سىياسى ۋە بىز

izsiz

ئەتراپىمىزدا نۇرغۇنلىغان كىشلەرنىڭ پالانى سىياسىغا چېتىلىپ قېلىپ جەرىمانە تۆلەپتۇ دەيدىغان گەپلەر ناھايتى كۆپ . مۇشۇنداق گەپلەرنىڭ كۆپلىكىدىنمۇ نۇرغۇنلىغان كىشلەرنىڭ سىياسىغا بولغان چۈشەنچىسى ناھايتى مۈجمەل ھەتتە سىياسىغا نىسبىتەن قورقۇش كىسىلى بار.ئەلۋەتتە بۇنىڭغا نۇرغۇنلىغان توغرا سىياسەتلەرنىڭ يەرلىكتە ئەكىسچە يۈرگۈزىلىشى ياكى بەزى كالتا پەم ،كالتا ئەقىل رەھبەرلەرنىڭ ئۆزىچە يەرلىك سىياسەت يۈرگۈزىشى سەۋەپ بولغان.
ئەمدى ھەقىقى گەپكە كەلسەك بۇ تىمىنى يېزىشتىكى مەخسەت قانداقتۇر دۆلەتتىن ئاغىرنىشنى ئىپادىلەش ئەمەس بەلكى بەزى مەسىلىلەرنىڭ ھەقىقى سەۋەبىنى مۇلاھىزە قىلىشتۇر.ئۆزۈم بىر ئالى مەكتەپ ئوقۇغۇچىسى بۇلۇش سۈپۈتىم بىلەن ئۆز ۋەتىنىمنى قىزغىن سۆيىمەن ۋەتىنىمنىڭ گۈللىنىشىنى تىنىچ قۇدۇرەتلىك بۇلۇشىنى ئارزۇ قىلىمەن چۈنكى ئەلۋەتتە مىنىڭ مۇشۇنداق ئالى مەكتەپتە ئۇقۇش پۇرسىتىگە ئېرشىشىم مۇشۇنداق قۇدۇرەتلىك ۋەتىنىمنىڭ بولغانلىقىدا.
دىمەكچى بولغىنىم بىز ئۇيغۇرلارنىڭ سىياسى پائالىيەتلەرگە قاتنىششى ،سىياسىغا بولغان قارىشىنىڭ بەزى خاتا يەرلىرىنى كۆرسىتىپ بېرىش. ھازىر بىز دۇچ كەلگەن مەسىلىلەر ناھايتى كۆپ ئەڭ مۇھىملىرىدىن  ئۇيغۇر ئانا تىلىنىڭ ئىتىبارسىز قارىلىپ قېلىشى ،قانۇن بىلىملىرىنى تەشۋىقى قىلىشنىڭ ئازلىقى ،ئىشقا ئۇرۇنلىشى مەسىلىسى،رايۇنلارنىڭ تەرەققىيات تەكشىسىزلىكى،بىر تۈركۈم يەرلىك رەھبەرلەرنىڭ ئۆز ئالدىغا سىياسەت يۈرگۈزىسشى ،پارىخورلۇق ،چىرىكلكنىڭ ئەۋجە ئېلىشى ،باي -ناماراتلىق پەرقىنىڭ يۇقۇرى بۇلۇشى كۆپلىگەن دېھقانلارنىڭ تۇرمۇش سەۋيىسىنىڭ تۆۋەنلىكى قاتارلىقلار.
ئۇيغۇر تېلىنىڭ ئېتىبارسىز قارىلىپ قېلىشى قوشتىل مائارىپىنىڭ يېرىم يۈرگۈزىلگەنلىكى يەنە بىر تەرەپلىمە ھالدا خەنزۇتىلىنى ئۈگۈنىشنى مۇھىم ئۇرۇنغا قۇيۇپ ئانا تىلنى ئىككىنجى ئۇرۇنغا قۇيۇپ قۇيۇش،يەنە ھۆكىمەت ئۇقتۇرۇشلىرىنىڭ ،ھەرخىل خىزمەتكە ئۇرۇنلاشتۇرۇش ئۇچۇرلىرىنىڭ خەنزۇ تىلىدىلا ئېلان قىلىنىپ ئۇيغۇر تىلدا ئېلان قىلىنماسىقى قاتارلىق جەھەتلەردە ئىپادىلىنىدۇ. بۇ مەسىلە ئېنىقلا كىشلەرنىڭ نارازىلىقىنى قوزغايدۇ .ئەڭ كۆرىنەرلىكى بۇ مەسىلە ئۇيغۇرلار ئەڭ كۆپ خەنزۇلار ئەڭ ئاز ئولتۇراقلاشقان خوتەن رايۇنىدا ئەڭ ئېغىر. بىر كۈنى قوشتىلدا نۇتۇق سۆزلەش ئەدىبىيات-سەنئەت پائالىيتىنى تېلىۋزوردا كۆرسەتتى .مەن بۇنى كۆرۈپ بۇلۇپ شۇنى ھىس قىلدىمكى ئەمىلىيەتتە بۇ قوشتىلدا نۇتۇق سۆزلەش ئەمەس بەلكى خەنزۇتىلدا نۇتۇق سۆزلەش پائالىيتى ئىكەن.بۇ تەرەپنى رەھبەرلەر ھىس قىلمىدىمۇ بىلمىدىم .ئەمما مىنىڭچە بولغاندا ھەر ئىككى تىلدا جانلىق ،ھىسىياتلىق نۇتۇق سۆزلەش ھۆكۆمىتىمىزنىڭ ئەسلى مەخسىتى .ۋە خەلقىمىزنىڭ پەرزەنتلەردىن كۈتىدىغان ئارزۇسى.
قانۇن بىلىملىرى ئەسلى ھەر دەرجىلىك خەلىق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئەڭ مۇھىم تۇتۇپ ئىشلەيدىغان خىزمىتى بۇلۇشى كېرەك ئىدى ،ئەمما ھازىر ھەردەرىجىلىك خەلىق ھۆكۈمەتلىرى بۇلۇپمۇ ۋىلايەت،ناھىيە ،يېزا قاتارلىق مەمۇرى ئورگانلار مۇھىم تۇتۇدىغان خىزمىتى ئىقتىساد ۋە مۇقۇملۇق.ئەمما پۇقرالاردا قانۇن بىلىملىرى بولمىسا مۇقۇملۇق بىلەن ئىقتىسادنىڭ تەراققىياتىدىن سۆز ئاچقىلى بولمايدۇ.بۇنداق سىياسەتنىڭ ئاقىۋىتى پەقەت چىرىكلك ،بىلەن مۇقۇمسىزلىققا تېخىمۇ ياخشى شارائىت ھازىرلاپ بېرىدۇ.ھازىر مەركەز پارتىيە ۋە ھۆكۈمەت ئورگانلىرىدىكى پاكىلىق قۇرلۇشىنى مۇھىم خىزمەت قاتارىدا تۇتىۋاتىدۇ.بۇنىڭ ئۈچۈن پۇقرالارنىڭ  ھەرقايسى رەھبەرلەر ئۈستىدىن ئۇچۇق ئاشكارا قانۇنلۇق شىكايەت قىلىش ھۇقۇقىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىش مۇھىم ،ئەلۋەتتە نۇرغۇنلىغان كىشلەر رەھبەر ئۈستىدىن گەپ قىلىشتىن قورقىدۇ چۈنكى ئۇلارنىڭ قانۇن بىلىمى يوق .يەنە ئىقتىساد ،پۇقرالارنىڭ تۇرمۇش سەۋيىسىنى ئۆستۈرىش ،مۇقۇم -ئىناق جەمىيەت بەرپا قىلىشتا  پۇقرالارغا قانۇنى ھۇقۇقى ۋە مەجبۇرىيتىنى بىلدۈرۈش كۈچەپ تەشۋىق ناھايتى مۇھىم .
ئاخرى يەنە يوللىنىدۇ.........

خوراز

سىياسى دىگەن ئادەم باشقۇرۇش دىگەن گەپما؟........

tewipjan

سىياسى دىگەن قارىلاش ياكى رەڭ بىرىش دىگەن گەپمىكىن؟

qinturk

دەل بىزنىڭ سىياسى كۆز قارشىمز تۆۋەن بولغاچقا،نۇرغۇن مەسلىنىڭ سەۋەبىنى توغرا تەھلىل قىلالمايمىز.سىياسىدىن ئايرىلغان مىللەتنىڭ پۇل ،ھوقۇق، مەنپەئەت چۈشەنچىسى بەكلا چولتا بولغاندىن سىرىت ئۆز مەۋجۇتلىقىنىمۇ بىلىشكە قادىر بولالماي ئۆتۈپ كېتىدۇ.ماھيەتتە:بۇ بىر پاجىئە.
   1.بۈركۈت سايىسى
   2.سىياسىنىڭ رەزىللىكى
   3.مەدەنىيەتلەر توقۇنۇشى ۋە دۇنيا تەرتىپىىنڭ قايتا ئورنىتلىشى
   .....مانا بۇلار سىياسى ھەققىدىكى بىزنىڭ يېزىقىمزدا تەرجىمە ۋە نەشىر قىلىنغان ئەسەرلەر
  ياكى بولمىسا بەرقى:1. ‹كۆز ئىچىدىكى كۆز سۆز ئىچىدىكى سۆز›
                               2.ئابدۇرھىم دۆلەت:‹مەدەنىيەت ۋە مەۋجۇتلىقىمىز›
                               3.ئابدۇقادىر جالالىدىن ماقالىلىرى  قاتارلىق كىتابلاردىكى سىياسى ھەققىدە يېزىلغان پوبلىستىك ئەسەرلەرگە كۆز يۈگۈرتۈڭلار.
   بۇ تېما ياخشى يوللىنىپتۇ.تېما ئىگسىنىڭ يەنىمۇ تىرشىپ بۇ ھەقتە ئىسل كۆز-قاراشلارنى ئوتتۇرغا قويشىنى ئۈمىد قىلىمەن.

خوراز

شۇ يىغىپ كەلگەندە، سىياسى دىگەن دولەت باشقۇرۇش ،ئادەم باشقۇرۇش دىگەن گەپتۇ؟.................ئۇرۇپ -دەسسەپ باشقۇرامسەن، ئالداپ -شىلاپ باشقۇرامسەن، چىرايلىق گەپ قىلىپ باشقۇرمسەن، ئىشقىلىپ قاندا باشقۇرساڭ ئىشقىلىپ باشقۇرساڭلا بولدى دىگەن گەپتۇ؟

muzart

مېنىڭچە جۇڭگودا ھەل قىلىنىشقا تېگىشلىك ئەڭ مۇھىم  قانۇن بىلەن سىياسەت ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتنى قانداق بىر تەرەپ قىلىش مەسىلىسى.  
يولغا قويىلىۋاتقان سىياسەتنىڭ ئاساسىي قانۇن ۋە مىللىي تېرىتورىيلىك ئاپتۇنومىيە قانۇنىغا مۇۋاپىقمۇ ئەمەسمۇ؟ ئۆز ئارا زىت بولۇپ قالامدۇ - يوق؟ بۇ مەسىلىگە ئېنىق ھەل قىلىنمايۋاتىدۇ.

جوڭگودا ئاساسىي قانۇن ۋە مىللىي تېرىتورىيلىك ئاپتۇنومىيە قانۇنىغا قارايدىغان بولسىڭىز پۇقرالارنىڭ ھەق - ھوقوقلىرى ئېنىق بەلگىلەنگەن. ئەمما يۈرگۈزىلىۋاتقان سىياسەتكە قارىسىڭىز، دەل ئەكسىچە.
مەسىلەن: جوڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ئاساسىي قانۇنىنىڭ 36 - ماددىسدا، پۇقرالارنىڭ دىنغا ئېتقاد قىلىش ۋە ئېتقاد قىلماسلىق ئەركىنلىك بار. ھېچقانداق بىر كىشى ياكى ئورگان جوڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى پۇقراسىنى دىنى ئېتقادى سەۋەپلىك كەمسىتىشكە، دىنى ئېتقادىدىن ۋاز كەچتۈرۈشكە ياكى دىنغا ئېتقاد قىلىشقا مەجبۇرلاش ھوقوقى يوق.... دەپ بەلگىلەنگەن.
ئۇنىڭدىن باشقا يەنە مىللىي تېرىتورىيلىك ئاپتۇنۇمىيە قانۇنى ۋە ئاساسىي قانۇندا ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ تىل - يېزىقىنى دۆلەتنىڭ قوغدايدىغانلىقى، تەرەققىي قىلدۇرۇش، ئۆز ئانا تىلىدا ئوقۇ - ئوقۇتۇش خىزمەتلىرى ئېلىپ بېرىش، نەشرىياتچىلىق ئىشلىرى تەسس قىلىش ۋە قوغداشتا دۆلەتنىڭ ياردەم قىلىدىغانلىقى بەلگىلەنگەن.
لېكىن بىر دۆلەتنى باشقۇرۇشتىكى بۇ مۇقەددەس دەستۇرلار بىر يەردە قېلىپ، ئۇنىڭ ئورنىغا بۇ قانۇنلاردا بەلگىلەنگەن ھەق - ھوقوقلار دەپسەندە قىلىنىدىغان سىياسەتلەر يولغا قويۇلماقتا.
بۇ يەردىن شۇ سۇئال تۇغۇلىدۇ، جوڭگو قانۇن بىلەن باشقۇرۇلىدىغان دۆلەتمۇ؟ ئەگەر قانۇن بىلەن باشقۇرۇلسا، ھازىر ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايونىدا يولغا قويۇلىۋاتقان سىياسەتلەر قانۇنىي ئاساسقا ئىگىمۇ؟
مەسىلەن: ئۆز ئېتىقادى بويىچە كېيىنگەن پۇقرانىڭ دوختۇرخانىغا، بازارلارغا كىرگۈزۈلمەسلىكى، ئاممىۋىي قاتناش ۋاستىلىرىغا ئېلىنماسلىقىنىڭ قانۇنىي ئاساسىي بارمۇ؟
ھازىر ئەڭ چوڭ غۇل - غۇلا قوزغاۋاتقان قوش تىللىق مائارىپ ( خەن تىلىغا كۆچۈرۈش مائارىپى )نىڭ قانۇنىي ئاساسىي بارمۇ؟
جوڭگودا، سىياسىي دېگەنلىك بىر گوروھنىڭ مەنپەئەتىگە زىت، ئۆز مەنپەئەتىگە پايدىلىق گەپ قىلىش دېگەنلىك بولىدۇ. يەنى، ھاكىمىيەت بېشىدا تۇرىۋاتقان گوروھ قاپقارا نەرسىنى ئاپئاق دېسە، ھەئە شۇنداق بۇ ئاپئاق دېمەي، ياق بۇ قاپقارا تۇرسا ، نېمىشقا ئاپئاق دەيمەن دېگەنلىك سىياسىي دېگەنلىك بولىدۇ.
غەرب ئەللىرى بىر سىياسەتنى يول قويماقچى بولسا، ئالدى بىلەن ئۇنىڭ ئاساسىي قانۇن ياكى مۇناسىۋەتلىك باشقا قانۇنلارغا ماس كېلەمدۇ ياكى زىت كېلەمدۇ بۇنىڭغا قارايدۇ. ئەگەر زىت كېلىپ قالسا، يا ئاساسىي قانۇندىكى ۋەياكى مۇناسىۋەتلىك قانۇندىكى زىت كېلىدىغان قانۇن ماددىسىغا ئۆزگەرتىش كىرگۈزىدۇ ياكى يولغا قويماقچى بولغان سىياسەتتىن ۋاز كېچىدۇ.
شۇڭا غەرپتە كىشىلەر قانۇننىڭ مۇقەددەسلىكىگە ئىشىنىدۇ.
جوڭگو بىلەن غەربنىڭ، جوڭگو پۇقرالىرى بىلەن غەرب ئەللىرىدە ياشايدىغان پۇقرالارنىڭ پەرق بۇ.

parangqi

...سىياسىدىن ئايرىلغان مىللەتنىڭ پۇل ،ھوقۇق، مەنپەئەت چۈشەنچىسى بەكلا چولتا بولغاندىن سىرىت ئۆز مەۋجۇتلىقىنىمۇ بىلىشكە قادىر بولالماي ئۆتۈپ كېتىدۇ.ماھيەتتە:بۇ بىر پاجىئە....

__

سىياسىدىن ئايرىلغان مىللەت مەۋجۇت ئەمەس.
سىياسى ئورنى تۆۋەن بولغان مىللەتنىڭ چۈشەنچىسى-ئېڭى جۈملىدىن پۇل ،ھوقۇق، مەنپەئەت چۈشەنچىسى چەكلىمە، توسالغۇغا تولا ئۇچرايدىغان بولغاچقا، ئومۇمەن ئېيىتقاندا چولتىراق بولىدۇ.  

orkex

سىياسىينى يىگىلى بولمايدۇ . لېكىن ئۇنىڭ بىلەن نۇرغۇن ئىشلارنى ۋۇجۇتقا چىقارغىلى بولىدۇ ...

iltabar

''سىياسى'' نىڭ نىمىلىكىنى بىلىش ئۈچۈن ''سىياسىنىڭ رەزىللىكى دىگەن كىتاپنى ئوقۇسا ھەممىنى بىلگىلى بولىدۇ.

iltabar

ھۆكۈمرانلارنىڭ سىياسىسى- ھاكىمىيەت،ھوقۇق ئۈچۈن ۋاستە تاللىماسلىق.