ماناس دۆلەت سۇلۇق يەر باغچىسى

2011-يىلى 3-ئاينىڭ 25-كۈنى، ماناس دۆلەت سۇلۇق يەر باغچىسى دۆلەتلىك ئورمانچىلىق ئىدارىسى تەرىپىدىن رەسمىي ھالدا دۆلەت سۇلۇق يەر باغچىسى قۇرۇلۇشى سىناق قىلىش نۇقتىسى قىلىپ بېكىتىلگەن، ھەمدە دۆلەتنىڭ نۇقتىلىق ئېكولوگىيەلىك فۇنكسىيەلىك رايون دائىرىسىگە كىرگۈزۈلگەن. ماناس دۆلەت سۇلۇق يەر باغچىسى تۈرىنى پىلانلاش قۇرۇلۇش مۇددىتى سەككىز يىل ( 2011-2018 ). 

سۇلۇق يەر باغچىسىنىڭ شىمالىي ماناس دەرياسىنىڭ جىلغا 147-تۇەن 14-ليەن، شەرقىي شىمالدا بەيتۇكېڭ سۇ ئامبىرىنىڭ شىمالىي قىرغىقىغا ، جەنۇبىي بېشىنىڭ 2 سەنگۇڭ ئۆستەڭ توسمىسى بىلەن ماناس دەرياسى غا قوشۇلغان، غەربتە ماناس بىلەن شىخەنزە شەھىرى چېگرا، شەرقىي يېڭى نەنپىڭ سۇ ئامبىرى شەرقىي قىرغىقىغا جايلاشقان. 

ماناس دۆلەت سۇلۇق يەر باغچىسى دۆلەت دەرىجىلىك سۇلۇق يەر مۇھاپىزەت رايونى، دۆلەتلىك AA دەرىجىلىك ساياھەت مەنزىرە رايونى. ئاساسلىق جياخېزى سۇ ئامبىرى، داخەيزە سۇ ئامبىرى، داۋەنزە سۇ ئامبىرى، شياچياۋزى 3-كەنتى سۇ ئامبىرى قاتارلىق كىچىك تىپتىكى سۇ ئامبىرى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدا دەريا ۋادىسى بار، ئۇنىڭ قوغداش يىرىك پىلانى ئومۇمىي كۆلىمى 82920 مو، بۇنىڭ ئىچىدە، ماناس دەرياسىنىڭ قەدىمكى دەريا ۋادىسىدىكى سۇلۇق يەر كۆلىمى 45840 مو (جياخوزا سۇ ئامبىرى، سۇ كۆلىمى 15 مىڭ موغا، بېلىق كۆلچىكى كۆلىمى 4500 مو بولۇپ، ئىككىلەمچى ئورمان كۆلىمى 10 مىڭ مو يۇلغۇن، توغراق ئورمىنى كۆلىمى 400 مو، سۈنئىي ئورمان كۆلىمى 600 مو، سۇ كۆلىمى 15340 مو)؛ ئالتە داۋان دەرياسى ۋادىسىدىكى سۇلۇق يەر كۆلىمى 37080 مو (داخەيزە سۇ ئامبىرى، سۇ كۆلىمى 18 مىڭ مو، بېلىق كۆلچىكى كۆلىمى 600 مو، سۇ كۆلىمى 18480 مو). سۇلۇق يەردە سۇ دائىرىسى كەڭ، ساھىلى كەڭ، كۆپ خىل سۇ قۇشلىرى ۋە ئۆسۈملۈك تۈرلىرى بار، تەبىئىي مەنزىرىسى گۈزەل، ھەم پايدىسى 5 مىليون دېھقانچىلىق مەيدانى، مەدەنىيەت فازا سېلىشتۇرۇش، قوغداش قىممىتى خېلىلا گەۋدىلىك ئېكولوگىيىلىك مۇھىت. 

ئېكولوگىيە قىممىتى ماناس دۆلەت سۇلۇق يەر باغچىسى قۇرۇلۇشىغا نىسبەتەن ماناس ئېكولوگىيە سىستېمىسى ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. ھازىرقى ئەھۋالى يىرىك پىلان رايونىدىكى ئىشچىلار تەرىپىدىن ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت پائالىيەتلىرىدە قىسمەن ۋەيران بولغان يەرلەرنى جىددىي ئەسلىگە كەلتۈرۈش ۋە قوغداش. جانلىقلارنىڭ كۆپ خىللىقىنى ساقلاش، سۇلۇق يەر باغچىسى قىلش، سۇ مەنبەلىرىنى ساقلاش، سۇ سۈپىتىنى ساپلاشتۇرۇش ۋە كاربون _ ئازوت ئايلىنىشى، رايون ئېكولوگىيە مۇھىتىنى ياخشىلاش، كىلىماتنى تەڭشەش، بۇلغىنىش قاتارلىقلار بار. چۈنكى مۇقىم بولمىغان تۆۋەن ئېقىنىغا سۇ قويۇپ بېرىش پىلانلانغان رايون سۇ ئامبىرى قۇرۇپ كەتكەن ماناس كۆلىدە ئەسلىگە كەلگەن، 100 نەچچە كۋادرات كىلومېتىر كېلىدىغان سۇ يۈزى، تۆۋەن ئېقىنىغا بولغان قاراماي شەھىرىنىڭ ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى قوغدىشى مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. 

ماناس ناھىيىلىك دۆلەت سۇلۇق يەر باغچىسى ئېكولوگىيە ئۈنۈمى پەقەت ماناس ناھىيىلىك، رايون، پۈتكۈل ئېكولوگىيىلىك سىستېمىنىڭ ھەممىسىدە ھەل قىلغۇچ رولغا ئىگە. جانلىقلارنىڭ كۆپ خىللىقىنى قوغداش، تەبىئىي ئاپەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كەلكۈن سۈيىنى تەڭشەپ ساپلىقنى ساقلاپ قالالايدۇ، ئوزۇقلۇق ماددا ۋە مىنېرال ماددىلار بولۇپ، پارچىلىنىدىغان بۇلغىمىلارنى ئازايتىپ  بىئولوگىيىلىك يەر شارى خىمىيىسى ئىقتىدارى ئارقىلىق يەر شارىنىڭ ئىسسىپ كېتىشىنى توسۇش. 

ئىجتىمائىي ئۈنۈمنى ماناس دۆلەت سۇلۇق يەر باغچىسى قۇرۇلۇشىنى ناھايىتى زور ئىجتىمائىي ئۈنۈمگە ئىگە قىلىش، ماناس ناھىيەسى مول بولغان تەبىئىي ۋە ئىجتىمائىي مىراس رايونى، مەسىلەن، جەنۇبىدىكى تاغلىق رايوندىكى ئۆزگىچە بولغان يۇرا تاغ تىزمىسى، زۇمرەتتەك جىلغا پىڭخۇ، ھەممە يەردە ياپيېشىل ئوتلاق بار؛ ئوتتۇرا قىسمى قويۇق ئورمان مەنزىرىسى، ساپ، تەبىئىي، ئۆزگىچە يېمەك-ئىچمەك، ئوخشاش بولمىغان ئۇسلۇبتىكى مىللىي ئۆرپ-ئادەت؛ شىمالىي قىسمىدىكى چەكسىز كەتكەن قۇملۇق، جۇلالىق يىپەك يولى مەدەنىيىتىگە ئىلمىي تەتقىقات ۋە مەدەنىيەت تارقىتىشنى ياخشى ئىشلەش ئۈچۈن پۇختا ئاساس سالغان. سۇلۇق يەر ساياھەت تەرەققىياتى كىشىلەرنى تەبىئەتكە يېقىنلىشىش بىلەن بىر ۋاقىتتا تەبىئەتنى تېخىمۇ قىزغىن سۆيىدىغانلىقىنى نامايەن قىلىش. 

پەن تەتقىقات قىممىتى سۇلۇق يەر باغچىسى ئىچىدە كۆپ خىل ھەرىكەتلىنىش، يوقىلىش ئالدىدىكى بۇيۇملار قاتارلىق ئۆسۈملۈك تۈركۈملىرى تەتقىقات جەريانىدا مۇھىم ئورۇننى ئىگىلەيدۇ، مائارىپ ۋە پەن-تەتقىقات ئوبيېكتى بىلەن تەمىنلەيدىغان ماتېرىيال ۋە تەجرىبە بازىسى. كىشىلەرنىڭ تەبىئىي چۈشىنىش، ئېكولوگىيەنى تونۇش، جانلىقلارنى قەدىرلەش، يەر شارىنى ئاسراشنىڭ سەھنىسى. باغچا، ماناس ناھىيەسى ۋە ئەتراپتىكى ھەرقايسى كەنت-بازار ئەمگەك كۈچىنى قۇبۇل قىلىپ، جەمئىيەتتىكى ھەر ساھە ئىلىم–پەن خادىملىرىنى جەلپ قىلغان، ماناس ناھىيەسى ئاھالىسى مۇھىت قوغداش ئېڭى ۋە شەخسلەر ساپاسىنى ئۆستۈرۈپ ماناس ناھىيەسى قۇرۇلۇشى ۋە تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرگەن. ^[0]