رەسىملىك :يەكەندىكى قەدىمىي تۆت چوڭ جامە ، مازارلار

diyarm

	شىرخان بۇرەسملەرنى چارشەنبە،پەيشەنبە كۈنلىرى تارتپتۇ، چۈنكى شۇ كۈنىلىرى يەكەندە يامغۇر ياغقان ، رەسملەرمۇ نەم تۇردۇ ، مەن ئالتۇن مەسچىتتىن باشقىنى بىلمەيدىكەنمەن ، ئالتۇن مەسچىتتمۇ 10000ئادەم جۈمە ئوقۇيدۇ، يەكەن شەھەر ئىچدە مەسچىتمۇ كۆپ نامازئوقۇيدىغانلارمۇ كۆپ ،يۇرتۇمغاكۆز تەگمسۇن ،

lawa0998

	مەكتەپ بىلەن مەسجىدلەر يېقىن سېلىنىپ ياخشى ياخشى ئورۇنلاشتۇرىلىپتىكەنتۇق.

دۈشمەن

	kidirhan يوللىغان ۋاقتى  2013-5-5 12:29 PM بۇنداق ئۇيغۇرنىڭ تارىخىغا مۇناسىۋەتلىك قەدىمى قۇرۇلۇ ... توغرا دەيسىز   ئەگەشتىم

dostum.

	خوجا مۇھەممەت دىگەن كىم بولىدۇ؟

sirdax998

	بەكلا قەدىميكەن

qog

	بەك مىھرى ئىسسىق قەدىمى يۇرت جۇمۇ بۇ يەكەن

haximbay

	فۇتۇ ئاپپارات قاتارلىق جۇمبۇ جەۋەنلىرىڭ تولۇق تۇرۇپ مۇشۇ ھەپتە بولسىمۇ رەسىم تارتىپ چىقىرىپسەن، بولمىسا قاچان چىقىرار بولغۇيتۇڭ؟ دۇكىنىڭ يەنە شۇ بۇرۇنقى ئورنىدىمۇ يا باشقا يەرگە كەتتىڭمۇ؟ يازمۇ كەلدى، ۋاقىت چىقىرىپ بېرىپ زىيارەت قىلىپ كېلەي دىگەن

XERHAN

	4 - ھەزرىتىپىر مەسچىد ( جامە ) ھەزرىتىپىر مەسچىد ھەزرىتىپىر كەنىت تەۋەلىكىدە بولۇپ كەينى قورا تېمى ۋە قورا تېمىغا تۇتاش بولغان مازار 5 - ئوتتۇرا مەكتەپ ، سابىق سىفەن مەكتەپكە بىلەن كىچىك بىر يول ئارقىلىق ئايرىلىپ تۇرىدۇ . مەسچىدنىڭ چوڭ دەرۋازىسى ئالدى كۆرىنىشى مەسچىد ھويلىسىدىن بىر كۆرۈنۈش مەسچىد ھويلىسىدىن بىر كۆرۈنۈش مەسچىد ھويلىسىدىكى مازارغا كىرىدىغان بىر دەرۋازا مەسچىد ھويلىسىدىكى مازارغا كىرىدىغان يەنە بىر دەرۋازا ھەزرىتىپىر مەسچىد قوراسى ئىچىدىكى غوجا مۇھەممەت سىرىپ مازىرى نام تاختىسى يۇنۇس ۋاڭ مازىرى بۇ مازارلىق يەكەن شەھرىنىڭ شىمالى قىسمىدىكى ھەزرىتىپىر كەنتى خوجا مەھەممەت شىرىپ مازىرى يىنىغا جايلاشقان بولۇپ كۆلىمى 70كىۋادىرات مىتىر كىلىدۇ،بۇ چىڭ سۇلالىسىنىڭ يەكەن شەھرىگە قويغان يەرلىك ئەمەلدارى يۇنۇس ۋاڭنىڭ قەبرىسى بولۇپ يۇنۇس ۋاڭ ھايات ۋاقتىدا ئۆزى ئۈچۈن ياساتقان ،جەنۇپتىن شىمالغا ئۇزۇنلۇقى 10 مىتىر،غەربتىن شەرىققە كەڭلىكى 9مىتىر كىلىدىغان تۆپىلىككە قاتار قىلىپ ئۈچ قەبرە ياسالغان ،قەبرىلەرنىڭ سىرتى رەڭلىك كاھىش بىلەن قاپلانغان،قەبرىنىڭ جەنۇپ تەرەپ يۇزىدىكى كاھىشقا قەبرە ئىگىسىنىڭ سالاھىيىتى يىزىلغان،بۇ ئورۇن 1990-يىلى ناھىيە دەرجىلىك قوغدىلىدىغان مەدەنيەت يادىكارلىقى قىلىپ بەلگىلەنگەن. كاھىشقا قەبرە ئىگىسىنىڭ سالاھىيىتى يىزىلغان،بۇ ئورۇن 1990-يىلى ناھىيە دەرجىلىك قوغدىلىدىغان مەدەنيەت يادىكارلىقى قىلىپ بەلگىلەنگەن. ئىمىن غوجا مازىرى ئىمىن غوجا مازىرى يەكەن شەھرنىڭ شىمالى قىسمىدىكى ھەزرىتىپىر كەنتى خوجا مۇھەممەت شىرىپ مازىرى يىنىغا جايلاشقان بولۇپ تەكشى يۈزى تۆت چاسا ،خىش قۇرۇلمىلىق ،گۆمبەز تورۇسلۇق قىلىپ ياسالغان،مازارنىڭ تۆت بۇرجىكى ۋە ئىشىكنىڭ ئىككى تەرىپىگە كىچىك مۇنار چىقىرىلغان،سىرتقى يۈزى كەڭ كۆپۈنگۈ نەقىشلىق كاھىش بىلەن بىزەلگەن،مازار ئىچىگە دوسكا چىقىرىلىپ مازارنىڭ تارىخى يىزىلغان بولسىمۇ خىلى يىللار ئىلگىرى بۇزىۋىتىلگەن.بۇ مازارنىڭ ئىگىسى ھەققىدە خوجا مۇھەممەت شىرىپ مازىرى ئىچىدىكى تاختىغا :كەمىنە يۇنۇس ھاكىمبەگ بۇ مازارنى تەسىس قىلىش بىلەن بىرگە ئۆزەمنىڭ مازىرىنى بوۋام ئىمىن غوجا مازىرى يىنىدىكى مەدرىسە يىنىغا ياساتتىم دەپ يىزىلغان. مەزكۇر ئىمىن غوجا بولسا ئەسكى تۇرپان ئاستانىلىك كىشى بولۇپ چىڭ سۇلالىسىنىڭ شىنجاڭنى بىرلىككە كەلتۇرىشى ۋە چوڭ كىچىك خوجىلار توپىلىڭىنى تىنجىتىشتا زور تۆھپە قوشقانلىقى ئۈچۈن جۈنۋاڭلىق مەرتىۋىسى بىرىلىپ 1759-يىلى يەكەن،قەشقەرلەرگە ھاكىمبەگ بولغان.1777-يىلى 83يىشىدا كىسەل سەۋەبىدىن ئالەمدىن ئۆتكەن،ھەمدە مەزكۇر مازارلىققا قويۇلغان.مەزكۇر مازارلىقمۇ ئۇيغۇر بىناكارلىق سەنئىتىنىڭ بىر ئۈلگىسى بولۇپ ،تارىخنىڭ بوران چاپقۇنلىرىدا بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراپ تۇرغان بولسىمۇ ،يەنىلا ئاساسەن ئۆزىنىڭ ئاساسىې ھالىتىدە ساقلىنىپ قالغان ،1987-يىلى ناھىيە دەرجىلىك قوغدىلىدىغان مەدەنيەت يادىكارلىق ئورنى قىلىپ بەلگىلەنگەن. بۇ بۇ مازارلار گەرچە كىچىك كىچىك يەردىلا بولسىمۇ لىكىن ئۇيغۇرنىڭ نەققاشلىق ،بىناكارلىق سەنئىتىنى ناھايتىمۇ كۆرۈنەرلىك دەرجىدە ئەكىس ئەتتۈرۈپ تۇرىدۇ.پۇرسىتى بار قىرىداشلارنىڭ يەكەنگە كەلسە بۇ جايلارنى كۆرۇپ مەدەنيىتىمىزگە تىخىمۇ يىقىندىن كۆز قارىشىنى ئۈمىد قىلىمەن. بۇ مازارلار بەزىلىرى 300يىللىق ،بەزىلىرى ھەتتا 500يىلدىن ئاشقان ، تارىخىمىزنىڭ ئەڭ  جانلىق شاھىدى. نەچچە يۈز يىللىق شۇ قەبرىلەر ئالدىغا كەلسىڭىز نىمنى ئويلايسىزكىن ،قىنى يەركەنگە كەلسىڭىز كۆزدىن كۆچۈرەرسىلەر. بۇلاردىن باشقا خانلار مازارلىرى تىخىمۇ ئادەمنى ھاياجانغا سالىدۇ .سىز يەتتە قەبرە ئالدىغا كەلسىڭىز نىمنى ئويلايسىكىزكىن.گۈمبەزلەرگە تولدۇرۇپ ئويۇلغان گۈللەر ،ئايەتلەرنى كۆرسىڭىز نىمنى ئەسلەرسىز .شۇ زاماندىكى خەلقىمىنى بىر ،ھازىرنى بىر كۆرۈپ <<ھاياجان>>دىن يىغلىمىسىڭىز سىز ھەقىقەتەن خائىنسىز. مازاردا جەمئىي ئۈچ چوڭ گۈمبەزلىك قەبرىگاھ ۋە كىچىك گۈمبەزلىك قەبرىگاھلار ۋە نۇرغۇن كىچىك قەبرىلەر بار ، تۆۋەندىكى قەبرىگاھلارغا تاختاي بىكىتىلمىگەچكە قايسىسىنىڭ يۇنۇس ۋاڭ ، قايسىسىنىڭ ئىمىن غوجا ، قايسىسىنىڭ مۇھەممەت شىرىپ قەبرىگاھى ئىكەنلكىنى بىلەلمىدىم . مازارنىڭ شەرىق تەرىپىدىكى يوغان گۈمبەزلىك قەبرە بۇ گۈمبەزلىك قەبرىگاھنىڭ ئەتراپى توسۇق بولغاچقا يىراقتىن كۆرىنىشى مەلۇم بىر گۈمبەزلىك قەبرىنىڭ ئىچى كىچىك گۈمبەزلىك قەبرىلەر كىچىك گۈمبەزلىك قەبرىلەر مازارغا كىرىش دەرۋازىسى ئىچكى كۆرىنىش مازاردىكى كىچىك گۈمبەزلىك قەبرە بۇ مازاردىكى ئەڭ چوڭ گۈمبەزلىك قەبرە ئەڭ چوڭ گۈمبەزلىك قەبرىنىڭ يىراقتىن كۆرىنىشى كىچىك گۈمبەزلىك قەبرە كىچىك گۈمبەزلىك قەبرىنىڭ يىندىن كۆرىنىشى گۈمبەزلىك قەبرىنىڭ چۆرە تېمى كىچىك گۈمبەزلىك قەبرە كىچىك گۈمبەزلىك قەبرە مازار ئىچىدىكى چۆرە تام مازاردىك باشقا كىچىك قەبرىلەر خانىدانلىق قەبرىستانلىقى ۋە چىلتەنلىرىم مازىرى خانىدانلىق قەبرىستانلىقى رىمۇنىت قىلنۋاتقان بولغاچقا مۇناسىۋەتلىك خادىملارنىڭ توسىشى بىلەن تەپسىلى تارتىشقا بولمىدى . ئالتۇن مەسچىد ھويلىسى تەرەپتىن كىرىش ئىشىكى سۇلتان سەئىدخان مەقبەرىسى سەئىدخان مەقەبرىسى ئەتراپىدىكى باشقا خان ئەۋلادى قەبرىلىرى چىلتەنلىرىم مازىرىدىكى تاختاي چىلتەنلىرىم مازىرىدىكى بىر قەدەر مۇكەممەل ساقلىنىپ قالغان قەدىمىي قەبرە قەدىمىي قەبرىنىڭ دەرۋازىسى ئۈستىگە چىنە قىشقا يېزىلغان خەتلەر قەبرىگاھ ئىچكى كۆرىنىش قەبرىگاھنىڭ يىراقتىن كۆرىنىشى قەبرىگاھ كەينىدىكى كىچك گۈمبەز زەيلىشىپ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىغان قەبرىگاھنىڭ ئۇل قىسمى قەبرىگاھ كەينىدىدىكى گۈمبەز ئىچىگە ئوت قالانغاندەك قىلىدۇ قەبرىگاھنىڭ يىراقتىن كۆرىنىشى قەبرىگاھتىكى يەنە بىر گۈمبەز چىلتەن مازىرى تاختىيى ( چىلتەنلىرىم دىسە يەرلىك كىشىلەردىن بىلمەيدىغىنى يوق ) چىلتەنلىرىم مازىرىدىكى چىلتەنلەر قەبرىگاھى يىراقتىن كۆرىنىشى چىلتەنلىرىم مازىرىدىكى چىلتەنلەر قەبرىگاھى چوڭ دەرۋازىسى چىلتەنلەر قەبرىسى ئىچىگە كىرىش ئىشىكى تۈۋىدىكى دۇئا ئوقۇتقۇچىلار چىلتەنلەر قەبرىسى ئىچىگە كىرىش ئىشىكى تۈۋىدىكى دۇئا ئوقۇتقۇچىلار چىلتەنلەر قەبرىسى چوڭ دەرۋازىسى چىلتەنلەر قەبرىسى يىراقتىن كۆرىنىشى چىلتەنلىرىم مازىرىدا مازارۇ شەيىخلەر خىلى كۆپ ئۇچرايدۇ ، ئۇلارنىڭ قېرى ياش ، توڭ پىششىقلىرى ئۇ يەر - بۇ يەرلەردە توپ بولۇپ ئولتۇرۇشۇپ ئۆتكەن - كەچكەنلەردىن تىلەيدۇ . چىلتەنلىرىم مازىرىدا بۇنىڭغا ئوخشاش قېرى ، قوغدىلىدىغان دەل - دەرەخلەر خىلى كۆپ . بۇندىن باشقا جاللات خېنىم مازىرى ، سوپاھاشىم مازىرى ....قاتارلىق بىر قاتار قەدىمىي مازارلارمۇ بار . ۋاقىت مۇناسىۋىتى بىلەن ھازىرچە مۈشۈنچىلىك رەسىم ۋە چۈشەنچە بەرگەچ تۇراي ، رەسىملەر يامغۇرلۇق ھاۋارايىدا تارتىلغان بولغاچقا ياخشى چىقمىغان بولىشى مومكىن . تىمىدا تىلغا ئېلىنغان مەسچىد ، جامەلەر ۋە مازارلار ئاپتۇنۇم رايۇن دەرىجىلىك قوغدىلىش دائىرسىگە كىرگۈزۈلگەن بولسىمۇ بىراق كۆپىنچىسى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراپ ئاساسى ئۇلى زەيلەپ كەتكەن ، بەزىلىرىنىڭ سىرىتقى يوقىلىپ كەتكەن ، يەنە بەزىلىرى ئۆرۈلۈپ چۈشكەن . خانىدانلىق قەبرىستانلىقى بۇ يىل رىمۇنىت قىلىنۋاتىدۇ . بىراق باشقا قەبرىستانلىقتىكى گۈمبەز ، قەبرىلەرگىمۇ مۇشۇنداق كۆڭۈل بۆلىنىشىنى ئۈمىد قىلىمەن . بولۇپمۇ ئازنە مەسچىدكە ئوخشاش تارىخى ئۇزاق بولغان يادىكارلىق ئورنىنىڭ شۇنداق تاشلىنىپ قېلىشى ئادەمنى ئەپسۇسلاندۇرىدۇ . مىنىڭچە بولغاندا ئۇ مەسچىدنىڭ ئەتراپىدىكى دۇكانلارنى ۋە ھاجەتخانىنى چېقىۋىتىپ ، مەسچىد تېمىى ئۇلىغا بىر قەۋەت قوغداش پەردىسى ھاسىل قىلىپ مەسچىد ئىچكى ، تاشقى ھويلىسىدىكى تاشلاپ قويۇلغان نەرسىلەر ، ئەخلەتلەرنى تازىلاپ ، سۇ يولى ، ھاۋا ئۆتىشىش يوللىرىنى ياىشىلاپ قويسا بۇزۇلۇپ ، ئۆرۈلۈپ كىتىشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولاتتى . يەنە چىلتەنلىرىم ۋە ھەزرىتىپىر مازىرىدىكى بىر قىسىم چوڭ - كىچىك گۈمبەزلىك قەبرىلەرمۇ ئوخشىمىغان دەرىجىدە بۇزۇلغان ھەم يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان . مۇشۇنداق ئۇزاق تارىخ ، مۇئەييەن مىللىي ھۈنەر - سەنئەتنىڭ جەۋھىرى بولغان قەدىمىي قۇرۇلۇش ، ئاسار - ئەتىقىلەر بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىسا ، بارا - بارا يوقاپ كەتسە ، ئۇنىڭغا كۆڭۈل بۆلىدىغان ئادەم چىقمىسا بىزنىڭ ئۆزىمىزنىڭ تارىخىمىز بىر تالاي دەپتەرگىلا مۇجەسسەملىشىپ قالمامدۇ ؟ ھەر ھالدا  كىيىنچە ھەممىسى بۇزۇلۇپ كەتسە ، ئۆرۈلۈپ چۈشسە ۋە ياكى شەھەر قۇرۇلىشىغا توغرا كىلىپ چېقىىلىپ كەتسە رەسىمىمۇ بولسا قېلىپ قالسۇن دىگەن مەقسەتتە يېرىم كۈن ۋاقتىمنى چىقىرىپ رەسىمگە تارتىپ ساقلاپ قويدۇم ، بۇ رەسىملەر پەقەر بىرقىسمى بولسىمۇ بىراق خىلى كەڭ دائىرىلىك تارتىلغان . جۇڭگۇ ئىلى تىيەنئەنمىن ۋە سەددىچىن بىلەن ، مىسىر ئەلئىھراملار بىلەن ، ھىندىستان تاجماھال مەقبەرىسى بىلەن داڭلىق بولغىنىغا ئوخشاش ، قاراخانىيلار ، چاغاتايلار ئەۋلادى ھۆكۈم سۈرگەن سەئىدىيەلەردەك ئۇلۇغ ، بۈيۈك خاندانلىق ۋادىسىدا قېلىپ قالغان مۈشۈنچىلىك يادىكارلىقلىرىمىزنىڭ بولغىنىغا رەھمەت ! 2013 - يىلى 5 - ئاينىڭ 2 - كۈنى  ( يەكەن )

XahzadA_

	بۇلارنى قوغداش كىرەككەن ...قايتا رىمۇنت قىلسا بولغۇدەك