|
تروتېسكى لېف داۋېيدوۋېچ تېروتېسكى(Лев ДавидовичТроцкий )روسيە ۋە دۇنيا پىرولتاريات ئىنقىلاپچىلىرىنىڭداڭلىق رەھبىرى . 20-ئەسىر دۇنيا پىرولتاريات ھەركىتى سولچىل رەھبىرى .سوۋىتروسيىسى ئىشچى – دېھقانلار قىزىل ئارمىيسى ، 3-ئېنتېرناتسىئونال، 4-ئېنتېرناتسىئونالنىڭ مۇھىم بەرپا قىلغۇچىسى ،كىلاسسىك ماركىسىزىم ، <<ئۈزلۈكسىز ئېنقىلاپ>>،<<دۇنياۋىئېنقىلاپ>>نىڭ مۇھىم تەشەببۇسچىسى . نەزىريىچى ، ئېنقىلاپچى ، ھەربى ئالىم .ئۆكتەبىر ئىنقىلابىنىڭ موھىم رەھبەرلىرىنىڭ بىرى . مىللىتى يەھۇدى . تۇغۇلغان جايى ئوكرائىنا ،ناھايتى باي ئائىلىدە1879-يىلى11-ئاينىڭ7-كۈنىتۇغۇلغان . 1940 – يىلى 8 – ئاينىڭ 20 – كۈنى ئۆلگەن. 1905-يىلى تىروتىسكى پېتىربورگ شەھەرلىك سوۋىتھۆكۈمىتنىڭ رەھبەرلىكىگە سايلانغان(كۆپ قىسىم ئىشچىلار ئۇنى سايلىغان ،بۇ ۋاقىتتاكۆپ قىسىم بولشىۋىك كادېرلار سوۋىتنى قوللاش كېرەكمۇ دىگەن مەسلىنى چۆردەپمۇنازىرە قىلغان ،لېنىن روسيىگە قايىتقاندىن كىيىن ، بۇلارنى تەنقىد قىلغان).1917-يىلدىكى ئېنىقىلاپتا تىروتىسكى ۋەكىللىكىدىكى <<رايونلار بىرلەشمە>>تەرەپدارلىرى بىلەن لېنىن تەرەپدارلىرى بىرلەشكەن،ھەمدە تىروتىسكىپېتىربورگ شەھەرلىك سوۋىت ھۆكۈمىتنىڭ رەھبەرلىكىگە قايتا سايلانغان . ئۆكتەبىرئىنقلابى مەزگىلىدە تىروتىسكى يۈكسەك ئېتراپقا ئېرىشكەن . كىيىن سىتالىننىنڭئەشەددى رەقىبىگە ئايلانغان . خۇددى ئەينى ۋاقىتتا يېزىلغاندەك<<ئىنقىلاپنىڭ غەلبىسى يولداش تىروتىسكىنىڭ بىر تۇتاش قوماندانلىقى بىلەنبولغان>>.يالغۇز ئۇرۇشلا ئەمەس ، ئىنقىلاپ مىۋىسىنى قوغداش، خەلىقئارائېنتېرناتسىئونالغا رەھبەرلىك قىلىش قاتارلىقلاردىمۇ تىروتىسكىنىڭ تۆھپىسى ناھايتىچوڭ بولغان . ھەتتا لېنىن بىلەن تەڭ دەرجىگە يەتكەن . تىروتىسكىنىڭ كەينىدىن گەپتاپقانلار دائىم ئۇنى <<پەقەتلا زىيالى، خەت يازالايدۇ ، ئەلەم كۆرشىقىلالمايدۇ>> دەپ مەسخىرە قىلغان . بىراق ئۇنىڭ ئەلەم-قەلەمدە تەڭيېتىشكەنلىكى ھەممىسىنى تاڭ قالدۇرغان .خۇددى لېننىڭ دوستى گوركى دېگەندەك<<تىروتىسكىدىن باشقا يەنە كىم ، ئەڭ تېز سۈرئەتتە مىليون كىشىلىك قوشۇنتۈزەلەيدۇ؟>> . بۇندىن باشقا تېروتېسكى يەنە ناھايتى قابىليەتلىك دېپلوماتبۇلۇپ ، ئەنگېلىينىڭ ئاق ئارمىينى قوللىشىنى توختىتىشىنى قولغا كەلتۈرگەن.تىروتېسكى ناھايتىمۇ تالانتلىق ئىقتىسادشۇناس بۇلۇپ ، 1923-يىلدىن باشلاپ سوۋىتروسيىسى ئىقتىسادىنىڭ تېز ئەسلىگە كېلىشىنى قولغا كەلتۈردىغان تەدبىرلەرنى يولغاقويۇپ ، ئۈنۈمىنى كۆرگەن(1928-يىلى سىتالىن تەرپىدىن يولغا قويۇلغان مەجبۇرىكولخوز بۇنى يوقاتقان).1918-يىلى ئۆكتەبىر ئىنقىلابىدىن كىيىن ، تېروتېسكى تاشقىئىشلار كومېسسارياتنىڭ رەھبىرى بولۇپ ، گېرمانىيە بىلەن ئۇرۇش توختىتىشنى قولغا كەلتۈرۈپ،روسيىنى 1-دۇنيا ئۇرۇشدىن قۇتۇلدۇرغان .لېكىن بېتىمدە<<ئۇرۇشماسلىق ،ياراشماسلىق>> نەزىريىسىنى ئوتتۇرغا قويۇپ ،لېنىنغا قارشى تۇرغۇچلارنىڭرەھبىرىگە ئايلانغان. 1923-يىلدىن باشلاپ سىتالىن بىلەن ئۆزەڭگە سوقۇشتۇرۇشباشلانغان .1924-يىلى سىتالىن داڭلىق بولغان <<بىر دۆلەتتە سوتسىيالىزىمقۇرۇش نەزىريىسى>>نى ئوتتۇرغا قويۇپ ، ماركىسىزمنى زور دەرجىدە ئۆزگەرتىپ ،كىيىن دۇنيانى ئۆزگەرتكەن <<سىتالىزىم>>نى ئوتتۇرغا قويغان .1925-يىلىسىتالىننىڭ قوللىشى ئاسىتىدا تىروتېسكىغا پارتىيە ئىچىدە ھۇجۇم باشلانغان .ئارقىدىن ئۇنىڭ پارتىيە-ئارمىيە-ھۆكۈمەت ئىچىدىكى بارلىق ۋەزىپىسى ئەمەلدىنقالدۇرۇلغان.1927-يىلى ئۇنىڭ پارتىيۋىلىكلىكى ئەمەلدىن قالدۇرۇلغان .1929-يىلى2-ئاينىڭ12-كۈنى چېگرىدىن قېچىپچىقىپ، تۈركىيگە پاناھلانغان.1932-يىلى سوۋىت گېراژدانلىقىدىن قالدۇرۇلغان .تېروتېسكى بارغانلا يېرىدە خەلىق ئاممىسىنىڭ قىزغىن قوللىشىغا ئېرىشكەن.ئاخىرىدامېكسىكىغا ئولتۇراقلاشقان . ئۇ بۇ چاغدىمۇ كۆرەشنى توختاتمىغان ، ئۇ قايتا–قايتائاگاھلاندۇرسىمۇ، گېرمانىيە كومپارتىيسى ناتسىېسىتلارنى كۆزگە ئېلمىغان .ئاخېرىدامەغلۇپ بولغان .1938-يىلى سوۋىت ئىتتىپاقى مەملىكەتلىك قۇرۇلتىيدا سىتالىنتىروتېسكىزىمغا قارشى تۇرۇش ،ۋە تېروتېسكىزىم ئەنزىسىنى جاكارلىغان. شۇندىنكىيىن سىتالىن ئۇنى يوقاتماقچى بولغان.1940-يىلى پارىژدا ئۇنىڭ يېقىن دوستى ئارقىلىق ئۇنى ئۆلتۈرگەن . ئۇ ئۆلگەندىن كىيىن ۋە سىتالىنىزىم يوقلۇپ سوۋىتپارچىلانغاندىن كىيىن ، تىروتېسكىينىڭ شان-شەرپى قايتىدىن جانلاندى.نۇرغۇنلار ئۇنىقايتىدىن ئەسكە ئالدى. ئۇنىڭ خەلىقئارا كوممىنىزىم ھەركىتىدىكى رەھبەرلىك ئورنىقايتىدىن ئېتراپقا ئېرىشتى.ئۇنىڭغا قىزىقسىڭىز< The Trotsky >دىگەنكېنونى كۆرۈڭ.
| 
يوللىغان ۋاقتى 2014-1-14 15:00:58
