ئۆزبېك تۇغى -ئۆزلۈكنىڭ تۇغى!

Azizan

	qaraxani يوللىغان ۋاقتى  2013-2-18 04:48 PM يەككە يىگانىلىق ئاللاھقا مەنسۇپ،شەخس ياكى مىللەتنىڭ  ... مەن شېئىرغا كۈلمىدىم ، شېئىردا گۇناھ يوق ، گەپنىڭ دائىرىسىنى باشقا چەتكە بۇرىماقچى بولماڭ . مەن پەقەت مۇشۇ شېئىرنى لەۋز ئېتىپ تۇرۇپ يەنە قىلىنىۋاتقان ئىشلارغا كۈلدۈم .

kadihan

	qaraxani يوللىغان ۋاقتى  2013-2-18 05:47 PM ئۇنداق دىمەڭ قېرىنداش ‹‹گۈمان ئىماننى قاچۇرىدۇ...››ئا ... دېگىنىڭىز ئەلۋەتتە توغرا ، ئەمما ئۇلار قايسى تىلنى ئىشلىتىۋاتىدۇ ، بىز قايسى تىلنى ئىشلىتىۋاتىمىز ؟ قارىغاندا ئەمسە ئۆزبەك دېگىنى يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغان دۇنيا مىللەتلىرىنىڭ ئاسسىملاتسىيە قىلىنغان ۋارىيانتى ئىكەندە . ئەمسە ئۇلار قانداق قىلىپ ئاسسىملاتسىيە بولۇپ  قالغاندۇ ؟تەلىمىڭىزنى ئايىمىغايسىز.

qaraxani

	Azizan يوللىغان ۋاقتى  2013-2-18 05:48 PM مەن شېئىرغا كۈلمىدىم ، شېئىردا گۇناھ يوق ، گەپنىڭ دائ ... ئۇنداقتا قېرىنداش مېنىڭ سەزگۈرلۈكۈم ئېشىپ كېتىپتۇ،كەچۈرۈڭ ؟

makanim75

	سۈر ھەيۋىتى بابۇردىن ئايان. ئەمىر تۆمۈر،فۇرقەت، ئۇلۇغبېك،                                                                                                                             ئۆزىنى قانچە ئۇچۇرۇپ ماختىسىمۇ مەيلى،بىراق بابۇر بىلەن ئەمىر تۈمۈرنى نىمىگە ئاساسەن ئۆزبىك دەيدۇ؟ئىككى مىللەت ئوتتورسىدا ئۆزلۈك شەكىللەنمىگەن دەۋىرلەردىكى شەخىسلەرنى ئالدىراپ ئۆزىگە تەۋە قىلىۋېلىش بىھۇدە تالاش-تارتىشلارغا سەۋەپ بۇلىدۇ خالاس.

qaraxani

	kadihan يوللىغان ۋاقتى  2013-2-18 05:52 PM دېگىنىڭىز ئەلۋەتتە توغرا ، ئەمما ئۇلار قايسى تىلنى ئى ... رۇسلارنىڭ ئاسارىتى ۋە 129مىللەتنىڭ ئېھتىياجى بۇ مىللەتنى يەنىلا لاتىن تىلى ،رۇس تىلى ئىشلىتىش چەمبىرىكىدىن ئازاد قىلالمىغان بولسا كېرەك ،بۇنداق تىلغا مەھكۇملۇق ئۆز ۋاقتىدا بىزنىمۇ چۈشەپ قويغان،ئۇلارنىڭ ئاسسېلماتسىيەسىگە قىزىقسىڭىز مەزكۇر تور بەتتىكى تىل،مەدەنىيەت ۋە تارىخ بىلىملىرىگە ئۆزىڭىز كىرىپ باقارسىز.... :http://www.xjuz.net

qaraxani

	makanim75 يوللىغان ۋاقتى  2013-2-18 06:11 PM سۈر ھەيۋىتى بابۇردىن ئايان. ئەمىر تۆمۈر،فۇرقەت، ئۇلۇغ ... ئۇلارغا تەۋەلىكىنى ئاغدۇرۇپ تاشلايدىغان يېڭى دەلىل ئىسپاتنى كۆتۈرۈپ چىقالىساق بىھۇدە تالاش -تارتىشنىڭ چىگىچى يېشىلىدۇ.

بەگزات

	ئاردا يوللىغان ۋاقتى  2013-2-18 12:24 PM 16-ئەسىردىكى شەيبانىخان باشچىلىقىدىكى بۇ باشباشتاق مۇن ... ئەمىر تۆمۈرنىڭ ئۆلىمىدىن كېيىن ماۋارە ئۇننەھر بىلەن پەرغانە باشباشتاق تىمۇرىيلەر ھەم دەشتى قىپچاق ئۆزبېكلىرىنىڭ جەڭگى - جىدەللىرىدىن قۇتۇلالمايدۇ. ئەمىر تۆمۈر ئەۋلادلىرى چىڭگىزخان نەسەبىدىن بولغان دەشتى قىپچاق ئۆزبىكلىرىگە بىرلىشىپ قارشى تۇرۇش ئىقتىدارىنى تامامەن يوقاتقان، ھەربىرلىرى ئۆزى ئىگە بولغان ۋىلايەتلەردە ئايرىم بولىۋېلىپ، پەرغانە ھەم سەمەرقەنتنىڭ پادىشاھلىقىنى تالىشىپ ئۆز ئارا ئۇرۇشقا چۈشۈپ كەتكەن ئىدى. ئاتا تەرەپتىن ئەمىر تۆمۈرگە، ئانا تەرەپتىن چىڭگىزخانغا تۇتىشىدىغان بابۇر تىمۇرىيزادىلەرنىڭ چىچىلاڭغۇ كۈچلىرىنى توپلاپ ئۆزبېك خانى شەيبانىيخانغا قارشى تۇرۇشقا شۇنچە كۈچىگەن بولسىمۇ، لېكىن بۇرنىنىڭ ئۇچىنىلا كۆرىدىغان تىمۇرىيزادىلەر بابۇرنىڭ چاقىرقىغا ئاۋاز قوشمايدۇ. چۈنكى بابۇرنىڭ تەشەببۇسى بىلەن بىرلەشكەن تىمۇرىيزادىلەر شەيبانىخاننى مەغلۇپ قىلالىسا ئۇ ھالدا بابۇر پەرغانە ھەم سەمەرقەنتنىڭ يىگانە ھۆكۈمرانى بولۇپ قالاتتى. بۇنىڭغا رازى بولالمايدىغان ئىچى قارا تېمۇرىيزادىلەر بوۋىسى ئەمىر تۆمۈر بەرپا قىلغان دۆلەتنىڭ ياتلارنىڭ قولىغا قىلىشىغا قاراپ تۇرۇشتىكى، بابۇر بىلەن بىرلىشىپ دۈشمەنگە تاقابىل تۇرۇشقا رازى بولۇشمايدۇ. شۇنىڭ بىلەن سىر دەرياسى بىلەن ئامۇ دەرياسى ئارلىقىدا شەيبانىخان ھۆكۈمرانلىقىدىكى قۇدرەتلىك بىر ئۆزبىك دۆلىتى قۇرۇلىدۇ. شەيبانىخان ئەڭ ئالدى بىلەن چاغاتاي ئەۋلادلىرىنىڭ قولىدىن تاشكەنت بىلەن ئۆرە تۆپىنى تارتىۋىلىپ ئارقىدىنلا بۇخارا، سەمەرقەنت، قارشى شەھەرلىرىنى ئىشغال قىلىدۇ. شەيبانىخان يەنە پەيدىنپەي بويسۇندۇرۇش دائىرسىنى كېڭەيتىپ بەلىخ ۋە قۇندۇز شەھەرلىرىگىمۇ ھۇجۇم قىلىدۇ. پەرغانە ۋادىسىنى ئۆز ئىلكىگە ئالغاندىن كېيىن خارەزم ۋە ھىراتنى بېسىۋىلىپ ئېرانغا يۈرۈش قىلىشقا تەييارلىنىۋاتقاندا مۇرغاب دەرياسى بويىدا ئىران شىئە مەزھىپىدىكى تۈركمەنلەر قۇرغان سەفەۋىيلەر خانلىقىنىڭ خانى ئىسمائىل سەفەۋىي بىلەن بولغان جەڭدە ئۆلىدۇ. بۇ پۇرسەتنى چىڭ تۇتقان بابۇر سەفەۋىيلەر خاندانلىقىنىڭ ياردىمى بىلەن ئۇلۇغ بوۋىسى ئەمىر تۆمۈرنىڭ پايتەختى بولغان سەمەرقەندنى قايتۇرۋالغان بولسىمۇ، ئۇزاق تۇتۇپ تۇرالماي يەنە تارتقۇزۇپ قويىدۇ. بابۇرنىڭ 1512- يىلىدىكى بۇ مەغلۇبىيتى ئۇنىڭ ئانا يۇرتىدىن مەڭگۈلۈك ئايرىلىشىنىڭ بەلگىسى بولۇپ قالىدۇ. بابۇر شۇنىڭدىن كېيىن ماۋارە ئۇننەھر ھەم پەرغانىدىن ۋاز كېچىپ كابۇلغا يۈرۈش قىلىدۇ، ئۇ يەردە ئۆز پادىشاھلىقىنى تىكلەپ ھېندىستان يۈرىشىنىڭ مۇقەددىمىسنى ئاچىدۇ ۋە 1526- يىلى ھېندىستاننىڭ شىمالىنى ئېگىلەپ بۈيۈك مۇغۇل ئېمپىريەسىنى قۇرۇدۇ... شەيبانىخاننىڭ ئۆلىمىدىن كېيىن پەرغانە، ماۋارە ئۇننەھر، خارەزم ھەم خۇراسانغا قەدەر سوزۇلغان ئۆزبېك خانلىقىنىڭ ئىچكى قىسمىدا قانلىق تەخت تالىشىش كۈرەشلىرى باشلىنىپ كېتىدۇ. بىر تەرەپتىن قازاقلار، يەنە بىر تەرەپتىن سەفەۋىيلەر خاندانلىقى شەيبانىيلارغا ئۈزلۈكسىز ھۇجۇم قىلىپ ئۇلارنى ھالسىرىتىپ قويدۇ. بۇنىڭدىن پايدىلانغان پەرغانە ۋە خارەزم ھۆكۈمدارلىرى مەركىزى ھاكىمىيەتكە بوي سۇنمايدىغان بولىۋالىدۇ. كېيىن شەيبانىي ھۆكۈمرانلىرىدىن ئابدۇللاخان ئۇزاق يىللىق قانلىق جەڭلەر ئارقىلىق پەرغانە، خارەزىم، خۇراساننىڭ شەرقى، شۇنىڭدەك بەدەخشان قاتارلىق جايلارنى ئۆزىگە قايتىدىن بوي سۇندۇرۇپ خانلىقنى بىر مەزگىل بىرلىككە كەلتۈرگەن بولسىمۇ، لېكىن ئۇزۇندىن بىرى داۋاملىشىپ كېلىۋاتقان تەخت تالىشىش كۈرەشلىرى ئابدۇللاخاننىڭ ئۆلىمىدىن كېيىن تېخىمۇ كەسكىنلىشىپ، شەيبانىي ئۆزبېكلىرى ئۆز ئىچىدىنلا تۈگىشىپ كېتىدۇ. شۇنىڭ بىلەن 1601 - يىلى ھاكىمىيەت ئەشتار ئۇرۇقىدىن بولغان ئۆزبېكلەرنىڭ قولىغا ئۆتىدۇ. لېكىن ئەشتەرخانىيلارنىڭ بىر يېرىم ئەسىرلىك ھۆكۈمدارلىقىمۇ شەيبانىخان قۇرغان ئەسلىدىكى ئۆزبېك دۆلىتىنىڭ زېمىن بىرلىكىنى ئىشقا ئاشۇرالمايدۇ. 1710 - يىلى بابۇرنىڭ ئەۋلادلىرىدىن بولغان مىڭ ئۇرىقىنىڭ بېگى شاھرۇھبەگ قوقاندا ئۆزىنى خان دەپ ئېلان قىلىپ مۇستەقىل بولىۋالىدۇ. 1754 - يىلى ئەشتەرخانيلار زەئىپلىشىپ مانغىت ئۇرۇقىدىن بولغان ئۆزبېكلەر بۇخارانى مەركەز قىلغان بۇخارا ئەمىرلىكىنى قۇرىدۇ ۋە پەرغە ۋادىسىنى قايتىدىن تەسەررۇپىغا ئېلىشقا ئۇرۇنىدۇ. لېكىن  1770 - يىلى خارەزىمدىكى چىڭگىزخان ئەۋلادلىرىدىن بولغان قونغىراتلار رەسمى مۇستەقىللىق ئېلان قىلىپ، بۇخارا خانلىقىدىن ئايرىلىپ، خىۋەنى مەركەز قىلغان خىۋە خانلىقىنى قۇرىدۇ...     بۇ تارىخنىڭ ئاخىرى قانداق بولدى؟ بۇ چاغدا ئېنگىلىزلار ھىندىستاننى بېسىۋىلىپ بابۇر قۇرغان موغۇل ئىمپىريەسىنى مۇنقەرز قىلغاندىن كېيىن ئافغانىستاننىمۇ ئۆز تەسىر دائىرسىغا ئېلىپ سۇلايمان تاغ تىزمىلىرىدىنمۇ ھالقىپ ئامۇ دەرياسىغا بىر نەچچە كۈنلۈكلا يەرلەرگىچە يېتىپ كەلگەن، چاررۇسىينىڭ ئالدىن يۈرەر كازاك سولداتلىرىمۇ سىر دەرياسىنى بويلاپ ئارال كۆلىگە يىقىنلاپ قالغان، پۈتكۈل ماۋەرائۇننەھر چاررۇسىيە بىلەن ئەنگىلىيەنىڭ تەھلىكىسى ئاسىتىدا قالغان ئىدى. ياۋرۇپادىن ئىككى تەرەپكە قاراپ كېڭەيمىچىلىك قىلىشنى باشلىغان بۇ ئىككى دۆلەتنىڭ بىرى دىڭىز يولى بىلەن، يەنە بىرى قۇرۇقلۇق بىلەن ئىلگىرلەپ ئەمدىلىكتە مەركىزى ئاسىيانىڭ ئىچكى قۇرۇقلۇق رايۇنلىرىدا ئۇچراشماقتا ئىدى. ھېچقايسى تەرەپ بىر - بىرىنىڭ بۇ كەڭرى زىمىننى ئوڭچە ئىگىلىۋىلىشىغا يول قويمايتى. ئۇلارنىڭ ئورتاق پىكىرىچە بۇ يەرگە ھۆكۈمرانلىق قىلىش ئۈچۈن بۇ زىمىننىڭ ھەقدار ئىگىلىرىدىن سوراپ ئولتۇرۇشنىڭ ھاجىتى يوق؛ بۇ يەرگە كىم بالدۇر كېلەلىسە، كىم كۈچلۈك بولسا شۇنىڭ دېگىنى ھىساب ئىدى. ئەگەر بۇ رايۇنلار كىمنىڭ ھۆكۈمرانلىقىغا ئۆتسە بىپايان كاشغەرىيە ۋە جۇڭغارىيە دالالىرى شۇنىڭغا ئاسانلا تەۋە بولاتتى.        خەيرىيەت، مەيلى دەشتى قىپچاق ئۆزبېكلىرى بولسۇن، ياكى ھازىرقى زامان ئۆزبېكلىرى بولسۇن ۋە ياكى بىز ئۇيغۇرلار بولايلى ئۆز دەۋرىدە بىر تىلدا سۆزلەشكەن ئاتا بوۋىلىرىمىز بىر بولغان يىلتىزداشلارمىز. شۇنداقتىمۇ بۇ ئاچچىق تارىخ ھەققىدە ھۆكۈم چىقىرالمايمىز،  پەقەت مەيۈسلىنىش ئىلكىدە ئاچچىق يۇتۇپلا قالىمىز خالاس.

salman888

	ئۆزبىك> نامى ھەققىدە   چىنگىز قائاننىڭ تۇنجى ئوغلى جوجى خاننىڭ ئون ئوغلى بار ئىدى . ئالتىنچى ئوغلىنىڭ ئىسمى شەيبانى ئىدى .شەيبانىنىڭ تۆتىنچى نەۋرىسىگە < ئۆزبىك > دەپ ئات قويۇلدى . بۇ بالاغەتكە يىتىپ ، چوڭ بۇلۇپ ، دۆلەت ۋە ھۆكىمەتكە ئىگە بۇلۇپ ، فەرغانە ۋىلايىتى ۋە ماۋارائۇننەھرىنى ئىستىلا قىلىپ ، ھۆكۈمرانلىق قىلدى . ئۇنىڭ مۇسۇلمانچىلىق ، مۆمىنچىلىك ، ئىنسانپەرۋەرلىك ، ئادالەتپەرۋەرلىك ، پۇقراپەرۋەرلىكتە تەڭدىشى يوق ئىدى . شۇ ھالەتتە ئەللىك تۆت يىل ھۆكۈمرانلىق قىلدى . پۇقرالار ئاممىسىدا ناھايىتى پاراۋانلىق ، تنىچ تۇرمۇش پەيدا بولدى .شۇنىڭ ئۈچۈن ، خەلق ئىچىدە < ئۆزبىك > دىگەن نام باقى قالدى . لېكىن مۇھەممەت خان شەيبانى بىننى جوجى خان نەسلىدىن بولغانلىقى ئۈچۈن ، ئۆزىگە < شەيبانى > دەپ تەخەللۇس قۇيدى . پۈتۈن ئۆزبېكلەر يۇقۇردىكى ئۆزبېك خانغا تەئەللۇق قەبىلىلەردىن بولغاچقا ، < ئۆزبېك >  دىگەن نام بىلەن ئاتىلىدىغان بولدى .   ----------موللا مۇسا سايرامى . < تارىخى ھەمىدى >

qaraxani

	altun يوللىغان ۋاقتى  2013-2-18 11:38 AM ئۆزبېگ دىگەن ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدىكى ئاتالغۇ ئى ... مەنمۇ شۇنداقراق چۈشەنچىدە،رەھمەت.

qaraxani

	بەگزات يوللىغان ۋاقتى  2013-2-18 06:21 PM ئەمىر تۆمۈرنىڭ ئۆلىمىدىن كېيىن ماۋارە ئۇننەھر بىلەن  ... سىزنىڭ بايانلىرىڭىز مېنىڭ شېئىردا ئوتتۇرىغا قويغان پىكرىمنىڭ ۋايىغا يەتمىگەن مەنزىللىرىنى يورۇتۇپ بەردى.