راشىدىننىڭ «جەمئىيەتۇل ئەتتەۋارىق» ئەسىرى

tikan

sheydai ئىسىل تىمىلىرىڭىز ئۈزۈلمىسۇن.
گېزى كەلگەندە سورىۋالاي روس تىلىنىڭ قانداق ئالاھىدىلىكى بار؟بەك تەس تىلمۇ ؟
ئۇيغۇرچە ،تۈركچە سۆزلەربارمۇ؟
روس تىلى بىلەن ،ئوكرائىن،پولسا،گروزىيە...شىمالىي ياۋرۇپا دۆلەتلىرىنىڭ تىللىرى
بىلەن قانداق باغلىنىشى بار؟

oghuzkhan

جەمئىيەتۇل ئەتتەۋارىق

ما گەپ خاتا بولۇپ قاپتۇ،
توغرىسى: جەمى ئەل تاۋارىخ ( تارىخلار جەمئىيسى) Jami al-Tawarikh,
http://en.wikipedia.org/wiki/Jami%27_al-tawarikh

ahmatjantarimi

    ئەسسالام شەيدائى، ناھايىتى ياخشى تېما يوللاپسىز، بۇ ھەقىقەتەنمۇ ئەينى زاماندا بىلىنگەن تارىخلار ئاساسىدا يېزىلغان كاتتا نادىر   كىتاپ. يەنە كېلىپ بۇ كىتاپ دەل ئەينى دەۋردىكى ئىلخانىيلار خانلىقىنىڭ خانى قازانخاننىڭ تەلىپى بىلەن يېزىلغان بولغاچقا، شۇ زاماندا ئېرىشىش مۇمكىن بولغان تارىخىي ماتېرىياللار ئاساسىدا مۇكەممەل يېزىلغان ئەسەر. كىتابنىڭ ئەسلى تىلى پارىسچە بولۇپ، كېيىن نۇرغۇن تىللارغا تەرجىمە قىلىنغان. قۇلىڭىزدىكىسى شۇنىڭ رۇسچە تەرجىمىسى بولسا كېرەك. خەنزۇچە تەرجىمىسىمۇ بۇنىڭدىن ئوتتۇز يىللار بۇرۇنلا،يەنى 1983-يىلىدىن 1986-يىلىغىچە سودا نەشرىياتى تەرىپىدىن ئۈچ توم قىلىنىپ  نەشىر قىلىنغان. خەنزۇچە نامى «史集». ئەمدى كىتابنىڭ ئىسمى ۋە ئاپتۇرىنىڭ ئىسمى توغرۇلۇق ئىككى ئېغىز سۆز قىستۇرۇشنى لايىق تاپتىم. كىتابنىڭ ئەسلى پارىسچە توغرا نامى «جەمىئۇل تاۋارىخ » بولۇپ، بۇ «جەمئى» ۋە «تاۋارىخ»(بۇ تارىخ دېگەن سۆزنىڭ كۆپلۈك شەكلى، تارىخلار دېگەن مەنىدە)دېگەن ئىككى سۆزدىن  تەركىپ تاپقان ئىزافەتلىك (ئېنىقلانغۇچى ئالدىدا، ئېنىقلىغۇچى كەينىدە كېلىدىغان) سۆز بىرىكمىسى، مەنىسى «جەملەنگەن تارىخلار» ياكى «تارىخلارنىڭ جەمئىسى» دېگەنلىك بولىدۇ. «جەمىئۇل تاۋارىخ» دېگەن بۇ سۆز پارىسچە مۇشۇنداق يېزىلىدىغان بولسىمۇ ، ئەمما ئوقۇلۇشتا سەل تاۋۇش ئۆزگىرىشى ياساپ، ئىككى سۆز قۇشۇلغاندىكى ئوتتۇرىدىكى «ل » تاۋۇشى كەينىدىكى «ت» تاۋۇشىنىڭ تەسىرىگە ئۇچراپ «ت» دەپ ئوقۇلىدىغان ئەھۋالمۇ بار. شۇڭا «جەمىئۇت تاۋارىخ» دەپمۇ ئوقۇلىدۇ. بۇ سەۋەبتىن باشقا ئېلىپبەلىك يېزىقلارغا تەرجىمە قىلىنغاندا بەزىدە «جەمىئۇل تاۋارىخ» دەپ، بەزىدە «جەمىئۇت تاۋارىخ» دەپ ئېلىنغان. بۇمۇ خاتا ئەمەس. ئاپتۇرنىڭ قىسقىچە ئىسمى راشىددىن فازىلۇللاھ بولۇپ، فەيزۇللا ئەمەس. بۇنىڭدىكى «فازىلۇللاھ» مۇ ئىزافەتلىك بىرىكمە بولۇپ، «فازىل » ۋە «ئاللاھ» دېگەندىن ئىبارەت ئىككى نامدىن تۈزۈلگەن. «فەيزۇللاھ » دېيىلسە، ئۇ ھالدا ئۇ «فەيز» ۋە «ئاللاھ» دېگەن ئىككى سۆزدىن تۈزۈلگەن بولۇپ قېلىپ ، مەنىسى ئۆزگىرىپ كېتىدۇ.
      مۇشۇ كىتاپ بىلەن بىللە يەنە شۇ ئىلخانىيلار خانلىقىدا يېزىلغان ئالاۋۇددىن ئاتا مالىك جۇۋەينى ئاتلىق تارىخچىنىڭ «تارىخى جاھانگۇشاي» (دۇنيانى بويسۇندۇرغۇچىنىڭ تارىخى) دېگەن بىر كىتابىمۇ بولۇپ، بۇمۇ ئېسىل نادىر كىتاپ. بۇ كىتابمۇ ئەسلى پارىسچە يېزىلغان، كېيىن نۇرغۇن تىللارغا تەرجىمە قىلىنغان. خەنزۇچە تەرجىمىسىمۇ 1980-يىلى ئىچكى موڭغۇل خەلق نەشرىياتى تەرىپىدىن ئىككى قىسىم قىلىپ نەشىر قىلىنغان، خەنزۇچە نامى«世界征服者史». بۇ كىتاپ ئەمەلىيەتتە يۇقىرىقى كىتابنى تولۇقلايدىغان بۇلۇپ، ئىككى كىتابنى بىرلەشتۈرۈپ كۆرگەندە ، ئەينى زاماندىكى دۇنيا تارىخى، بولۇپمۇ تۈركىي قەۋملەرنىڭ تارىخىغا ئائىت ناھايىتى مول ئۇچۇرغا ئېرىشكىلى بولىدۇ. مۇشۇ سەۋەبتىن بۇ كىتاپ دەۋرلەردىن بۇيان ھەرقايسى ئەللەردىكى تەتقىقاتچىلارنىڭ زور ئېتىبار بېرىشىگە ئېرىشىپ كەلگەن.
     ئاخىرىدا قەلىمىزگە يەنىمۇ بەرىكەت تىلەپ ، ئەھمىيەتلىك تېمىلىرىڭىزنىڭ ئۈزۈلۈپ قالماسلىقىنى ئۈمىد قىلىمەن.

ahmatjantarimi

   ئەسسالام قېرىنداشلار، تەكلىپىم شۇكى، ناۋادا تېما يوللىغۇچىنىڭ ئىمكانىيىتى يار بەرسە، بۇ كىتاپنىڭ مەزمۇنى  تولۇق يوللىنىپ بولغۇچە ساقلاپ تۇرۇپ، مۇنازىرە ۋە مۇھاكىمە قىلماي تۇرۇپ، تولۇق يوللىنىپ بولغاندا ئاندىن ئۆزۈڭلار كۆرەلىگەن مۇشۇ خۇسۇستىكى باشقا كىتابلار بىلەن باغلاپ چۈشەنسەڭلار، سىلەرگە ئايان بولمىغان بەزى مەسىلىلەرگە جاۋاپ تاپالايسىلەر. بۇ كىتاپ تېخى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنىپ نەشىر قىلىنمىغان بولغاچقا، نۇرغۇنلار بۇ كىتابتىن خەۋەرسىز، شۇ كىتاپ مەزمۇمىدىن تولۇق خەۋەردار بولماي تۇرۇپ ئالدىراپ مۇھاكىمە قىلغىلى بولمايدۇ ھەم بۇ كىتاپ يەڭگىللىك بىلەن مۇھاكىمە قىلىدىغان كىتابمۇ ئەمەس. ئەمما مۇشۇ كىتابنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشىنى يۇرۇتۇپ بېرىدىغان «ئىلخانىيلار خانلىقىنىڭ تارىخى» دېگەن كىتاپ تەخمىنەن بىر ئاينىڭ ئالدىدا شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى تەرىپىدىن ئۇيغۇرچە تەرجىمە قىلىنىپ نەشىر قىلىندى، قىزىقساڭلار كۆرۈپ باقساڭلار بولىدۇ. «جەمىئۇل تاۋارىخ» دېگەن بۇ كاتتا ئەسەرمۇ خېلى بۇرۇنلا تەرجىمىگە ئۇيۇشتۇرۇلۇپ ، تەرجىمىسىمۇ پۈتۈپ بولغان، ئەمما تەرجىمىنى ئەسلى پارىسچىغا سېلىشتۇرۇپ تەھرىرلەش زور كۈچ تەلەپ قىلىدىغانلىقى ئۈچۈن ھازىرچە نەشىردىن چىقىرىشقا ئىمكان بولمايۋاتىدۇ، ئەمما بۇ نەشىر پىلانىغا ئېلىنىپ بولغان، ھامان نەشىر قىلىنىشى مۇمكىن.

attila

ناھايتى ئېسىل بىر يازمىنى ئەكىپسىز. رەخمەت سىزگە، قولىڭىز دەرت كۆرمىسۇن!

oghuzkhan

"ئۇيغۇر" دەپ ئاتاپتۇ. بۇ نام تۈرىك ۋە پارىس تىللىرىدا ئۇيۇشقانلار، بىر-بىرىگە ياردەمدە بولغانلار، ئىتتىپاقلاشقانلار دىگەن مەنىلەرنى بېرىدۇ.

ماۋۇ تەرجىمە خاتا بولۇپ قالدىمۇ قانداق؟
خەنزۇچىدە بىزگە ئۇيۇشقۇچى، بىزگە ياردەم بەرگۈچى دىگەن مەنىدە تەرجىمە قىلىنىپتۇ .

yattasu

attila يوللىغان ۋاقتى  2014-12-25 12:33
ناھايتى ئېسىل بىر يازمىنى ئەكىپسىز. رەخمەت سىزگە، قولى ...

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم   ئاتىللا  ئەپەندى   سىز ئەجداد مۇنبىرىدىكى  ئاتىللا  شۇمۇ  ؟   ئەجداتقا  كىرمەيدىغان  بولۇپ قالدىڭىزغۇ ئەپەندىم

attila

ۋەزىيەت مېنى شۇنداق قىلىشقا ئۈندىدى. ئەھۋالىم ياخشى ئەمەس. بۇ توغرىدا كۆپ گەپلەشمەيلى.