چاغداش ئۇيغۇر تىلى-1-ئوغۇزتىگىن

ilimkuq

يەنە تەتەنپەتى تېمىنى تولا يازغىلى تۇرۇپتۇ ما ئاداش!
يازغان بىرنىملىرنىڭ قىلچىلىك ئىلمىي ئەھمىيتى يوق. دۇنيا تىللىرىنىڭ ئارلىشىپ تەرەققىي قىلىشى ئەزەلدىن بولۇپ كىلىۋاتقان ئىش.بۈگۈنكى دۇنيادا بىر بىرگە ئارلاشمىغان تىل يوق.ئىنگىلىسچىدىمۇ بىرمۇنچە ئەرەپچە سۆز بار.ئوردوچىدىمۇ بىرمۇنچە پارىسچە سۆز بار. شۇنداقلا پارىسچىدىمۇ بىرمۇنچە ئۇيغۇرچە سۆز بار. تىل دىگەن مانا شۇنداق ئۆزلەشتۈرۈش نەتىجىسىدە تەرەققىي قىلىدۇ. ئورۇسلار «چوتكا» دىگەن سۆزنى ئۇيغۇرچىدىكى «تۈكچە» دىگەن سۆزدىن ئالغان ئىكەن.دىمەك ئۇيغۇرچىدىن ئالغان سۆزنى ئۆزلەشتۈرۈپ ئىشلىتىپتۇ. ئۇيغۇرلاردىمۇ ئەرەپلەردىن، پارىسىيلاردىن ئالغان سۆزنى ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇپ ئىشلىتىۋاتىمىز. سەن قارا قوساق تىلىمىزنى ئاتالمىش ساپلاشتۇردۇق دەپ ھازىرقى زامان ئۇيغۇرچىلاشقان تىلنى قوللانماي چاغاتاي ئۇيغۇر تىلى تەلەپپۇزى بويۇنچە «ساپلاشتۇرۇپ»بىزنى كونا زامانغا قايتۇرماقچىكەنسەندە؟ سىنىڭدەك چالا قوساق بىلەرمەن بار يەردە يەنە نەچچە يىل تەرەققىي قىلالماي كەينىگە چىكىنىپ كىتەرمىز؟ سىنىڭ قوللانغان تەلەپپۇزۇڭ شۇ زامانغا خاس تىل ئىدى، ھازىر بىز قايسى دەۋىردە ياشاۋاتىمىز؟
تىخى تورداشلار كىنايە قىلسا تەنقىت قىلسا چىچاڭشىپ كىتىدىكەنسەن. چىدىمايدىغان ئادەم بىرنىمە يازىمەن دىمەي ئۇمىچىڭنى ئىچسەڭمۇ بولۇدۇ. يوقالساڭ تىخى ياخشى، سىنىڭدەك چالا بىلەرمەن يوقالسا بىر نادان ئازىيدۇ دىگەن گەپ!
ئىتىز تۈگمەن ئەفەندى!

YOQSUL

kitabhumar يوللىغان ۋاقتى  2014-11-19 17:02
بۇ تىمىنى ئوقوپلا چاغداش دىگەن گەپنىڭ ھازىرقى زامان دى ...

''جەدىد''ئاتالغۇسى ئەرەپ تىلىدىن كىرگەن ئاتالغۇ بولۇپ ''يېڭىلىق''دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ.ئەمدى ''جەدىتىزم ھەرىكىتى''دېگەن 20-ئەسىرنىڭ ئالدىنىقىي يېرىمىدا غەرپتە قىرىمدىن تارتىپ تاكى ۋەتىنىمىزگىچە بولغان رايونلاردىكى تۈرك تىللىق خەلىقلەر ئارىسىدا كەڭ كۆلەملىك قانات يايدۇرۇلغان قالاق مەدرىسە مائارىپىغا قارشى يېڭىچە مائارىپ ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ.بۇنى دەسلەپتە قىرىملىق مەشھۇر پىداگوگ ،ژورنالېست ئىسمائىل غاسپارالى ئوتتۇرىغا قويغان.دەسلەپتە تاتار زىيالىلىرىنىڭ كۈچ چىقىرىشى نەتىجىسىدە، قىرىم ۋە قازان تاتارلىرى(ھازىرقىي تاتارىستان تاتارلىرى)ئارىسىدا ئىنتايىن كەڭ ئومۇملاشقان.ئاندىن تىزسۈرئەتتە ئوتتورا ئاسىياغا كىرگەن.ئەمما بۇيەردەلەردە  بولۇپمۇ ۋەتىنىمىزدە ئومۇملىشىش ئىنتايىن قىيىنغا توختىغان ۋە ئاخىرىدا ئوتتۇرا ئاسىيادا ھەرخىل ئەكسىيەتچى كۈچلەر( ھۆكۈمرانلار تەبىقىسى ۋە جەھالەتپەرەس موللىلار)تەرىپىدىن كۈچلۈك قارشىلىققا ئۇچراپ مەغلۇپ بولغان.بىزنىڭ مەنىۋېي يىتەكچىلىرىمىزدىن ئابدۇ قادىر دامۇللا(ئەزىزى)،مەمتىلى تەۋپىق قاتارلىق زىيالىيلىرىمىز تىپىك جەدىتىزم تەرەپتارلىرىدىن.ئالدىنقىسى شۇ تۈپەيلى گومىنداڭ ئەكسىيەتچىلىرى،شۋېتسىيە مىسسىئونىرلىرى(مەكتەپ ئېچىش باھانىسى بىلەن دىن تارقىتىدىغانلار) ۋە بىزنىڭ مۇتەئەسسسىپ موللا ۋە بەگلىرىمىزنىڭ بىرلىشىپ سۈيقەسەت تەشكىللەش نەتىجىسىدە ئەخمەت ئىسىملىك بىر مەزىن تەرىپىدىن  ئۆزىنىڭ ئۆيىدە تاڭ سەھەردە قىرائەتخانىسىدا پىچاقلاپ ئۆلتۈرۈلگەن.(ئەخمەت مەزىن كېيىن ئۈرۈمچى،تۇرپانلاردا مۆكۈنۈپ يۈرۈپ ئاخىر ناھايىتى ئاز كۆرۈلىدىغان غالجىر كېسىلى بىلەن  ئۆلگەن).
جەدىتىزىم ھەرىكىتى گەرچە ئورتا ئاسىيادا مەغلۇپ بولغان بولسىمۇ ئەمما نۇرغۇن ئىلغار پىكىرلىك زىيالىيلارنى يىتىشتۈرۈپ چىققان (بۇلار ئاساسەن قىرىم،قازان،ئىستانبۇللاردا تەربىيلەنگەن).ئۇلار يەنە تىل،ئىدىيە ،ھەرىكەتتە بىرلىككە كېلەيلى،دېگەن شۇئارنى ئوتتۇرىغا چىقارغان بولۇپ ،بۇئاساستا تۈرك تىللىق مىللەتلەرنىڭ ئورتاق مىللىي تەقدىرىنى تەكىتلىگەن.شۇ ئاساستا ''تەرجۈمەن''دېگەن بىر ژۇرنالنى چىقارغان بولۇپ بۇرۇنقىي چاغاتاي تىلى ئاساسىدا ئىسلاھ قىلىنغان بىرخىل تۈرك تىلىنى قوللانغان.بۇنى شۇ ۋاقىتتا پۈتۈن تۈرك تىللىق خەلىقلەر پۈتۈنلەي چۈشىنىپ پايدىلىنالىغان.

ghupuri

سۈپەتىمدە، دەيەرلىك، نەزەرەدە، بىرلە، بەرىلىدى،  پايدالىنىشنى ....
---------------------
ئون يىل تور دۇنيياسىدا يۈرۈپ ئۇيغۇر تىلىنى ئېنتىرنېت بىتى بويىچە يېزىشنى كەشىپ قىلىپسىز، ئاجىزلىششقا سىزدىمۇ پىكىر بار ئوخشايدۇ.

ghupuri

ghojia يوللىغان ۋاقتى  2014-11-19 02:58
ئوغۇزتىگىن تەخسىر كۆپچىلىك  ئۆزلەنىڭ بۇ يازمىسىىن سۆڭ ...

ghupuri

3.خەمىت.تومۇر，ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى，مىللەتلەر نەشرىياتى，1987-يىل نەشرى
-------------
3.خەمىت تۆمۈر، ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى گىرامماتىكىسى，مىللەتلەر نەشرىياتى，1987-يىل نەشرى.

turkan0997

پۈتكۈل ئۇيغۇر تىلى بىلەن سۆزلىشىدىغان خەلقىمىز ماڭقۇرت بولۇپ كەتتىمۇ،بۇ مەسىلە تا ھازىرغىچە بىر تەرەپ قىلىنمىدى،

ھۆرمەتلىك ئوغۇزتىكىن ئەفەندىم ،
مۇنۇ جۈملىڭىزدىن ئۆزىڭىزنىڭ قانچىلىك دەرىجىدە فۈچەك ، چاكىنا بىر ئادەم ئىكەنلىكىڭىزنى ئانچە - مۇنچە ھىس قىلدىڭىزمۇ ؟
ماڭا قاراڭا ساقام ، سىز ھېلىمۇ 20 - 30 يىل ئىزدىنىپ ئاۋۇ كاللىڭىزدىكى ھىچقانداق بىرەر ئادەمگە چۈشەندۈرەلمەپسىز ، ئەشۇ كاللىڭىز بىلەن ھەتتا يەنە 500 يىل  ۋاقىت سەرىپ قىلسىڭىزمۇ بۇ ئويغۇر تىلىدا سۆزلىشىدىغان بارچە خەلىق سىزنىڭ ئۇنداق
فىس - فاس ( پىس - پاس دىمەكچى ، سىزنىڭ ئۇسلۇبىڭىز ) .
بىرنىمىللىرىڭىزگە قايمۇقۇپ قالمايدۇ .
شۇڭا ئۇنداق ئاقماس بىرنىمىلەرنى يىزىپ ئۆزىڭىزنىڭ ھەم باشقىلارنىڭ ۋاقتىنى ئىسراپ قىلماڭ .
ھەراسىت ساقام ،
سىز ھەربىر يازمىڭىزدا ھەم ئىنكاسىلىرىڭىزدا « ماڭقۇرت » دىگەن سۆزنى بەك كۆپ ئىشلىتىدىكەنسىز ،بىلىپ قېلىڭ ، ئادەم نىمە بىلەن كۆپ ھەپىلەشسە شۇنىڭ گىپىنى بەك قىلىدۇ .
يەنە بىلىپ قېلىڭ ،
يازمىللىرىڭىزغا باشقىلار بىرەر قېتىم ئىنكاس يىزىپ بولغۇچە ئۆزىڭىز بىرنەچچە قېتىم ئىنكاس يىزىپ بۇلىدىكەنسىز ، بۇ دىگەن ئېغىر ساپاسىزلىق ، بىلىملىسزلىكنىڭ ئىپادىسى ،
سىز تېما يازغان بولغاندىكىن تېمىڭىزغا چۈشكەن ئىنكاسلارنى كۆرۈپ ئىسسسسسسىل ئولتۇرۇپ تەھلىل قىلىسىز ، تورداشلار ئەمگىكىڭىزنى مۇئەييەنلەشتۈرسە ئۆزىڭىزدىن تامامەن پەخىرلىنىشكە ھۇقۇقلۇق ،
ئەگەر تورداشلار تەنقىدى ئىنكاسلارنى يازسا ،ھەممەيلەنگە شالۋىقىڭىزنى چاچىراتماي كەمچىلىكلىرىڭىزنى دادىللىق بىلەن تۈزۈتۈشكە تىرىشسىڭىز بولدۇ .

يازمىڭىزدا ھەم كاللىڭىزدا يەنە نۇرغۇن خاتالىقلار باركەنتۇق ،
ھازىرچە مۇشۇنچىلىك يىزىپ تۇراي ،
خەيرى ، ئامان قېلىڭ .

YOQSUL

turkan0997 يوللىغان ۋاقتى  2014-11-23 13:07
پۈتكۈل ئۇيغۇر تىلى بىلەن سۆزلىشىدىغان خەلقىمىز ماڭقۇر ...

ناھايىتى توغرا ئىنكاس،ياخشى نەسىھەت!
مەنمۇ بۇكىشىنىڭ يازمىلىرىغا قاراپ ،ئۇنىڭ نورمال پىكىر ئىگىسى ئىكەنلىكىدىن گۇمانلىنىپ قالدىم.ئۇ تىلىمىزنى ئەسلىگە قايتۇرىمەن،دەپ ئەمەسلا بىرنەرسىگە ئايلاندۇرۇپ قويۇپتۇ.ئۇقۇغان ئادەممۇ بەكلا يىقىمسىز ھىس قىلىدىكەن.ئۇنىڭ يازمىلىرىدا''پ''ھەرپىنى كۆرگىلى بولمايدىكەندېسە.ھەممىنى'' ف ''بىلەنلا ھەيدەيدىكەن .خۇددىي ئۇيغۇر تىلىدا'' پ''تاۋۇشى يوقتەك!

nijat0220

turkan0997 يوللىغان ۋاقتى  2014-11-23 13:07
پۈتكۈل ئۇيغۇر تىلى بىلەن سۆزلىشىدىغان خەلقىمىز ماڭقۇر ...

    ئىىىىىىىىىىىىىىىىىىىىىىل!!!!