىن، ئىنگىلىزلار بىزنىڭ شەھەرلىرىمىزدىن چىكىنىپ چىقىپ كەتتى. مۇستاپا كامالنىڭ ئىسلام خەلىپىلىگىنى بىكار قىلىپ تاشلىشى، تۈركىيەدە دىن بىلەن دۆلەتنى ئايرىشى ئىسلامنى ھايات ساھەسىدىن يىراقلاشتۇرۇش ئۈچۈن ئېلىپ بارغان زەنجىرسىمان ئىجرائاتلىرىدىكى باشلىنىش نوقتىسى ئىدى.شۇڭىلاشقا ئۇ ئىسلام ھىجابىنى قەتئى چەكلىدى، ياۋرۇپاچە پورمىلارنى كېيىشكە مەجبۇرلىدى، بىر قانچە يىلغىچە روزى ۋە قۇربان ھېيت بايراملىرىنى ئۆتكۈزۈشنى ئەمەلدىن قالدۇردى، مۇسۇلمانلارنى ھەج قىلىشتىن چەكلىدى، بىر قانچە مەسجىدلەرنى تاقىدى، ”ئايا سوفىيا“ چوڭ مەسجىدنى چىركاۋغا ئاندىن كېيىن ئامبارغا ئايلاندۇردى. شۇنداقلا مۇسۇلمان ئايالنىڭ كاپىرلار بىلەن توي قىلىشىغا يول قويدى، جۈمە كۈندىكى دەم ئېلىشنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ، يەكشەنبە كۈنىنى بەلگىلەپ قويدى، مۇسۇلمانلارنى جۈمە نامىزى ئوقۇشتىن چەكلدى، نامازغا ئەرەبچە ئەزان ئېيتىشنى توسۇپ، تۈركچە ئېتىلىشىنى شەرت قىلدى، يېزىقتىكى ئەرەب ھەرىپلىرىنى بىكار قىلىپ، لاتىن ھەرىپلىرىنى ئالماشتۇردى. دېمەك، بۇ ئىشلارنىڭ ھەممىسى تۈركىيەنىڭ مەدەنىيەت يىلتىزىنى ئىسلام ئاساسىدىن پۈتۈن كىسىپ تاشلاش ئۈچۈن ئىدى. ئۇ مەلئۇن تۈركىيە قانۇنىدىكى:“دۆلەتنىڭ دىنى ئىسلام“ دېگەن ماددىنى 1928- يىلى بىكار قىلىپ تاشلىدى ۋە تۈركىيەنى ئىلمانى دۆلەت دەپ ئىلان قىلدى. شەرىئەت(ئىسلام قانۇن) نى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ، ئۇنىڭ ئورنىغا ئىتالىيە ۋە شىۋىتسارىيە قانۇنلىرىنى ئالماشتۇردى، شەيخۇل ئىسلاملىق مەنسىپىنى يوقاتتى، ئالىملارنى سەللە ئورنىغا شىلەپە كېيىشكە زورلىدى، ھىجىريە كالىندارىنى بىكار قىلدى، مۇرتەدلىكنى مۇباھ قىلدى(يەنى قانۇنلۇق قىلدى)، مىراس تۈزۈمىدە ئەر ۋە ئايالنى باراۋەر قىلدى، 1932- يىلدىكى ئىنقىلابقا قارىشى چىقتى دېگەن باھانە بىلەن 150 دىن كۆپرەك ئالىملارنى ۋە  سىياسى دۆلەت ئەربابلىرىنى ئۇجۇقتۇرۋەتتى. ئۆز ئىسمىدىن مۇستاپا دېگەن سۆزنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ كامال دېگەن سۆز بىلەن كۇپايىلەندى. مۇستاپا كامال 1937- يىلى ئۆلدى، ئۇ ئايالسىز ۋە پەرزەنتسىز ياشىدى، ئۇنىڭ ئايالى ”لەتىپە خانىم“ ئۇنىڭ بىلەن ئاران بىر يىل سەۋر قىلىپ تۇرۇپ، ئۇنىڭ بۇزۇق ۋە پاسىقلىقىغا چىدىيالماي ئاجرىشىپ كەتتى، چۈنكى مۇستاپا كامالنىڭ تۇرالغۇسى ھاراق ۋە جالاپلار بىلەن توشۇپ كەتكەن ئىدى. بۇ يەھۇدى ۋە پاھىشۋازنىڭ بالىسى ئۆلىدىغان چاغدا، ئەنگىلىيەنىڭ كونسۇلىنى قەسرىگە چاقىرىپ، ئۇنىڭ تۈركىيەگە رەئىس بولۇش تەكلىۋىنى ئوتتۇرغا قويغان. چۈنكى ئۇنىڭ جۇمھۇرىيەت رەئىسلىكىدىكى ھوقۇقى ئۆلۈشتىن ئىلگىرى كىمنى رەئىسلىككە تاللاش ھوقۇقى بار ئىدى، لېكىن ئەنگىلىيە كونسۇلى بۇ مەنسەپنى قوبۇل قىلالمايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن. ئۇ ئۆلگەن چاغدا ئۇنىڭ قوماندانلىرى ئۇنىڭ جىنازا نامىزىنى چۈشۈرەمدۇق ياكى چۈشۈرمەمدۇق دەپ تالىشىپ قالغان. مەنبە،،http://yahshilar.com/?p=186 مەيلى مۇستافا كامال ماسۇن بولسۇن ۋە ياكى دىنسىز بولسۇن ،يەنىلا تۈركىيە مۇستەققىللىقىدىكى بۈيۈك بىر ئەزىمەتتۇر.

azat888

	بۇ  ماسۇن  دىگەن  نىمانداق   قورقۇنىچلۇق   تەشكىلات ،بىزنىڭ   دۆلەت  رەھبەرلىرىمىزمۇ   ئۇلارنىڭ   كونترولغا   چۇشۇپ  قالمىغاندۇ   ھە  .....  ئادەمنىڭ   قورققۇسىنى    كەلتۇرۇپ....

Dakyanos

	aykarim يوللىغان ۋاقتى  2012-2-11 07:34 PM غەربنىڭ ئوسمانىيە خىلاپىتىنى يىقىتىش باسقۇچى ئاخىرق ... مۇستاپا كامال ھەققىدىكى مۆتىبەر ئۇچۇرلار(1) كۆكنۇر نېت تورى ئېلاۋىسى؛ يېقىنقى بىرنەچچە يىلنىڭزى مۇستاپا كامال ھەققىدە ئۇيغۇر تورلىرىدا بولىۋاتقان مۇنازىرىلەرنى سېرتتىن ئاڭلاپ تۇردۇق.بۇنىڭ بىر ئۆگۇنۇش جەريانى بولىشىدىن ئۇمۇت كۇتۇپ ئارىلاشمىغان ئىدۇق.ئەلۋەتتە بىلسەك بىلمىسەك بۇ جەرياندا باللىق،زەھەرخەندىلىك،دىگەندەك ئۇ بۇ بولمۇغۇرلۇقلىرىمىز كۆرۇلمەي قالمىدى.بىز ماھىيەتتە تېخى ئىش قىلىپ باقمىغان بىر مىللەت شۇڭا ئىش قىلغانلارنى باھالاش بىزنىڭ قولىمىزدىن كەلمەيدۇ. شۇنداقتىمۇ ھەر ھالدا بۇ تېما ياخشى بىر دەرسخانا بولدى.شۇڭلاشقا بۇ دەرسخانىنىڭ ساغلاملىغى ئۇچۇن مۇستاپا كامال ھەققىدىكى مۇنۇ مۆتىبەر ئۇچۇرلارنى ھوزۇرۇڭلارغا سۇندۇق پايدىلىنارسىلەر. گەپنى باشلاشتىن بۇرۇن ئالدى بىلەن دىيىشكە تىگىشلىك گەپ بىرىنچىدىن تۇركىيەدە مۇستاپا كامال ۋە كامالىزىمغا قارشى تۇرۇشنى بىر سىياسى نىشان قىلىدىغانلار بار.بۇنىڭدا ئەڭ ئەشەددىسى كۇرتلار.ئۇلار بۇ ئارقىلىق ئۆزىنىڭ مىللى كىملىكىنى ئېتىراپ قىلىشقا توسالغۇ بولىۋاتقان بىر تاغنى يىقىتماقچى بولىدۇ.ئۇ يىقىلسا تۇركىيە ئاساسى قانۇنىدىكى مىللى دۆلەت ئېنىقلىمىسى ھەتتا تۇركىيە دىگەن بۇ ئىسىمنىڭ ئۆزگۇرىشىگە ئىمكانىيەت تۇغۇلىدۇ.كۇرتلارنىڭ مىللى كىملىك مەسىلىسىدە ياقىلىغان تەرەپ جۇمھۇرىيەت تەۋسىسىيىسى ۋە تۇركلەرگە قىرلىنىپراق  دىنى قىياپەتلىك بولۇش بولۇپ بۇ ئارىمىزدىن چىققان بىر قىسىم مىللىيىتى يوق نوقۇل دىنچىلارغا يارايدۇ.ئەمما ھەممىدىن قوقۇنىشلىقى ئۆزىنى بىزنىڭدىن ساناپ ئىسلامى كەيپىياتلارغا چىڭ يۆگۇلۇپ تۇرۇپ قانداقتۇر بىر مەنبەلەردىن ئۆزلىرىچە ئىستات ئېلىپ گەپتانلىق قىلىۋاتقانلارنىڭ ئاشۇ مەنبەلەرنى مەنبە كۆرسەتكۇچىلەرنىڭ گۇماشتىسى بولۇپ قىلىش قالماسلىغى .تارىخنىڭ مۇقام ،ئەدەپ قاىدىلىرىدىن خەۋەرسىز ھالدا تارىخچىلىقنى پەش قىلۋاتقانلارنىڭ نىيىتىنىڭ نەدىلىكى . ئىككىنچىدىن ۋاھابىيە مەزھىپى باش كۆتەرگەندىن تارتىپ تۇرۇكلەرنىڭ باستۇرىشىغا ئۇچرىغان ۋە ئاخىرىدا تۇركلەرگە قارشى قوزغۇلۇپ دۆلەتكە ئىگە بولغان بولۇپ  بۇ مەزھەپ باشتىن ئاخىر  تۇرۇكلەرنى ۋە كىيىنچە تۇرۇكلۇكنى تەشەببۇس قىلغانلارنى ياقتۇرماي كەلگەن.يېقىنقى مەزگىلدە مىللەتنى تونىمايدىغان ۋاھابىچىلەر تۇركىيەدىمۇ پەيدا بولدى .تەبئىكى بۇ مىللى تۇيغۇنى مۇقەددەس بىلىدىغان دۆلەتنىڭ كۆزىگە سىغماي كەلدى.ھالبۇكى بۇلار ئۆزى ھەققىدە ئويلۇنۇپ بېقىشنىڭ ئورنىغا ئەرەپلەر بىلەن بىللە دۆلەت ئاتىسىنى سېسىتىدىغان يولغا كىردى.(بۇنى تېخىمۇ چوڭقۇر چۇشۇنىشىڭلار ئۇچۇن مۇنۇ تارىخى ئەمىلىيەتنى ئويلاڭلار؛ تېخى دەلىللەنمىگەن مۆتىبەر ئۇچۇرلاردىن قارىغاندا 1936- يىللىرى  قەشقەردە تەۋپىق ئەپەندى بىلەن بىللە كۆيدۇرۇلگەن 300 نەپەر ئاتالمىش پانتۇركىسچى كىشىلەرنىڭ تىزىمىنى  ۋە تۇركپەرەسلەرنىڭ قولىدىكى 6- دىۋىيىزىيىنىڭ ئاخباراتلىرىنى شۇ يىللاردىكى  سەۇدىچىلار دۇشمەنگە يەتكۇزگەن ۋە ئۇچ ۋېلايەتچىلەردىن ئەنسىرەپ 1949-يىللىرى سەۇدىغا كۆچۇپ كېتىشكەن) ئۇچۇنچىدىن  يېقىنقى زاماندىكى غەرىپنىڭ يەر شارىلاشتۇرۇش تەرغىباتلىرىنىڭ تەسىرىدە ئەلۋەتتە ھەرقانداق مىللىيەتنى چۆرۇپ يىپ- يىنىك ھالغا كەلگەن يەر شارى ئىنسانلىرى پەيدا بولدى.ئۇلار تۇرۇك بولۇشنىمۇ،ئېنگلىز بولشنىمۇ،ئەر بولۇشنىمۇ ئايال بولۇشنىمۇئۆزلىرى تاللىشى لازىم ئىدى شۇڭا تۇرۇك بول دەيدىغان مۇستاپا كامالدەك كىشىلەرنىڭ ئۆزىگە پۇتلىكاشاڭ بولۇشنى ،تەبىئلا ياقتۇرمىدى ،بالىلارنىڭ ھەر ئەتتىگەندە مەن تۇرۇكمەن دەپ ناخشا ئېيتىشلىرى چىشىنى قېيىشتۇردى شۇنىڭ بىلەن ئۇلارمۇ مۇستاپا كامالنى بىكا قىلىشنىڭ يولىغا كىردى. تۆتىنچىدىن  ئەسلى مۇستاپا كامال مەزگىلىدە تۇرۇكلەر كۆرگەن خورلۇق بۇ مىللەتنى بىر پۇتۇن ھالدا بىر كۇچ قىلىشنى ھەر يۇرەكنىڭ تەقەززاسىغا ئايلاندۇرغان ئىدى.ئەمما ھازىر تۇركىيەدە كىشىلەر مىللى كۇچ سۇپىتىدە قەد كۆتىرىشنى  ئەمەس ئىنسان سۇپىتىدە ھاياتنىڭ پەيزىنى سۇرۇشكە تەقەززا بولۇپ قالدى.شۇڭا يېقىندا تۇركىيەدىكى تۇركئۆنە دىگەن كىشى مىللىيەت گىزىتىدە يازغىنىدەك بۇرۇنقىدەك «دۇنياغا تۇرۇكمەن دەپ كەممەكنىڭ بىردىن- بىر مەنىسى تۇرۇكلۇك نامىدا نىمىنىڭ توغرا ،نىمىنىڭ خاتا ئىكەنلىكىنى ھۆكۇم قىلىش ئۇستۇنلىكىگە ئىگە كىشىلەرگە ئىتائەت ئەتمەكتىن ئىبارەت » بولدىدە مۇستاپا كامالچە ھاكىمىيەت باھالاندى.ئەمما ئىشىنىمىزكى تۇرۇك خەلقى 1000 يىللىق بۇيۇك دۆلەت ئەن- ئەنىسىگە ئىگە خەلىق بولۇپ  بېشىغا كۇن كەلگەندە خۇدانى تونۇپ،كۆۋرۇكتىن ئۆتىۋىلىپلا ئاسمانغا پىچاق ئاتىغان تازلاردىن ئەمەس. بەشىنچىدىن غازى مۇستاپا كامال گەپ ساتقان ئەمەس ئىش قىلغان ئادەم .ئۇنىڭ ئۇستىگە ئۇ قىلغان ئىش لازىم قىلىدىغان مۇقام ۋە مەۋقەنى بىزنىڭ تەسەۋۇر قىلمىغىمىز تەس.بىز، بولۇپمۇ كىتاپ ئوقۇيدىغانلارشۇ دەرىجىدە بالىكى بۇرۇندىن قان چىقىرىشمۇ ئۇ كىشىنى ياۋۇز دەپ ئىسپاتلاشقا يىتىدۇ.بىر كىشى مەيلى مىللى مەۋقە مۇقامىدا بولسۇن ياكى دىنى مەۋقە مۇقامىدا بولسۇن شۇ مۇقامغا ئولتۇرۇپ ئۇنىڭ ئەدەپ،قاىدە ،ئادەتلىرىنى يۇرگۇزۇشتە زورلۇققا ئىلتىجا قىلماي قاممايدۇ.گەپ ئۇنىڭ زورلىشىدا ئەمەس قانداق مۇقامدا تۇرغىنى. تۇنۇگۇن تۇركىيە گىزىتلىرىدىن 1927 – يىلى شەپكە قانۇنىنى ئىجرا قىلىش جەريانىدا دارغا ئېسىلغان نەسەپلىرى ئۆمەر رەزىيۇللا ئەنھۇغا تۇتىشىدىغان ئاتىف ئاتانىڭ قەۋرىسىنىڭ ئەۋلاتلىرىغا كۆرسىتىلگەنلىكى توغرىسىدىكى خەۋەرنى كۆردۇم.ئەۋلاتلار 85 يىلدىن كىيىن تۇنجى قىتىم بۇ زاتنىڭ قەۋرىسى بېشىدا پاتىھە ئوقۇپتۇ.ئەلۋەتتە ئوپكىسى يوق كىشىلەرگە غازى مۇستاپانى تىللايدىغانغا بۇ يىتەرلىك ئەمما قانۇننىڭ ئىززىتىگە جۇمھۇرىيەتنىڭ ئىززىتىگە كەلگەندە بۇنىڭ مۇشۇنداق بولىشى زۆرۇر.ئىنساننىڭ تراگىدىيىسى مانا مۇشۇنداق بولىدۇ.ئۆلتۇرۇلگۇچىمۇ ئۆلگۇچىمۇ بۇ ئىشنى خالىمايدۇ ئەمما بىر مۇقەددەسلىك ئۇچۇن ئىنسانلار ئۆلىدۇ ۋە ئۆلتۇرىلىدۇ.كۇرتلار ۋادىسىدىكى تۇران ئەلىنىڭ ئارسلانبېك تەرىپىدىن ئۆلتۇرىلىشى بۇنىڭدىنمۇ ئۇستۇن ساپادىكى بىر ئىش ھىساپلىنىدۇ. ئالتىنچىدىن 20 كۇننىڭ ئالدىدا توقسۇندىكى بىر مەشھۇر داموللامنىڭ مەدىنىيەت ئىنقىلابىدا «قۇرئان كۆيدۇرگەن» چاغدا « ئېچىنماڭلار قۇرئان ئۆيىمىزدە بولغان بىلەن تەكچىلەردە توپا بېسىپ تۇرىدىغان بولۇپ قاپتىكەن ئوقىمىغان كىتاپ ئوتقا چۇشۇپ يوق بولسىمۇ ھىچنىمە بولمايدۇ.دىيارىمىزدا ئەسلىمۇ نۇرغۇن بىدئەت كىتاپلار كۆپۇيۇپ كەتكەن بۇنى بىز يىغىپ كۆيدۇرىۋىتەيلى دىسەكمۇ كۆيدۇرۇپ بولالمايتۇق مان ئەمدى بۇ ئىش مۇشۇلارنىڭ قولى بىلەن بولىۋاتىدۇ ئاللاھ ھىكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر» دىگەنلىكىنى ئاڭلىدىم.مانا بۇ دىنى ساھادە بولىدىغان تىپىك تەپەككۇر تەرزى بولۇپ ئۇنىڭ كىتاپلار بۇزۇقمۇ ئىنساننىڭ ساپاسى تۆۋەنمۇ دىگەن مەسىلىدە ئىنسان ساپاسى بىلەن چاتىغى يوق بەلكى  پىكىر ئىگىلىرىنىڭ ئۆمۇرلۇك ئەجىر مېھنەتلىرىنى ،ئۆمۇرلۇك توپلىغان چۇشەنچىلىرىنى كۆيدۇرۇش قاغاش بىلەن ئاۋارە.بۇنداق ئۇسلۇب تا ھازىرغىچە ئارىمىزدا بار. شۇڭا  غازى مۇستاپا كامال ھەققىدە ئويلانغانلار چوقۇمكى بۇيۇك غازىنى ئەينى  تارىخى دەۋر ئىچىدە تۇرغۇزۇپ ئويلاش بىلەن بىللە بىز تۇرىۋاتقان بۇ دەۋردىكى يۇقۇرقى  نۇقتىلارغا دىققەت قىلىشىنى تەۋسىيە قىلىمىز.ئاللاھ غازى مۇستاپا كامالنىڭ ياتقان يېرىنى جەننەت قىلغاي!     مۇستاپا كامالنىڭ يۇرتى مۇستاپا كامالنىڭ دادىسى ئەلى رىزابىك 1911- يىلىدىكى بالقان ئۇرىشىدىن كىيىن قولدىن كەتكەن  ماكودونىيە دىكى بۇيۇك شىھىتلىك بار ساپ تۇرۇك مەھەللىسى كوجاجىكلىك بولۇپ يۆرۇك تۇركمەنلىرىدىن ئىدى.ئەلى رىزابىك سېلىناكتا ئوسمانلى دەۋلىتىنىڭ ئەسكىرىي مىللىيە تابۇرىدا بىرىنچى مۇلازىم بولۇپ تۇردى .1870-1871- يىللىرىدا سېلىناكتا سوپىزادە پەيزۇللا ئەپەندىنىڭ قىزى 13-14 ياشلىق زۇبەيدە خانىم بىلەن ئۆيلەندى.زۇبەيدە خانىم دىنىي تەلىم ئالغان ئايال بولغاچقا زۇبەيدە موللامۇ دىيىلەتتى. ئۇلار پاتىمە،ئەخمەت،ئۆمەر،مۇستاپا،مەقبۇلە ۋە ناجىيە دەپ 6 پەرزەنتلىك بولدى.ئەمما مۇستاپا بىلەن مەقبۇلەدىن باشقا ھەممىسى كىسەل تىگىپ ئۆلۇپ كەتتى.1887 –يىلى مۇستاپا مەھەللىسىدىكى دىنىي مەكتەپكە كىرىپ ئوقىدى ئەمما ئۇزۇن ئۆتمەي دادىسى ئۇنى سېلىناكتىكى مەشھۇر پەننى مەكتەپ شەمسى ئەپەندى مەكتىپىگە ئاپىرىپ بەردى.مۇستاپا 12 ياشلار بولغاندا دادىسىدىن يىتىم قالدى .ئانىسى بىلەن تاغىسىنىڭ ئۆيىگە يېنىپ كەلگەچكە 5 ئاي ئوقىشى ئۇزۇلدى ۋە قايتا سېلانىككە كىلىپ مۇلكىيە رۇشتىيەگە كىيىن ئەسكىرىي رۇشتىيەگە كىرىپ ئوقىدى.بۇ مەكتەپلەرنى پۇتتۇرۇپ 1896 – يىلى ئوسمانلى دولىتى مائارىپ سېستىمىسىدىكى ماناستېر ئەسكىرىي ئىدادەگە كىرىپ ئوقىدى.مۇشۇ مەكتەپتىكى تارىخ ئوقۇتقۇچىسى مەھمەت تەۋپىق بەگ ئۇنىڭغا زور تەسىر كۆرسەتتى.1897- يىلىنىڭ باشلىرىدا پارتىلىغان تۇرۇك – يۇنان ئۇرۇشىنىڭ نەتىجىسى ئۇنى قاتتىق ئويغا سالدى بۇ ئۇرۇشتا باشتا غەلىبە خەۋەرلىرى كەلدى.يۇنان ئارمىيىسى 32 كۇنگە قالماي تېرە –پىرەڭ بولدى.ئەمما ياۋروپا دۆلەتلىرىنىڭ بېسىمى بىلەن 2-ئابدۇلھەمىدنىڭ گىرىتنى بېرىۋىتىشى ماناستېردا ئۇمۇتسىزلىك پەيدا قىلدى.1898 –يىلىدىن كىيىن تەسەليادىن كۆچۇش باشلاندى.بۇلاردىن ماناستىرغا كەلگەنلەر كەنىتلەرگە كىرگەن يۇنان ئەسكەرلىرىنىڭ مۇسۇلمانلارنى قىرغىن قىلغانلىغىدىن دەرت تۆتى.ياش مۇستاپانىڭ قەلبىدە تۇنجى قېتىم ئابدۇلھەمىدكە نارازىلىق ئويغاندى.1899 – يىلى مۇستاپا كامال ئالى نەتىجە بىلەن ئىستانبولدىكى ھەربى مەكتەپكە ئۆتۇپ ئالى مەكتەپ ھاياتىنى باشلىدى.ئالى مەكتەپنى ئالا نەتىجە بىلەن پۇتكۇزۇپ ھەربى ئاكادىمىيىسىدە ئوقىدى.بەلكىم مۇستاپا كامالنىڭ ئەينى چاغدىكى خارەكتېرى جەھەتتە ساۋاقدىشى ئاسىم  كۇندۇزنىڭ مۇنۇ بايانى مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە بولىشى مۇمكىن؛«مەيلى ھەربى مەكتەپتە بولسۇن ياكى ھەربى ئاكادىمىيەدە بولسۇن بىر ئىش دىققىتىمنى تارتتى.شەرىق تەرەپتىن ۋە ئاناتولودىن كەلگەن ساۋاقداشلار ئىستانبۇللۇقلارغا ئوخشاش پەقەت دەرس بىلەنلا مەشغۇل ئىدى.ئەمما ماناستېر ئىدادىدىن كەلگەنلەر بەك سەگەك،غەرىپچىل ئىدى.ئۇلار دەرسلەردىن باشقا مەملىكەت مەسىلىلىرىنى تالاش – تارتىش قىلاتتى.بۇ ھەقتە پىكىرلىشەتتى مۇستاپا كامالمۇ شۇنداق ئىدى. ئاسىم كۇندۇزنىڭ ئەسلىشىدە  19 ياشلىق مۇستاپا «ئالتى يۇز يىل بۇرۇن ئانادولۇدىن چىققان ئوسمانلى ئىمپراتۇرلىغى 350 يىلدا ۋىيىنا شەھرىگە قەدەر بېسىپ باردى.ئىمپراتورلۇقنى كۇچلەندۇرگەن مەنىۋى ئامىللار ئاجىزلىغانلىغى ئۇچۇن بارا- بار ۋىيىنا،بۇداپىشت،بېلگرادلار قولدىن كەتتى.ئەمدى قولىمىزدا قالغان كىچىككىنە تۇپراققا رۇسلار ،ئاۋىستىرىيىلىكلەر كۆز تىكىپ تۇرۇپتۇ تارىختا ئىنقىلاپلار باشتا زېھنى ئوچۇق كىشىلەرنىڭ كاللىسىدا پىكىر ھالىتىدە پەيدا بولۇپ ۋاقىتنىڭ ئۆتىشى بىلەن جەمىيەتكە ئومۇملاشقان ، قاراڭلار تېخى تۇنۇگۇنلا بىزنىڭ بىر ۋېلايىتىمىز بولغان بۇلغارىيەنىڭ بىر مىللى شائىرى بار بولدى-دە بۇلغارلارنى قۇتۇلۇش ھەركىتىگە چاقىردى،مىللىتىگە،تارىخىغا ئاشىق بولغان بۇ سەنئەتكار زىمىنىغا ھاكىم بولدى.خەلق ئۇنىڭغا ئاۋاز قوشتى يۇز يىللارچە بىزلەرگە پادىچى بولغان بۇلغارلار ئۇنىڭ يىتەكلىشى بىلەن مئىستىقلالىنى تاپتى.»  دىگەن ئىدى. مۇستاپا كامال ھەققىدىكى مۆتىبەر ئۇچۇرلار(2) ئەلۋەتتە بۇ نۇقتىدا مۇنىر خەيرىنىڭ ئەسلىمىسى مۇئەييەن ئەھمىيەتكە ئىگە؛« بىر كۇنى نەجىپ ئەلى غازى مۇستاپا كامالغا –ئەپەندىم مۇنېر خەيرى ناماز قىلىدۇ- دېدى .شۇنىڭ بىلەن ئارىمىزدا مۇنداق بىر دىيالوگ بولدى.-سەنمۇ؟ -ھەئە پاشايىم  . -نىمىشقا ناماز ئۆتەيسەن؟ - ناماز قىلسام تەسكىن تاپىمەن ،ھوزۇرلىنىمەن .ئاتاتۇرۇك شۇئان باشقىلارغا بۇرۇلدى.پېتىۋاتقان بىر كىمىدە بولسىڭىز دەرھال ئۆزەڭلارنى ئوڭشاڭلارغازى يىتەرلىك دىمەيسىلەر ئاللاھ دەيسىلەر.بۇنىڭدىنمۇ تەبى نىمە بار؟ دىدى ۋە ماڭا بۇرۇلۇپ دۇنيادىكى ئىشلىرىڭغا زەرەر كەلتۇرمەسلىك شەرتى بىلەن نامىزىڭنى قىل ئەمما ھەيكەل نىمۇ ياسا، رەسىمنىمۇ سىز دىدى. ئاتاتۇرۇك دەۋرىدە ئۆتكەن تىرىك شېھىتلاردىن ئەرجۇمەنت دېمىرەر ئاتاتۇرۇك دەۋرىدە ناماز ئۆتىگەن مەمۇرلار ئىشتىن بوشىتىلغان دىگەن گەپلەرنىڭ يالغانلىغىنى سۆزلەپ مۇنداق دەيدۇ؛ئەينى ۋاقىتتا ئارمىيىنىڭ بېشى بولغان فەۋزى چاقماق،ياردەمچىسى ئورگېنىرال ئاسىم كۇندۇزلار ناماز ئۆتەيدىغانلاردىن ئىدى.ئاتاتۇرۇك دەۋرىدە ت ب م م باشقانى بولغان ئابدۇلخالق رېندا جۇمە نامىزىنى ھاجى بايرام جامىسىدە قىلاتتى ...دەيدۇ. ئاتاتۇرۇكنىڭ ھاياتى 1930- يىللاردىن كىيىن ناھايىتى تەس ئۆتتى.كەڭ كۆلەمدە تۇرۇك مىللىتى  تۇيغۇسى ئاتا قىلىش،مىللى كىملىكنى تونۇتۇش،مىللى تىلنى ساپلاشتۇرۇش،مەدىنىلەشتۇرۇش ھەركىتىنىڭ مۇقەررەر نەتىجىسى سۇپىتىدە ئەن – ئەنە ،مۇتەئەسسىپ دىن ،مىللەت ئارقا- ئارقىدىن بۇ ھەرىكەتنىڭ راۋاجىغا توسالغۇ ئىستېھكاملىرى بولۇپ ئوتتۇرغا چىقتى .تۇرۇكلەردە ئەن-ئەنە ،مۇتەەسسپ دىن ئىستېھكاملىرى سوغۇق مۇناسىۋەت سۇركىلىشلىرىدىن باشقا،يىغىلىق شەكەللەندۇرمىگەن بولسىمۇ شىئەلەر(ئەلىۋىلەر) جۇملىدىن كۇرۇتلار بۇ ئۇچ ئىستېھكام سەۋەبىيىتى بىلەن دەرسىم ۋەقەلىرىدەك زور ۋەقەلەرنى پەيدا قىلدى. ،خاتاي مەسىلىلىرىدەك زور باش قېتىقچىلىقىغا دۇچار بولدى. ساقلىقى بۇزۇلدى.ئەسلىدىمۇ كىچە كۇندۇز ئۇخلىماي خىزمەت قىلىشتا داڭقى بار غازى مۇستاپا كامال ناھايىتى تىزلا جىگەر قىتىشىش كىسىلىنىڭ دەردىنى تارتىشقا مەجبۇر بولدى.كىيىنچە  ئاغرىق شۇ دەرىجىگە يەتتىكى بۇرۇنقى ئايالى خالىدە ئەدىپ ئادىۋارنىڭ گىپىچە بولغاندا «راھىپ كەبى ياشايدىغان ،مىللى مۇجادىلە يىللىرىدا ئاغزىغا بىر تامچە ھاراق قۇيماي، ئوي ۋە ئۇرۇش پىلانلىرىنى دەپ ئۇيقىسىنى قاچۇرۇش ئۇچۇن قەھۋە ئىچىدىغان» مۇستاپا كامال پاشاغا  ئەڭ ياخشى ئىلاج  ھاراق بولۇپ قالدى.ئاخىردا دوختۇرلار چەكلەپمۇ  چەكلەپ بولالمىدى. شۇ چاغلاردا يېنىدا تۇرغان ياردەمچىسى ھەسەن رىزا سوياك ئاتاتۇرۇكتىن نىمىشقا دوختۇرلارنىڭ چەكلىشىگە قارىماي ھاراقنى داۋاملاشتۇرىدىغانلىغىنى سورىغىنىدا ئاتاتۇرۇك «ھەي بالىسە-دە بالا ھەقلىقسەن بۇنى بىلىمەن ئەمما مەجبۇرمەن.ئىچمىسەم ئۇخلىيالمايمەن.ئىچىم تىتىلدايدۇ.شۇ ۋاقىىتتا ئىچىۋالسام باغىرساقلىرىم تازىلىنىدۇ.بۇ ئەھۋالدا مىنىڭ قولۇمدىن كىلىدىغىنى  پەقەت ئىمكانىيەتنىڭ بېرىچە ئاز ئىچىش.» دىگەن ئىدى. ئاتا تۇرۇك سەكراتقا چۇشكەن كۇنلەردە قېرىندىشى مەقبۇلە ئۇنى بىردەممۇ يالغۇز تاشلاپ قويمىدى بېشىدا سائەتلەرچە قۇرئان ئوقۇپ كەلدى. ئاتاتۇرۇك جان ئۇزىدىغان چاغدا ياردەمچىسى ھەسەن رىزادىن سائەت قانچى بولدى دەپ سورىدى ھەسەن رىزا يەتتى ئەپەندىم  دەپ جاۋاپ بەردى.بۇ سۇئالنى بىر ئىككى قېتىم سورىدى.ئوخشاش جاۋاپ بېرىلدى.بىراز جىملىقتىن كىيىن ھەسەن رىزا رۇس ياتقۇزۇپ بىراز راھەتلەنگەندەك قىلامسىز دەپ سورىدى .مۇستاپا كامال ھئە دىدى .ئاڭغىچە دوختۇر نەشەت ئۆمەر ئىردەلپ كىلىپ تىلىڭىزنى چىقىرىپ باقسىڭىز دىدى غازى مۇستاپا تىلىنى يېرىم چىقاردى  دوختۇر تەكرار تېخىمۇ ئۇزۇنراق  دىدى غازى مۇستاپا كامال تىلىنى تولۇق چىقاردى بېشىنى ئوڭغىراق بۇراپ دوختۇر ئىردەلپكە-  ۋا ئەلەيكۇم ئەسسالام دىدى-دە جان ئۇزدى. ئاتاتۇرۇكنىڭ جەسىدى شۇ دەۋرنىڭ بۇيۇك دىنىي ئۆلىماسى ئىستانبول ئىلاھىيەت پاكۇلتىتىنىڭ پراففىسورى شەرىفىدىن يالتكايانىڭ نازارىتىدە ئىسلام ئەن-ئەنىسى بويىچە  يۇيۇلدى. غازى مۇستاپا كامالنىڭ جىنازە نامىزى 1938- يىلى 11- ئاينىڭ 19- كۇنى دولماباخچە سارىيىنىڭ قوبۇل سالونىدا ،.ئىستانبول ئۇنىۋېرسىتى ئىلاھىيەت پاكۇلتىتىنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرىدىن پراففىسور شەرەفىدىن يالتقايا تەرىپىدىن چۇشۇرۇلدى.جىنازە نامىزىنىڭ تەگبىرى تۇركچە ئوقۇلدى. ئاتا تۇرۇكنىڭ ساۋاقدىشى ۋە تۇركىيە جۇمھىرىيىتىنىڭ مەشھۇر گېنىرالى ئەخمەت فۇئات بۇلجانىڭ نەزىرىدە « ئاتاتۇرۇك ھەقىقەتەنمۇ بىر دىندار ئادەم ئىدى...ئەمما ئۇنىڭ دىندارلىغى تەرەققى قىلىۋاتقان زاماننىڭ يولىغا يېتىۋالىدىغان  شەكىلۋاز،دوگما دىندارلىق ئەمەستى.دىننى ئاللاھ بىلەن قۇل ئارىسىدىكى شەخس مونوپۇللىغىغا ۋاستە قىلىدىغان نەرسە سانايدىغانلارغا قەتئى قارشى ئىدى.ئاتاتۇرۇكنىڭ لايىقلىق ئېڭىنىڭ ھۇلىدا بۇ تۇيغۇ ۋە ھەم تۇپ بولۇپ ئاياللار ئەركىنلىكى ئېڭى بار ئىدى.» ياردەمچىسى ھەسەن رىزا سوياكنىڭ گىپىچە مۇستاپا كامال « ...تۇرۇك مىللىتىنى مۇسۇلمانلىغىنىڭ ئەسلى ئۆزى بىلەن  ھەقىقى بىر دىن چۇشەنچىسىگە ئىگە قىلىش بۇ تەرزدە زېھىن ۋە ۋىجدانلارنى جاھالەت ۋە مۇتەئەسسىپلىكنىڭ قاراڭغۇلىقىدىن قۇتۇلدۇرۇپ،ئەقلىلىق بىلەن ئىلىمنىڭ روشەنلىكىگە ئېرىشتۇرۇش ئۇچۇن بار كۇچى بىلەن كۇچىگەن ،كېتىۋاتقان يولدىكى زۇلمەتنى داۋاملاشتۇرۇش قەستى ۋە نادانلىغىدا مەنپئەتپەرەس،مۇستەملىكەمۇەسسەسەلەر تەرىپىدىن شەكىللەندۇرۇلگەن پەردە ۋە توسالغۇلارنى بىر- بىر يوق قىلىش نىيىتىدىكى بىر مۇجاھىد» ئىدى. 1979 – يىلى ئەنقەرە ئۇنىۋېرسىتى تىل ۋە تارىخ جۇغراپىيە قۇرۇمى فاكۇلتىتى نەشىر قىلغان ئەسەرلەر ئىچىدە «ئوردۇچە نەشىر قىلىنغان ئەسەرلەردە ئاتا- تۇرۇك» ناملىق ئەسەربار.بۇ ئەسەر نەدىم سەنباي تەرىپىدىن ئوردوچە يېزىلغان بولۇپ ئاپتور بۇ كىتاپتىكى ئۇچۇرلارنى ئەينى چاغدا باشباقان ۋە تاشقى ئىشلار باقانلىغى ۋاستىسىدە يازغان ۋە نەشىر قىلغان .ئۇنىڭدا ئاتا تۇرۇكنىڭ ئاخىرقى ۋەسىيىتى مۇنداق؛پۇتۇن دۇنيا مۇسۇلمانلىرى ،ئاللاھنىڭ ئاخىرقى پەيغەمبىرى ھەزرىتى مۇھەممەدنىڭ كۆرسەتكەن يولىنى تۇتمىقى لازىم ۋە ئۇنىڭ تەلىماتلىرىنى تولىغى ۋە مەنىسى بىلەن تەەدبىق ئەتمىكى كىرەك.بارلىق مۇسۇلمانلار ھەزرىتى مۇھەممەدنى ئۆرنەك قىلىشى ۋە ئۇنىڭ كەبى ھەرىكەت ئېتىشى لازىم. 3.مۇستاپا كامالنىڭ ئاخىرەتلىك ئىشلىرى دۆلەت ئاتىسى بولۇش سۇپىتى بىلەن ئەلۋەتتە مۇقەددەس بىر مەۋجۇتلۇق بولغان دۆلەتنىڭ جىنازە مۇراسىمى بولماي قالمايتى(دىققەت بىزنىڭ دىندىن باشقا بىرنىمىمىز يوقتەك بېلىنىدىغاچقا بۇ ئىشلار بىر زورۇقۇش بولۇپ تۇيۇلىدۇ.شۇڭا بۇ جەھەتتە بالىلىقىمىزنى تۇيۇپ چوڭ بولۇشقا تىرىشىلى).شۇڭا ئاتاتۇرۇكنىڭ جەسىدى ئىستانبولدىن ئەنقەرەگە يۆتكىلىپ 1938- يىلى 11- ئاينىڭ 21- كۇنى دۆلەتنىڭ  جىنازىنى ئۇزۇتۇش مۇراسىمى ئۆتكۇزۇلدى. مۇراسىمدىن كىيىن جەسەد ئىتنىگرافىيە سارىيىدىكى«مۇۋەققەت قەبرى»گە قويۇلدى.(رەسمى قەبرە پۇتكىچە بولغان ئارىلىقتىكى ئاتاتۇرۇكنىڭ قەبرىسىگە ئالاقىدار مۇراسىملار مۇشۇ يەردە ئۆتكۇزىلىپ تۇردى.دۆلەتنىڭ بۇ جەھەتتە قىسلچىلىقى بولمىدى.)دۇنيادىكى داڭلىق شەھەر مۇتەخەسىسلىرىنى تەكلىپ قىلىپ ئاتاتۇرۇكنىڭ ياتىدىغان يېرى ۋە پۇتكۇل ئەنقەرەنىڭ شەھەر قۇرۇلۇش پىلانى تۇزۇلدى.پۇتۇن تەييارلىق پۇتىشىگە كەتكەن 15 يىلدىن كىيىن 1953 – يىلى ئاتاتۇرۇك مۇۋەققەت قەۋرىدىن رەسمى ھالدا تەييار بولغان يەرلىكىگە قويۇلدى. 4.مۇستاپا كامالغىچە بولغان تارىخى دەۋر ۋە خەلىپىلىك ياۋروپا كۇچەيدى.فرانسىيە ئىنقىلابى مىللەت بىرلىكىدىكى «كىشىلىك ھوقۇق» نى سىياسى سەھنىگە رەسمى ئېلىپ چىقتى.ياۋروپا سىياسى سەھنىلىرىدە ئىنساننى مەركەز قىلغان سىياسى ئىسلاھاتلار ئۇزلۇكسىز ئېلىپ بېرىلدى.نوپۇزلار بۇ يېڭى تارازا بىلەن قايتا جىڭلىنىشقا باشلىدى ۋە ئېغىرلىغىغا بېقىپ قايتا سەرەمجانلاشتۇرۇلدى.كىشىلەر بۇ يېڭى دۇنياسى ئۇچۇن كۇرەشكە ئاتلاندى.مەنپئەتلەر يېڭى بىر تەڭپۇڭلۇق نۇقتىسىغا تىرىشتى. ئىمپىرىيىلەر ئارقا- ئارقىدىن يىقىلدى. ئوسمان ئېمپىرىسى قورال ياراق ئوخشاشتۇرۇپمۇ يېڭىلىپ 19-ئەسىردە  ئۆزىنى ئوڭشاش ئۇچۇن ئىسلاھاتتلىرىنى بۇرۇنقىدەك ئەسكىرىي ساھەدىلگىلا خاس قىلمىدى، يەنىمۇ ئىلگىرلەپ باشقۇرۇش،مائارىپ،مەدەنىيەت،ئىقتىسات ۋە ھوقۇق ساھەلىرىدە ئېلىپ بارماقچى بولدى.بۇرۇنقى  مەركەزدە دىۋان تۇزۇمى قالدۇرۇلدى.مەمۇرلار ئىچكى ۋە خارجىيە دەپ ئىككىگە ئايرىلدى.باشۋەكىل(زوڭلى)ئىچكى ئىشلار نازىرى،خارجىيە نازىرى قويۇلدى.مەمۇرلارغا مائاش بىكىتىلدى.گىزىت چىقىرىلدى.پوچتا مۇەسسەسى قۇرۇلدى.خەلىپە 2-مەھمۇت ساقىلىنى قىسقارتىپ يېڭى قىياپەتلەرگە كىردى.ئوپىرا ۋە  ئەلچىخانىلاردىكى تانسا كىچىلىرىگە باردى.قىسىملارنىڭ ئېھتىياجى بىلەن مەكتەبى تىببىيەلەر قۇرۇلدى.ئارمىيىنىڭ تەربىيىلىشى ئۇچۇن پرۇسيەدىن سۇبايلار(ئوفتسىرلار) كەلتۇرۇلدى.1831- يىلى مەشھۇر مۇزىكانت گىۋسەپپە دونىزەتتىنى ۋىيىنادىن پاشالىق ئۇنۋانى بېرىپ ئەكىلىپ تۇرۇك ئەسكىرىي مۇزىكىسى ۋە ئوركېستىرىنى بەرپا قىلدى.مۇزىكا مەكتىبى ئاچتى. 1835 – يىلى ھەربى مەكتەپ تەسىس قىلدى.1838 – يىلى دۆلەتكە مەمۇر يىتىشتۇرۇش مەقسىدىدە مەكتەبى مائارىپى ئەدلىيە ۋە مەكتەبى ئۇلۇمى ئەدەبىيە نامىدا ئوتتۇرا دەرىجىلىك  مەكتەپلەرنى ئاچتى.تۇنجى بولۇپ ياۋروپاغا ئوقۇغۇچى چىقاردى.1839- يىلى ئوسمانلى دائىرىسىدىكى خرىستىيا مۇسۇلمان بارلىق ئىنسانلارنى باراۋەر قىلىپ ئوسمانى مىللىتى شەكىللەندۇرۇش ئۇچۇن تانزىمات پەرمانى ئېلان قىلىندى.پادىشاھ بۇ پەرمانغا ۋە ئۇنىڭغا ئالاقىدار قانۇنلارغا سادىق بولىدىغانلىغىغا قەسەم قىلدى.مەركەزنىڭ كۇچى كۇچەيتىلىپ ۋالىلارنىڭ ھوقۇقى ئازايدى خەلق ۋىلايەتلەردىكى مەجلىسدە باشقۇرۇشقا ئىشتراك قىلدى.1840- يىلىدىن باشلاپ لائىق قانۇنلار چىقىرىلىشقا باشلىدى.1868 – يىلى شۇرايى دۆلەت قۇرۇلدى.1870 – يىلى ئەخمەت جەۋدەت پاشانىڭ باشقانلىغىدا شۇرايى دۆلەت تەرىپىدىن مەجەللە(جورنال)چىقىرىلدى.مەجەللە پېقىھ ھۆكۇملىرى بىلەن شۇ تىمىدىكى باشقا قاراشلارنى ئۇيۇملاشتۇرۇپ قانۇن ھىسابىدا قوللىنىدىغان  ئەسەرگە ئايلاندى.ئىزمىر – ئايدىن، ئىستانبول – ئىزمىت تومۇر يولى ياسالدى.1845 – يىلى ئىستانبول ئەدىرنە ئارىسىدا تېلىگراف قوللىنىلدى.1857 –يىلى مائارىپ نازارىتى قۇرۇلدى.تۇرۇك ئەدىبىياتىدا رومان جانىرى پەيدا بولدى.1840- يىلى جەرىدە ھاۋادىس،1860- يىلى تەرجىمان،1861- يىلى تەسۋىرى ئەفكار دىگەندەك گىزىتلەر پەيدا بولدى.ئەمما بۇ مەزگىلدە بۇنىڭ ئۇچۇن نۇرغۇن قانلار توكۇلدى.تېنىچلىق بولمىدى.ئىچكى جەھەتتە كەسىپلىشىۋاتقان دۇنيادا كەسىپلەر بويىچە تەسەس قىلىنغان مەھكىمىلەرگە شەرىئەت مەھكىمىلىرىنىڭ «دىنىي بۇرچى»نى ئادا قىلىشى بىلەن ھوقۇقتا بىرلىك بولمىدى.يېڭى ئېچىلغان مەكتەپلەرنىڭ يېنىدا مەھەللە مەكتەپلىرى ۋە مەدرىس دىگەندەك تىگى قەدىمى مائارىپ سېستىمىسى بولغاچقا مەدىنىلىشىش پىسخىكا،كۇلتۇر مەسىلىلىرى پەيدا قىلدى.بۇلاردىن پايدا كۆرگەن ئازسانلىقلار غەرىپنىڭ دوستاتىشى بىلەن يىغىلىقلارنى توختاتمىدى. بۇنى ئاز دىگەندەك دۆلەت ئۆزىنىڭ ۋە ئۆزىنى يەڭگەنلەرنىڭ ئۇرۇش چىقىمىنى تۆلەشتىن نېرى بولالمىدى.مىسىر ئارقىدىن پىچاق سالدى.بوغازلارغا ئىگىدارچىلىق تارتىۋىلىندى(1936- يىلىدىن باشلاپ قايتا تۇركىيىنىڭ قولىغا كىلىشكە باشلىدى)  1956 – يىلى دۆلەتنىڭ پۇتۇنلىكى ياۋروپا دۆلەتلىرىنىڭ كاپالىتىدە قالدى.1876- يىلى خەلىپە نامدا باش سانىلىدىغان دۆلەتنى مەجلىس باشقۇرىدىغان 1- مەشھۇرىيەت ئېلان قىلىندى.مىدھەت پاشانىڭ رەھبەرلىگىدە تۇنجى تۇرۇك ئاساسى قانۇنى ھازىرلاندى ۋە مەجلىس ئەھلىگە ئېلان قىلىندى.ئەمما ئوسمانلى – رۇس ئۇرىشىنىڭ باشلىنىشى بىلەن مۇسۇلمان بولمىغانلار مەجلىستە بىرلىكنى بۇزدى.مۇسۇلمانلار 2- ئابدۇلھەمىدنىڭ ئەتراپىغا ئۇيۇشتى.ئابدۇلھەمىد قانۇننى ئىجرادىن قالدۇردى. تەنزىمات دەۋرى يىتىشتۇرگەن ئاقىنلارنىڭ نەزىرىدە ئەينى زاماندىكى بولۇمسىزلىق سىياسى ئىسلاھات قىلىپ تېخىمۇ كۆپ كىشىنى دۆلەتنىڭ باشقۇرۇش ئىشلىرىغا قاتنىشىدىغان ۋە باھالايدىغان قىلغان مەشرۇتى(پارلامىت تۇزىمى) باشقۇرۇشدىلا مەسىلە ھەل بولاتتى.بۇلار يېڭى ئوسمانىلار دىيىلەتتى.بۇ ئاقىنلار ئەركىنلىك،ئادالەت،باراۋەرلىك چۇشەنچىلىرىگە سۆيىنەتتى ۋە بولغان ئىسلاھاتلاردىن رازى ئەمەس ئىدى. بىلىپ بىلمەي ئوسمانلىنىڭ دۆلەت چۇشەنچىسى،تۇزۇلمە چۇشەنچىسى باشقۇرۇش چۇشەنچىسى،مۇقام،بۇرۇچ چۇشەنچىسى ۋاھاكازالاردىكى بولۇمسىزلىق دۆلەتنىڭ ھالاكىتىدىكى تۇپ مەنبە .دەپ قارايتى. زىيا پاشا،شىناسى،نامىق كامال،مىدھەت پاشا،ھۇسەيىن ئاۋنى پاشا ۋە سۇلايمان پاشالار مۇشۇ كىشىلەردىن ئىدى.خەلىپە ئابدۇلئەزىز بۇ خىل كىشىلەرنى جىمىقتۇرماقچى بولدى.شۇنىڭ بىلەن يېڭى ئوسمانىلارنىڭ بىر قىسمى چەتكە قاچتى.مۇستاپا كامالنىڭ تولۇق ئوتتۇرىنى ئىستانبولدا ئوقىشىنى خالىماي ئوقۇشنىڭ نوچىسى ماناستېردا دەپ ئۇنى ماناستېرغا بۇيرىغانلارنىڭ كۆزدە تۇتقىنى مانا بۇ ئىدى. شۇنداقتىمۇ خەلىپە 2-ئابدۇلھەمىد مەزگىلىدە ئىسلاھاتلار توختىمىدى. 1888—يىلى يىزا ئىگىلىك بانكىسى قۇرۇلدى. 1893    - يىلى زىرائەت،ئورمان باقانلىغى تەسىس قىلىندى.ئەمما  ئىشلار يىلدىن يىلغا ئىلگىرى باسمىدى.يېڭى ئوسمانىلەرگە مەسىلە تېخىمۇ ئوچۇق بولۇشقا باشلىدى. مۇستاپا كامالنى ئۆز ئىچىگە ئالغان يېڭى ئوسمانىلار مەخپى ھالدا بىرلەشكەن ئوسمانىلار دەرنەگىنى قۇردى.بۇ دەرنەكنىڭ مەقسىدى خەلىپىنىڭ ھوقۇقىنى كەيپى(مەجازى)ھالدا قوللۇنۇپ مۇشرۇتىيەت يونىتىمىنى يۇرگۇزۇش ئىدى.كىيىن ئۇ بىرلىك ۋە تەرەققىيات جەمىيىتى بولدى.ھەربى ۋە تىببىي مەكتەپلەردىكى ياشلار ئارىسىدا تىز تەرەققى قىلدى.1908 – يىلى روس ۋە ئىنگلىز دۆلەت ۋەكىللىرىنىڭ رېۋال شەھرىدە قالايمىقانچىلىق ئىچىدە تۇرغان ماكىدونىيەنىڭ ئوسمانلىنىڭ دائىرىسىدىن چىقىرىش توغرىسىدىكى كىلىشىمى بىرلىك ۋە تەرەققىيات جەمىيىتىنى ھەرىكەتكە كەلتۇردى.جەمىيەت مەشرۇتىيەتنىڭ قايتا ئېلان قىلىنىنىشىنى قولغا كەلتۇرۇشنى قارار قىلدى.سۇپايلاردىن ئەنۋەربەگ سېلىناكتا،ئەخمەت نىيازبەگ ماناستېردا كۆتۇرۇلدى.1908 – يىلى خەلىپە  2- مەرۇتىيەتنى قايتا ئېلان قىلدى.شۇنىڭ بىلەن دۆلەتتە مەشرۇتىيەتكە قارشىلار بىلەن ياقىلىغۇچىلار ئارىسىدا يىغىلىق بولدى.بىرلىك ۋە تەرەققىيات جەمىيىتىنىڭ ھەرىكەت قوشۇنى مەھمۇت شەۋقەت پاشا قوماندانلىغىدا يىغىلىقنى تىنجىتىپ خەلىپە 2- ئابدۇلھەمىدنى تەخىتتى چۇشەردى 5- مەھمەت رېشاتنى پادىشاھ دەپ ئېلان قىلدى.مۇستاپا كامال مۇشۇ ھەرىكەت قوشۇنىدا باش قۇرماي(باش سەنموجااڭ) ئىدى.شۇنداق قىلىپ بىرلىك ۋە تەرەققىيات پارتىيىسى ئوسمانلىدا سۆز ساھىبى بولدى.ئوسمانلى تىنىمسىز ئۇرۇش ئوتلىرى ئىچىدە يەنە بىرىنچى دۇنيا ئۇرىشىغا كىرىپ كەتتى.بىرىنچى دۇنيا ئۇرىشىدا ئوسمانلى دۆلىتىنىڭ نوپۇزىدىن پايدىلىنىپ ئەنگىلىيەنىڭ مۇسۇلمان  مۇستەملىكلىرىنى ئىسيان قىلدۇرۇش مەقسىدىدە ھىچيەر ئىتپاقداش قىلمىغان تۇركىيىنى گىرمانىيە ئۆزىگە ئىتپاقداش قىلدى.ئەينى ۋاقىتتىكى ئۇرۇش تاكتىكىسىنىڭ ئېھتىياجى بىلەن ئەنگىلىيە مەككە ئەمىرى شەرىف ھۇسەيىننى قوزغۇتۇپ ئوسمانلىغا سالدى.نۇرغۇن ئەسكەرنى ئىمانسىزلارچە ئۆلتۇردى.چاناققەلئە،كافكازىيە،پەلەستىن مىسىر،ھىجاز ،ئىراق،رومونىيە ،گالىچيا،ماكودونىيە دارىلىرىنىڭ ھەممىسىدە ئوسمانلىغا ئوت ئاچىلدى تۇرۇكلەرنىڭ قېنى دەريا بولۇپ ئاقتى.شۇنداقتىمۇ تۇرۇكلەرگە زەھەرخەندىلىك بىلەن ئوتتەك كىلىۋاتقان روسىيە تۇيۇقسىز يوقىدى .تۇركىيەنى بۆلىشىش مەسىلىسىدە ئىشتىھاسىنىڭ چوڭلىغى بىلەن باشقا ھەمراھلىرىنى  ئۆزىگە دۇشمەن قىلىدىغان 1856- يىلىدىن بۇيان مۇشۇ دۇشمەنلىك تۇپەيلى تۇرۇپلا تەلىيى كېلىپ قىلىۋاتقان تۇركىيە يامان ئەھۋالدا قالدى. بىرىنچى دۇنيا ئۇرىشى ئاخىرلاشقاندا يېڭى ئوسمانىلاردىن بولغان ۋەزىرئەزەم تەلئەت پاشاغا ئىستىپا يازغۇزۇلۇپ ئورنىغا ئەخمەت ئىززەت پاشا كەلتۇرۇلدى.بۇ پاشا ئانتانتا دۆلەتلىرى  دىن يارىشىش ئىستىدى.نەتىجىدە مەخپى ۋە ئاشكارا بولۇپ بىرمۇنچە ۋەتەنساتقۇچ شەرتنامىلەر ئىمزالاندى. 1918- يىلى 11- ئاينىڭ 13- كۇنى 60 پارىخوت ئىستانبولغا كەلدى.مۇسۇل،ئانتەپ،ئۇرفا ۋە ماراسنى ئىنگلىزلار ئادانانى فرانسۇزلار ؛كونيا ۋە ئانتاليانى ئىتالىيانلار ئىشغال ئەتتى.ئىنگلىزلارنىڭ دەستىگى بىلەن 1919- يىلى يۇنانلار ئىزمىرگە ئەسكەر چىقاردى. ۋەتەننىڭ پۇتۇنلىكى ۋە دۆلەت مۇستەقىللىغىنىڭ قاش بىلەن كىرپىك ئارىسىدا قالغانلىغىنى تۇيغان غازى مۇستاپا كامال پاشا ئەرزۇرۇم ۋە سىۈاس قۇرۇلتايلىرى بىلەن بىللە دۆلەتلىك بىر ئالاقە  قۇردى.1920 – يىلى تۇركىيە بۇيۇك مىللەت مەجلىسى چاقىرىلدى.مەجلىس ئوسمانلى دولىتى ۋە ئوسمانلى دولىتى بىلەن چەتئەللەر ئىمزالىغان سېۋرەس شەرتنامىسىنى تونىمايدىغانلىغىنى ئېلان قىلدى. شۇنداق قىلىپ غازى مۇستاپا كامال پاشا قۇتۇلۇش ئۇرىشىنى باشلىدى.بەلكىم ئەخمەت ئىززەت پاشانىڭ ئانتانتا دۆلەتلىرى بىلەن ئۇرۇش توختۇتۇش كىلىشىمى ئىمزالىشى ۋە مۇشۇ ئارىلىقتا ئۆزىنى سەل ئوڭشاپ ،ئوسمانلى دۆلىتى ۋە ئۇ ئىمزالىغان ۋەتەن ساتقۇچ شەرتنامىلارنى يىرتىپ قۇتۇلۇش ئۇرىشىنى باشلاش بىر ۋاقىتنى قولغا كەلتۇرۇش تاكتىكىسى بولىشى مۇمكىن ئەمما مەيلى قانداقلا بولسۇن خەلىپىلىكنىڭ يوق قىلىنىشى تاشلاپ كەتكىلى بولمايدىغان ئىش ئىدى. ئەلۋەتتە 2000- يىلنىڭزى ئەسىرىمىزنىڭ دەسلىپىدە كۆرسىتىپ ئۆتكىنىمىزدەك نەپسى ئۇچۇن ئالدىغا كەلگەنگە يوللۇق،يوسۇنلۇق يۇزلىنەلمەي ئۇنى سېسىتىپ ماڭىدىغانلار پەيدا بولۇپ جۇمھۇرىيەت تارىخىنى يالغانغا چىقىرىش،مۇستاپا كامالنى تىللاش بىر قىسىم كىشىلەرگە مودا بولدى. تۇركىيەدە سىنان مەيدانغا ئوخشاش 500 600 بەتلىك توم-توم كىتاپلارنى يازغان ھەممىدىن گۇمانلانغۇچى كىشىلەر ئوتتۇرغا چىقتى. ھالبۇكى ھەيران قالارلىغى ئۇ مۇستاپا كامالدىنلا ئەمەس نەچچە مىليون ئادەم ئۆلگەن ئۇرۇشنىڭ بولغان بولمىغانلىغىدىنمۇ گۇمانلىنىدۇ.رەسمى تارىخنىڭ ئاستىنى ئۇستۇن ئۇستىنى ئاستىن قىلماقچى بولىدۇ. يېزىق ۋە تىل دەۋرى تۇركىيەنى تارىختىن ئېلىپ تاشلىۋەتتى دىگەندەك يەكۇنلەرگە ئۇرىنىدۇ.ئەمما شۇنداقتىمۇ ئۇنىڭ توم- توم كىتاپلىرىنى ئوقىساڭ ئىلمىلىك نۇقتىسىدىن يادىڭدا كىتاپنىڭ ماۋزۇسىلا قالىدۇ.بۇ توم- توم كىتاپلاردا يازىلغانلارنىڭ دەلىللەنگەن تارىخ ئەمەس، ئوكتىچىلىق كەيپىياتى ئىكەنلىكىنى بىلىسەن خالاس.بەلكىم روماننىمۇ تارىخ دەپ بىلىدىغان بىزلەرگە نىسبەتەن بۇ تەسىر قىلىدىغان ئامىلدۇر .ئەمما بۇنداق بالىلىق بالاغەتكە يەتكەن ئىنسانلارغا ياراشمايدۇ.بىز قاچانلارغىچە بالاغەتكە يەتتىڭمۇ دىسە ساقال بۇرۇتلارنى سىلاپ كۆردۇڭمۇ دىيىشتىن مۇشۇنداق  ساپادىكى بالاغەتنى كۆز ئالدىمىزغا ئەكىلىدىغان بولىمىز؟.   يېقىندا ئەرەپ باھارى يۇز بېرىپ بىرمۇنچە ئەرەپ مۇستەبىتلىرى تەختتىن چۇشتى .بىز كازافىدىن ھەرقانچە نەپرەتلەنسەكمۇ ئەرەپلەرنىڭ 40 يىل ھاكىمىيىتىدە تۇرغان بىر كىشىنى لۇكچەكلەرگە تاشلاپ بېرىپ مۇشلاپ ئۆلتۇرىشىدىن ئۇلارنىڭ تەبىىتىدىكى پەسلىكنى كوردۇق.ئەردوغانغا ھەرقانچە ئامراق بولساقمۇ ئۇنىڭ ھەرىكىتىگە ئۇل بولىۋاتقان دىموكراتىيە ۋە لايىقلىق مېزانىدىن مۇستاپا كامالنىڭ گىگانات سىماسىنى ھىس قىلىپ تۇرىۋاتىمىز .بىرمۇنچە ئەرەپ ئەللىرى ئەرەپ باھارىدىن كىيىن رادىكال ئىسلامچىلارنىڭ قولىغا ئۆتكەندەك قىلدى ،لېكىن ماھىيەتتە  ئۇلارنىڭ تۇركىيە ئەندىزىسىدە كېتىۋاتقانلىغىدىن،تا بۇگۇنگىچە ئىش قىلايلا دىسە مۇستاپا كامال يولۇققان مەسىلىلەرگە يولىقىۋاتقنىدىن مۇستاپا كامالدىكى بۇيۇكلۇك ،ئۇنى تەتقىق قىلىشنىڭ زۆرۇرلىكى مانا مەنلا دەپ تۇرىۋاتىدۇ. ئەلۋەتتە بۇنداق كەڭ كۆلەمدىكى يايغىنلىق مەسىلىگە مەردانە ھالدا ئۇدۇل كىلەلمەيدىغانلارنى مەسىلىنى تاشلاپ تېخىمۇ زور كولەمدە غازى مۇستاپا كامالنى سېسىتىش ۋەس-ۋەسىسىگە  شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ ئەگەشكۇچىلىرىنى ئازايتىش كويىغا سالمايدۇ دىگىلى بولمايدۇ.ئاخىرىدا تورداشلىرىمىزنىڭ بۇ ئەھۋالدا خەقنىڭ دېپىغا ئۇسۇل ئويناپ قالماسلىققا قاتتىق دىققەت قىلىپ ،مەسىلە بولسا شەخسكە تەگمەي مەسىلىنىڭ ئۆزىنى ھەل قىلىش يولىدا قەتئى بولۇشلىرىنى ،كەسىپ ۋە كەسىپ ئىگىلىرىنى مۇقامىنى،كەيپىياتىنى قەتئى ھىمايە قىلىشىڭلارنى،گەپ ئۇچۇن ئەمە كەسىپ ئۇچۇن تېرىشىشىڭلارنى ،خەلقىمىزنىڭ گۇزەل ئىستىقبالى ئۇچۇن زۆرۇر دەرسلىك ھىساپلاپ تۇركىيە يېقىنقى زامان تارىخىنى پۇختا ئۆگىنىشڭلارنى سورايمىز .غازى مۇستاپا كامال ئېيتىدۇكى« تارىخنى ھەقىقى يازماق تارىخنى ياراتماققا ئوخشاشلا مۇھىم .يېزىلغىنى يارىتىلغىنىغا ئوخششا بولمىغان تارىخ كىشىنى بىزار قىلىدۇ.» تارىخقا تارىخقا پەتىۋا بېرىش ئۇچۇن ئەمەس، ،ئۇنىڭدا كۆرۇلگەن مەسىلىلەردە قايتا قايمۇقۇپ قالماسلىق ئۇچۇن نەزەر سالماق لازىم. ئۇستىدىكى مىنىڭ يازمام ئەمەس، ئەلكۈيىدىكى بىر تورداشنىڭ ئىنكاسى . ئەسلى مەنبەسى كۆكنۇر تورى. بىر ئادەمگە ئىككى خىل باھا  شۇڭا بىر تەرەپلىمە ماتېرىيالغا ئاساسەن پىكىر قىلىش تۇغرا بولمايدۇ.

aykarim

	شۇڭا ماقالىنىڭ ئاخىرىغا ئۆزەمنىڭ شەخسى كۆز قارىشىمنى ،يېزىپ قويدۇم. ماسۇن تەشكىلاتىنىڭ 1-قەدىمى دەججالغا ئىتىقات قىلىش،2-قەدىمى يەھۇدى3-قەدىمى دۇنيانى كونتىرول قىلىش،4-قەدىمى ئاللانى ئىسلامنى يەنى پەيغەمبەرلەرنى ئىنكار قىلىش ۋە مەيلى مۇستافا كامال ماسۇن بولسۇن ۋە ياكى دىنسىز بولسۇن ،يەنىلا تۈركىيە مۇستەققىللىقىدىكى بۈيۈك بىر ئەزىمەتتۇر.مۇسۇلمانلارنى پارچىلاش،بىر-بىرىگە دۈشمەن قىلىش مۇسۇلمانلارغا جەڭ ئېلان قىلىش ۋاھاكازالا،،،،،،،خىرىستىيانلار ئۆزلىرىگە بىر قۇتقازغۇچى خۇدا كېلىدۇ، دەپ ئىشەنگەندەك ماسۇن ۋە يەھۇدىلارمۇ بىر قۇتقازغۇچىسىنى كۈتۈۋاتىدۇ،ماسۇن ۋە يەھۇدىلار ئىتىقات قىلىدىغان بىر كۆز بولسا دەل دەججالدۇر،  دۇنيادىكى ئالىملار ۋە سىيسىئۇنلار،پاتىشاھ ۋە بايلار  قايسى بىرى ماسۇن ئەمەس،مۇستاپا كامالمۇ دەل ياھۇدى ۋە ماسۇنلارغا تايانماي ،ئاتا تۈرك بولغان ئەمەس،  6-قەېەتتىكىoghuzkhanنىڭ ئىنكاس ۋە رەسىم ۋېدىئۇ بۇنىڭ دەل دەلىلىدۇر. يەنىلا شەخسى كۆز قارىشىم،،، مەيلى مۇستافا كامال ماسۇن بولسۇن ۋە ياكى دىنسىز بولسۇن ،يەنىلا تۈركىيە مۇستەققىللىقىدىكى بۈيۈك بىر ئەزىمەتتۇر.

aykarim

	پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد« س ئە ۋ»  ئاخىر زاماندىن بىشارەت بېرىپ شۇنداق دىگەن،ئاخىر زاماندا دەججال چىقىدۇ،ئۇنىڭ چېچى قۇيۇق قارا بۇدۇر،كۆزلىرى پولتىيىپ چىققان ۋە بىر كۆزى كۆردۇر،پىشانىسىدا كاپىر دىگەن خەت بار، دەججال يەھۇدىدىن چىقىدىغان بىر يىگىتتۇر،ئۇنىڭغا 70000 مىڭ يەھۇدى ئەگىشىدۇ،،،،،،،،،،،،،،،،،،دەپ مانا شۇ 70000مىڭ يەھۇدى دەل،دەججالغا ئىتىقات قىلىۋاتقان ماسونلاردۇر،،،،،،،،،،،،،،،،،،

aykarim

	[code] azat888 يوللىغان ۋاقتى  2012-2-12 05:58 PM بۇ  ماسۇن  دىگەن  نىمانداق   قورقۇنىچلۇق   تەشكىلات ،بىز ... دىڭ شىياۋپىڭنى شۇ ماسوننىڭ ئادىمى دەيدىغۇ ، شۇڭلاشقا جۇڭگودا كومۇنىزىم تۈزۈمىنى ھازىرقى يا كومىنىزىم ئەمەس يە كاپىتالىزىم ئەمەس تۈزۈمگە ئۆزگەرتكەن ئەمەسمۇ چوڭلارمۇ،،،،،،،،،،،،،،،،،مۇ شۇ

Dakyanos

	aykarim يوللىغان ۋاقتى  2012-2-13 01:13 AM شۇڭا ماقالىنىڭ ئاخىرىغا ئۆزەمنىڭ شەخسى كۆز قارىشىمنى  ... نەچچە يۈز يىللار بۇرۇن قۇرۇلغان بۇ ماسۇنلار يەھۇدىيلار تەرىپىدىن قۇرۇلغان يەھىيلار ئۈچۈن ھەركەت قىلدىغان تەشكىلات ئىكەن شۇنداق سىرلىق ھەم قۇدرەتلىك ئىكەن. ئۇنداقتا 60نەچچە يىل بۇرۇن گېتىلر 6مىليونىدىن ئارتۇق يەھۇدىينى قىرغاندا ئەجەبا بۇنى تۇسۇپ قالالماپتۇغۇ، ئەسەبىي مىللەتچى گىتلىرىنى ھاكمىيەتكە چىقىشتىنمۇ تۇسۇپ قالالماپتۇغۇ. بۇرۇن شەخىسكە چۇقۇنۇش دەيدىغان بىر نەرسەبار ئىدى، مانا ئەمدى بۇ تەشكىلاتقا چۇقۇنۇش بۇلۇپ قالدى. ماسۇن دەپ تەشكىلات بۇلۇشى مۇمكىن، ئەمما ئۇنىڭ بۇنچىلا قۇدرەتلىك بۇلۇشى، شۇنچە چوڭ ئەللەرنى ئەل باشى بۇلۇپ تۇرغان كىشلەرنىڭ قانداقتۇ بىر باش تىققۇدەك يېرىنىڭ تايىنى يوق يەھۇدىي تەشكىلاتىغا ئەزا بۇلۇشىنى ئارزۇ ئۈمىدلەر قىلىپ كىتىشى ئادەمنىڭ ئەقلىگە سېغمايدۇ.