رايونىمىزنىڭ تارىختىكى بەزى ناملىرى

mamatimin

تۇركىستان  دىگەن  بۇ ئاتالغۇ  چاغاتاي  ئەۋلاتلىرى تۈرۈكلەشكەندىن  كىيىن  قۇيۇلغان،
ئويغۇرلار كوپرەك  ئولتۇراقلاشقان  قەشقەر يەكەن ئاقسۇ ۋە  پەرغانە ۋادىسى  ھازىرقى  ئوزبەكىستان  قاتارلىق جايلار ئورتاق تۇركىستان  دەپ  ئاتالغان كۇچاردىن  تارتىپ  قۇمۇلغىچە ۋە پۇتكۇل جۇڭغارىيە مۇغۇلىستان  دەپ  ئاتالغان؛

سادىر

باشقىلىرىنىمۇ ئىزاھلىۋەتكەن بولسا ياخشى بولاتتىكەندۇق،

شۇنداق بولغاندا چۈشەنچە ئايدىڭلىشاتتى...

ezimet7102

قۇرىغار چىرايلىق نامكەن.

tengrikut

QAGHAN يوللىغان ۋاقتى  2014-7-23 19:10
شەرقى تۇركىستان دېگەن ﻧﺎﻡقاچان قاناداق پەيدا بولغان ب ...

كەينىگە ‹ىستان› قويۇلغان ناملارنىڭ ھەممىسى پارىس تىلىدىن كىرگەن جۇغراپيەلىك يۇرت ناملىرنى كۆرسىتىدۇ.مەسىلەن: گۈلىستان، شەھرىستان دىگەندىكى ‹ىستان› شۇ مەۋجۇت ئىسىمدىكى شەيئىلەرنىڭ تۇرالغۇ ئورنىنى كۆرسىتىدۇ. ‹تۈركىستان› تۈركىي تىللىق خەلقلەرنىڭ تۇرالغۇ ئورنى دىگەن جۇغراپيەلىك مەنانى چۈشەندۇردىغان بولۇپ پارىس تارىخچىلىرى ئوتتۇرا ئاسيانى تۈركىستان‹تۈركىي تىللىق خەلقلەرنىڭ تۇردىغان ئورنى› دەپ ئاتىغان بولسا تۇرپان ، دۇڭخۇاڭ ۋە ئىلى رايۇنلىرىنى بەزى تارىخى مەنبەلەردە‹ئۇيغۇرىستان› دەپ ئاتىغان.  بۇنى 20.ئەسىرنىڭ باشلىردا ئوتتۇرغا چىققان پانتۇركىزىم ئىدولوگيەسى تەسىرىدە جۇغراپيەلىك نامنى سىياسى مەنادىكى نامغا ئۆزگەرتكەن. بۇنىڭدا ئىنگىلىز ۋە فرانسوز سوتسىلوگلىرى ناھايىتى چوڭ رول ئوينايدۇ.چۇنكى شۇ دەۋىردە كۈچلىنىپ كىتىۋاتقان چار پادىشا ۋە سوۋىت ھاكىمىيتىنى تىزگىنلەش ئۈچۈن ئۇلۇق برىتانيە ئىمپىريەسى (ئەنگىلىيە)تەۋەلىكىدىكى ھىندىستان بىلەن سوۋىت دائىرسى ئوتتۇرسىدا سوۋىت كىڭەيمىچىلكىگە قارشى بىر كۈچ ھاسىل قىلىشنى پلانلايدۇ.ۋە تۈركىيەگە يەل بىرىپ ئوتتۇرا ئاسيە تۈركىي خەلقلىرى ئارىسىدا پانتۇركىزىم ئىدولوگيەسىنى تارقىتىشقا باشلايدۇ. بۇ ئىدولوگيەنى ستالىن قەتئىي ھالدا چەكلەيدۇ،ئوتتۇرا ئاسيەدىكى يايلاق خەلقلىرىدىنمۇ بەكرەك بولۇپمۇ ئۇيغۇرلار ئارىسىدا كىڭىيىپ كىتىشنى قاتتىق توسقان.سەۋەبى ئوتتۇرا ئاسيە بويۇنچە تارىختىن بىرى ھون تەڭرىقۇتلىرىدىن باشلاپ چىڭگىزخان ئىستىلاسىغىچە ئۇيغۇرلارنىڭ تەسىرى كۈچى ئەڭ زور بولۇپ كەلگەن.چىڭگىز ئىمپىريەسىدە بىرنەچچە قەبىلە مۇڭغۇلدىن باشقا پۇتۇن ئاھالە خەلقى ئەسكەرى قىسىملىرى ئۇيغۇر ،تاتار قىرغىز قاتارلىق تۈركىي خەلقلەردىن تەركىپ تاپقان. بۇ ئۆتمۈشنى بىلىدىغان ستالىن ئوتتۇرا ئاسيادا ئۆزىگە قارشى يەنە بىر يىڭى ئىمپىريە قۇرۇلۇشنى خالىمايدۇ ئەلۋەتتە.
نىھايەت ستالىن قورققان ئىش ئاخىرى يۈز بىرىدۇ.1933.يىلى قەشقەردە سابىت داموللام بۆلگۈنچىلىك قىلىپ ئاتالمىش‹شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھورىيتى›قۇرۇلغانلىقىنى ‹جاكارلايدۇ›.بۇنى مۇسۇلمانلار ‹ئىسلام تارىخىدىكى تۇنجى ئىسلامىي جۇمھۇرىيەت› دىسە، تۇركىي خەلقلەر ئوتتۇرا ئاسيادىكى تۇنجى ‹جۇمھۇرىيەت› دەپ بىلىدۇ. ستالىن  ، نەنجىڭدىكى مەركىزى ھۆكىمەتكە بوي سۇنماي ئۆز ئالدىغا ھۆكۈمدار بولۋالغان جاللات شىڭشىسەيگە
بۇيرۇق چۈشۈرۈپ بۇ ‹جۇمھۇرىيەت›نى ۋاقتىدا ئاغدۇرۋىتىدۇ.

ilimkuq

« ئىلىمىزنىڭخەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى خەنزۇچە تارىخىي ماتېرىياللاردا بۇ جاي «西域» (غەربىي يۇرت، غەربىي دىيار، غەربىي رايۇن دېگەن مەنىدە ) دەپ ئاتالغان【1】»

بۇ غەربى يۇرت دىگەن ئۇقۇم ، شەرق تەرەپتە ياشايدىغانلار غەرىپ تەرەپ ئۈچۈن قوللانغان جۇغراپيەلىك نام ئىكەن. خۇددى بىز ھازىر ئامىركا بىلەن ياۋرۇپانى غەرىپ دەپلا ئاتىغاندەاك. كىيىن پەيدا بولغان «شىنجاڭ»دىگەن نام نىمە مەنىنى بىلدۈردۇ؟بۇنىڭغا بىر چۈشەنچە بەرگەن بولسىڭىز؟
نىمە ئۈچۈن ھازىر بەزىلەر (شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايۇنى)دەپ تولۇق ئاتىماي «شىنجاڭ»دەپلا ئاتايدۇ؟

turan83

19-ئەسىردىكى ئوتتۇرا ئاسيادىكى 4خانلىقنىڭ تارىخنى بىلدىغانلار بولسا يوللاپ قويساڭلار، بۇ تۇغىرىسىدىكى ماتىرىياللارنى ھېچ يەردىن تاپالمىدىم. توردىمۇ ناھايتى ئاز ئىكەن،

tursunjan1

turan83 يوللىغان ۋاقتى  2014-7-26 01:11
19-ئەسىردىكى ئوتتۇرا ئاسيادىكى 4خانلىقنىڭ تارىخنى بىلد ...

-ئەسىردىكى ئوتتۇرا ئاسيادىكى 4خانلىقنىڭ تارىخنى بىلدىغانلار بولسا يوللاپ قويساڭلار، بۇ تۇغىرىسىدىكى ماتىرىياللارنى ھېچ يەردىن تاپالمىدىم. توردىمۇ ناھايتى ئاز ئىكەن،

تاپقان بۇلسىلا يۇللاپ قۇيسىلە تەڭ بەھىرلىنەيلى.

albax

  بىزنىڭ دىيارىمىزنىڭ نىمىشقا ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى يوق ؟ قىززىق ، خەق نىمە دەپ قۇيۇپ بەرسە شۇنى ئىسىم قىلىپ يۈرىدىغىنىمىزغا ھەيرانمەن .
باغداشتا مەخسۇس يازما يوللاپ دىيارىمىزنىڭ بىرلىككە كەلگەن ئۇيغۇرچە نامىنى دېمكۇراتىك يۇسۇندا تاللاپ «**** ئۇيغۇر ئۆزبەگ( ئاپتونوم دىگەن سۆزنىڭ تەخمىنى مەنىسى)  دىيارى » دەپ ساپ ئۇيغۇرچە ئاتىساق بولمامدۇ ؟
  باغداش چوڭاملىرى ئويلىنىپ باقساڭلار .......................