شىڭشىسەي ھوكىمىتى بىلەن خۇجىنىياز.ھاجى ئوتتۇرسىدا تۇزۇلگەن فۇ كا....

anwarili

      شىڭشىسەي ھوكۇمىتى بىلەن غۇجىنىياز.ھاجى ئوتتورسىدا تۇزۇلگەن فۇكاڭ موئاھىدىسى توغرىسىدا ئەسلىمە.
     1933 - يىلى 3 - ئاينىڭ ئاخىرى غۇجىنىياز،ھاجى قۇمۇلدىن تۇرپان رايۇنىغا كەلدى. شۇ چاغدا قارا شەھەر تەرەپتە تۇرغان ماخمۇت شىجاڭ تۇرپانغا قايتىپ كىلىپ غۇجىنىيز.ھاجى بىلەن بىرلەشتى. ئۇلار بىرلىكتە تۇرپان ،توقسۇن،پىچان ناھىلىرىدا شىڭشىسەينىڭ قالدۇق قىسىملىرى بىلەن ئورۇش قىلىپ ئۇچ ناھىنى تۇلۇق ئىگەنلىدى.دىمەك ئومۇمى ۋەزىيەتتە قۇمۇلدىن تارتىپ تاكى خوتەنكىچە بولغان شەرقى شىنجاڭ ۋە جەنۇبى شىنجاڭ رايۇنلىرىنى غۇجىنىياز.ھاجى باشچىلىقىدىكى قوزغىلاڭچىلار قولىغا ئوتكەن،- تىلگىراپ - پوشتا يوللىرى توختىغانىدى، جىنشۇرۇن ھوكۇمىتىنىڭ ئەسكەرلىرىنىڭ بىر قىسمى . مورى ، گۇچوڭ، جىمىساردا شەرقى يولنى توسۇپ ياتاتتى. شىڭشىسەي قىسىملىرى ئۇرۇمچىگە توپلىنىپ جەنۇبى يولنى توسقاچ ئۇرۇمچىنى مۇداپىيەسىدە تۇراتتى. مۇشۇ كۇنلەردە ئۇرۇمچى ۋەزىيىتى ناھايىتى ئىغىر ئەھۋالغا چۇشۇپ سىياسى كىرزىس ئىچىدە قالغانلىقتىن، شۇ يىلى 4 - ئاينىڭ 12 - كۇنى سىياسى ئوزگۇرۇش بۇلۇپ جىنشۇرۇن ھوكىمىتى ئاغدۇرۇپ تاشلاندى. ئۇنىڭ ئورنىغا شىڭشىسەي ھاكىمىيەت ئوتكۇزىۋىلىپ قالايمىقان ۋەزىيەتنى ئوڭشاۋاتاتتى. 5 - ئاي مەزگىللەردە غۇجىنىياز.ھاجى ۋە ماخمۇت شىجاڭلار بىرلىكتە ئۇرۇمچىگە ھۇجۇم قىلىش پىلانىنى تۇزۇپ، تۇرپاندىن تاغ يولى ئارقىلىق كىلىپ مورىنى ئىشغال قىلغاندىن كىيىن گۇچىڭ تاغلىرىغا كەلدى. دەل شۇ ئايدا ، ماجۇڭيىڭ 2 - قىتىم شىنجاڭغا چىقىپ، يولبويى ھىچقانداق قارشىلىققا ئۇچۇرىماستىن توپتوغرا مورىغا كىلىپ غۇجىنىياز.ھاجىلار بىلەن كورۇشكەندىن كىيىن، ھوجۇم قىلىش پىلانىنى تۇزۇپ، ماجۇڭيىڭ گوچوڭغا، غۇجىنىياز.ھاجى قىسىملىرى جىمىسارغا ھۇجۇم قىلماقچى بولۇشتى.
    نەتىجىدە ماجۇڭيىڭ ھوجۇم باشلاپ قانلىق جەڭ ئارقىلىق گۇچىڭنى ئىشغال قىلدى،گۇچىڭدا ھوكىمەتنىڭ كۇچى خىلى كوپ بولسىمۇ، ئۇلار مەغلۇپ بولدى. ماجۇڭيىڭ تۇنجى ئۇرۇشتا بىر قانچە مىڭ تال مىلتىق،نۇرغۇن ئوق-دورىغا ئىگە بولدى. ئىغىر يىنىك پىلىمۇتتىن 50 نەچچە تال غەنىمەت ئالغان ماجۇڭيىڭ ئوزىگە تەمەننا قۇيۇپ، ئوپكىسىنى بىسىۋالالماي قالدى. غۇجىنىياز.ھاجى قىسىملىرىمۇ جىمىسارغا ھوجۇم باشلاپ،ئو يەردىكى ھوكۇمەت قىسىملىرىنى تەسلىم قىلىپ،قۇرال تاپشۇرۇشقا ماقۇل كەلتۇرۇلدى. ئۇلار تاڭئاتقاندا قۇرال تاپشۇرۇشقا ماقۇل بولدى. بىراق ماجۇڭيىڭ شۇ كىچىسى بىر پولۇك ئەسكەر ئەۋەتىپ،غۇجىنىياز.ھاجىغا بىرىشكە تىگىشلىك قۇراللارنى ئوز ئالدىغا تارتىۋىلىپ، گۇچوڭغا ئىلىپ كەتتى. مۇشۇ مەسىلە تۇپەيلىدىن غۇجىنىياز.ھاجى تەرەپتىكىلەر ماجۇڭيىڭدىن قاتتىق نارازى بولدى. ئوتتۇرىغا سوغاقچىلىق چۇشتى.
     گۇچوڭ ، جىمىسار قولدىن كەتكەندىن كىيىن ئالاقزەدە بولغان شىڭشىسەي ھوكۇمىتى سىياسى جەھەتتىن چىقىش يولى تاپماقچى بولۇپ، ۋەكىللەر ئومىگى ئەۋەتىپ سوھپەتلىشىش ئۇسۇلىنى قوللاندى. بۇ ئىشقا سىۋىت ئىتىپاقىنىڭ ئۇرۇمچىدە تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىسىمۇ قاتنىشىپ،ئوتتۇرسىدا مۇرەسسە خىزمىتىگە ياردەملەشتى. سىڭشىسەي ھوكۇمىتى ماجۇڭيىڭ بىلەن غۇجىنىياز.ھاجىنىڭ ئىتىپاقى بۇزۇلغان پۇرسەتتىن ئۇنۇملۇك پايدىلىنىپ، ھەر ئىككى تەرەپكە ، ئىككى گۇرۇپا ۋەقىللەر ئەۋەتىپ سوكپەت ئوتكەزدى. ماجۇڭيىڭ گەرچە ۋەكىللەرنى قۇبول قىلىپ سوزلەشكەن بولسىمۇ،شەرتنى ئىگىز قويۇپ كىلىشىم تۇزۇشنى ئارقىغا سوردى. غۇجىنىياز.ھاجى تەرەپ شۇ ۋاقىتتىكى تارىخى شارايىت ۋە شىڭشىسەينىڭ پوزۇتسىيەسىگە ئاساسەن كىلىشىم تۇزۇشكە ماقۇل بولدى.
     كىلىشىم بولغان جاي فۇكاڭنىڭ جەنۇبى تاغ باغرىدىكى دەرەخلىك بولۇپ، ئىككى تەرەپتىن قاتناشقان ۋەكىللەر15 نەپەر ، كاتىپ ئىككى نەپەر .
   شىڭشىسەي ھوكۇمىتى تەرەپتىن كەلگەن ۋەكىللەر:
    1 . خۇسەيىن باي، 2 . تۇرسون باي، 3 . بارات ئاخۇنباي، 4 . مەنسۇرجانباي، 5 . سىدىق ئەبىزە، 6 . ئەخمەتجان دارىن، 7 . ھوكۇمەتنىڭ خارچى ئىشلار نازىرى چىڭ دىلى.
    غۇجىنىياز.ھاجى تەرەپتىن قاتناشقان ۋەكىللەر:
    1 . غۇجىنىياز.ھاجى،2 . مەخمۇت موھىتى،3 . قۇربان دورغا،4 . نىياز پولكونۇپ،5 . ئىبىرايىم پولكونۇپ،6 . ئابلا داماللا نەئىمى،7 . نىياز مەسلىھەتچى، 8 . سوپاخۇن مەسلىھەتچى.
     كاتىپلار:
     1 . نەمەت خەلپەت.2 . ھەمدۇللا ھاجى مۇھەممىدى. ھەر ئىككى تەرەپ قۇراللىق كۇچلىرى كىلىشىم بولغان ئورۇندىن بەش كىلومىتىر يىراقلىقتا تۇرۇش بەلگىلەندى.
     شىنجاڭ تارىخ ماتىرياللىرى (27 ) ساندىن ئىلىندى.   يازغۇچى: خىۋىر تۇمۇر  (داۋامى بار)

arslan428

شىڭنىڭ ۋەكىللىرى باي دىگەنلەر بىلەن بىلەنلا تۇشۇپتۇ، بىر باشلىقى بار ئىكەن تېخى(ئاخىرقى يولداش)

aktuqi

ھازىر بىزدە كىنۇ ئىشلە دىسە باينى تىللاش باينى سۆكەش بۇرۇنقى مەدەنىيەتنى كەيىپساپا قىمار ئەيشى ئىشرەتلەبىلەنلا ئۆتكەندەك ئىشلەيمز .
ئەمەلىيەتتە بايلارنى يۇغۇشتۇرۇش شىڭ لاردىن قالغان ئەپچىل چارەبولۇپ ئىقتيسات ئارقىلىق نۇرغۇن ئىشلارنى قىلغان مەسلەن مۇسا بايۇف ئاكا
ئويلاپ باقساق ئۇ بىزدىكى بايلار بىزگە نىمەيامانلىق قىلغان. ئەكسىچە مالدۇنياسىدىن كىچىپ ئاچىزلارنى قوغدىغان
شۇڭلاشقا بايلارنى ئۆزىمىزگە باپلاتقۇزغان
ھازىر بىزدىكى بايلار كۆپەيمەكتە.

anwarili

       فۇكاڭ موئاھىدىسىنىڭ مەزمۇنى.
    1 - ماددا: شىنجاڭ ئىككى قىسىمغا تەخسىم قىلىنىپ،ئىككى تەرەپ باراۋەر ئىدارا قىلىدۇ،يەنى قۇمول،پىچان،تۇرپان،توقسونلارجەنۇبى شىنجاڭ ھىساۋىدا بۇلۇپ،يەرلىك خەلىقلەر ئىدارا قىلىدۇ. بارىكول قوشۇلۇپ مورى ناھىسىدىن ئىبارات شىمالى شىنجاڭ بۇلۇپ شىڭ ھوكۇمىتى تەرەپ ئىدارە قىلىدۇ، ئەمما يەتتە قۇدۇقنى ئىككى تەرەپ مۇشتىرەك ئىدارە قىلىدۇ.ھەر ئىككى تەرەپنىڭ پاسىلە ۋە ھودوتلىرى بولسا مىڭگونىڭ 12 - يىلى ھوكۇمەت تەرىپىدىن ناھىلەرگە تەيىن قىلىنغان پاسىللار ھودوت ھىساپلىنىدۇ.
   2 - ماددا: جەنۇى شىنجاڭنىڭ ھەربى ۋە مۇلكىيە ئىشلىرى ئۇيغۇرلار ئوزلىرى تەرىپىدىن ئىدارە قىلىنىدۇ. ئەمەلدارلارنى قويۇش ۋە ئەمەلدىن قالدۇرۇش ئۇيغۇرلارنىڭ ئىختىيارىدا بولىدۇ. تەيىنلەنگەن ئورۇندىن قالدۇرغان ئەمەلدارلارنىڭ تىزىملىرىنى ۋاقىتلىق ئۇرۇمچى ھوكۇمىتىگە مەلۇم قىلىش.
    3 - ماددا: جەنۇبى شىنجاڭنىڭ باج، كىرىملىرى مەركىزى ھوكۇمەتنىڭ قانۇنى بويىچە ئاۋالقى ئۇسۇلدا بولۇپ،ئۇيغۇرلار قولىدا بولىدۇ. ئەمما ھىسابىتى ئايمو-ئاي ئۇرۇمچىگە مەلۇم قىلىنىپ تۇرۇش شەرتتۇر. باج قەغەزلىرى پۇتۇن شىنجاڭ بويىچە ئوخشاش بولسۇن ئۇچۇن،ئۇرۇمچىدە بىسىپ بىرىلىدۇ. ئەسكىرىيە ۋە مۇلكىيە مەمۇرلارنىڭ مائاشى ۋە ھوكۇمەت چىقىملىرى ئۇرۇمچى ھوكۇمىتىنىڭ تەستىقى بويىچە مەزكۇر كىرىملەردىن چىقىم قىلىنىدۇ. ئىشىپ قالغان كىرىم ھوكۇمەت ھەساۋىدا تۇرىدۇ،ناۋادا كىرىملەر كۇپايە قىلىنمىسا ئۇرۇمچى ھوكۇمىتى تەرىپىدىن تولۇقلاپ بىرىلىدۇ، ئىدارە خادىملىرى ئاۋالقىدىن كەم ياكى زىيادە بولماسلىقى شەرتتۇر ۋە لىكىن جەنۇبى شىنجاڭنىڭ مەركىزى ھوكۇمەت ئىدارىسىدە 175 نەپەر مەمۇرلار بولۇپ،ئۇز مەرتىۋىسى بويىچە مائاش بىرىلىدۇ.
   4  - ماددا: جەنۇبى شىنجاڭ ھوكۇمىتى 5 مىڭدىن ئارتۇق ئەسكەر ساقلىمايدۇ. مەزكۇردىن زىيادە بولسا ئۇرۇمچى ھوكۇمىتى
مەسئول بولمايدۇ. دىمەك زىيادىسىگە مائاش بەرمەيدۇ. مەزكور 5 مىڭ ئەسكەرنىڭ ئىككى ئايلىق مائاشىنى بۇگۇندىن ئىتىبارەن ئۇرۇمچى ھوكۇمىتى بىرىدۇ.
    5 - ماددا: جەنۇبى شىنجاڭدىكى تىلىگىراپ ،پوشتىخانا،باجخانىلارنىڭ ھوقۇقلىرى ئۇرۇمچىدىكى خارجى نازىر قولىدا بولۇپ.جەنۇبى شىنجاڭدا شوبە ئىدارىلىرى بولىدۇ.
    6 - ماددا: جەنۇبى شىنجاڭ ھەمدە شىمالى شىنجاڭدا پوللار  بىر خىل بولۇپ،بۇ پوللار مەركىزى ھوكۇمەتنىڭ تەستىقى بويىچە ئۇرۇمچىدە ياكى مەرگەزدە بىسىلىدۇ.
    7 - ماددا: زورور لازىم تاپقان تەرەپنىڭ تەلەپ ۋە ئىلتىماسىغا بىنائەن ئىككىچى تەرەپ شەتسىز ئەسكىرىيە ياردەم قىلىدۇ،ئەمما قىلىشقا تىگىشلىك ئەسكىرىيە ياردەم تامام بولغان ھامان ياكى ئىككىچى تەرەپنىڭ روخسىتىگە بىنائەن ،ياردەم ئەسكەرلىرى ئوز تەۋەسىگە چىقىپ كەتمىگى شەرتتۇر.
    8 - ماددا : شىنجاڭدىن، ماجۇڭيىڭنى ئارغىبۇلاققا قەدەر ھايداپ چىقىرىش ئۇچۇن ئۇرۇمچى ھوكۇمىتى مەسولدۇر. دىمەك ، جەنۇبى شىنجاڭ ئەسكەرلىرى ماجۇڭيىڭ ئەسكەرلىرى بىلەن سوقۇشمايدۇ ۋە لىكىن جەنۇبى شىنجاڭ ھوكۇمىتى مۇداپىيە ئۇچۇن ئارغىبۇلاققا ئەسكەر قويىدۇ. ئەگەر ماجۇڭيىڭ جەنۇبى شىنجاڭغا ھۇجۇم قىلسا جەنۇبى شىنجاڭ ھوكۇمىتى ئوزى چارە كورىدۇ.مۇبادا بۇ توغرىدا ئەسكىرى ياردەملەر زورور  لازىم  بولغان تەغدىردە 7 - ماددا بويىچە بولىدۇ.
    9 - ماددا: شىنجاڭدا سوقۇش تامام بولغان قەدەر جەنۇبى شىنجاڭ ئەسكەرلىرىگە يىتەرلىك ئوق-دورىلارنى ئۇرۇمچى ھوكۇمىتى يەتكۇزۇپ بىرىدۇ. دەرھال 50 ساندۇق ئوق ھەمدە ئەسكەرلەرنىڭ ئىككى ئايلىق مائاشى ئۇچۇن 100 مىڭ سەر پول بىرىلىدۇ . ياكى ئوق ۋە ئايلىقلارنى ۋاقتى بىلەن يەتكۇزۇپ تۇرۇش ئۇچۇن ئۇرۇمچى ھوكۇمىتى مەسئول بولىدۇ. ئەمما مۇلكى ئەمەلدارلارنىڭ مائاشى جەنۇبى شىنجاڭنىڭ كىرىملىرىدىن تەمىللىنىپ تۇرىدۇ.
   10 - ماددا: بۇ توختام خەت ئۇيغۇر ،خەنزۇ ئىككى تىلدا يىزىلىدۇ،ئىككى تەرەپنىڭ باشلىقلىرىدىن غۇجىنىياز.ھاجى بىلەن شىڭشىسەي ئىمزا قىلماق بارابىرىدە ھوكۇمەتنىڭ تامغىلىرى بىسىلىدۇ ۋە ھەمدە شايىت بولسون ئۇچۇن ئۇرۇمچىدىكى سىۋىتلەر
كونسۇلىغا قول قويدۇرۇش شەرتتۇر. مەزكۇر توختام خەت ئۇچ نوسقا بۇلۇپ، مەركىزى ھوكۇمەت، ئۇرۇمچى ھوكۇمىتى ۋە جەنۇبى شىنجاڭ ھوكۇمەتلىرىنىڭ ھەر بىرىدە بىر پارچىدىن ساقلىنىدۇ. بۇ بىتىم قەغەزلىرى بولسا بۇگۇندىن باشلاپ ئەمەلگە ئىگە . ئەگەر زورور لازىم كەلگەن كەمچىلىكلىرى بولۇپ قالسا ،ئىككى تەرەپنىڭ رازىلىقى بىلەن تۇزۇتۇش زۇروريىتى بولىدۇ.
   مەزگۇرگە رازى بولۇپ قول قويغۇچى:شىڭ دۇبەن
    جەنۇبى شىنجاڭ ھوكۇمەت باشلىقى غۇجىنىياز.ھاجى.
    جۇڭخۇئا مىنگونىڭ 22 - يىلى 6- ئاينىڭ 4 - كۇنىدە فوكاڭ موئاھىدىسى شۇ تەخلىتتە تۇزۇلگەندىن كىيىن، يىڭىلا ئىش بىشىغا چىقىپ ماجۇڭيىڭ ۋە غۇجىنىياز.ھاجىدىن ئىبارەت ئىككى زور كۇچكە دۇچ كىلىۋاتقان ، شۇنداقلا يىڭى ھاكىمىيەتنى ساقلاپ قىلىشقا كوزى يەتمەي ئۇمۇتسىز تۇرىۋاتقان ،شىڭشىسەي ئۇچۇن غايەت زور مۇۋاپىقىيەت بولدى، بۇلۇپمۇ يەرلىك قوزغۇلاڭچىلارنى ماجۇڭيىڭدىن ئاجىرتىپ ئۇزىگە ئىتىپاقداش قىلىۋالغانلىقى ئۇنىڭغا نىسپەتەن زور خوشاللىق ئىدى، شۇنىڭ ئۇچۇن ئۇ توختامدا ئىيتىلغان 50 ساندۇق ئوق بىلەن 100 مىڭ سەر پولنى 4 كۇندىن كىيىن قىزىل خورچا دىگەن يەرگە غۇجىنىياز.ھاجىملارغا تاپشۇرىدۇ.
    شۇنىڭدىن كىيىن غۇجىنىياز.ھاجى جەنۇبى شىنجاڭ مۇداپىيە باش قۇماندانى نامى بىلەن يوغان تىرەك ئارقىلىق جەنۇبى شىنجاڭغا يۇرۇپ كەتتى.
    غۇجىنىياز.ھاجى تاغ يولى بىلەن توقسۇنغا كىلىپ توقسوننىڭ ئىلاللىق يىزىسىدا بىر قانچە كۇن تۇردى. شۇ كۇنلەردە زىنىچۇئەنزىدىكى ئۇرۇشتا مەغلۇپ بولغان ماجۇڭيىڭ تۇرپانغا كەلگەن ئىدى.
   داۋامى بار

520ahsa

داۋۋامىنى تىزراق يولىشىڭىزنى ئۇمۇت قىلمەن دوستۇم!

barhanbay0996

باي دىگەن بۇئاتالغۇ ئۇيغۇرلاردا ئىككى خىل مەندە قوللىنىلغان بىرسى پۇلى جىقنى باي دەپ ئاتىغان يەنە بىرسى ئىسىم -فامىلە ئۇرنىدا قۇللانغان ھازىرمۇ شۇنداققۇ مەسلەن بىزدە بايغۇجى باي ئاخۇن دىگەندەك

barhanbay0996

ئىسىملار بار

mustabit

شىڭشىسەينىڭ  ۋەكىللىرى ساپلا ئۇيغۇرلار  ئىكەنغۇ .ھازىرمۇ  بار  شەخسى مەنپەئەت ئۈچۈن   مىللەتنى ساتدىغان  مۇشۇنداق دۆت غالچىلار.

nul

ھەي خائىنلار لەنەتلەر بولسۇن

bandigah

بۇرۇنقى بايلارمۇ، ھازىرقى بايلارمۇ ئۆخشاش. چۇنكى ئۇلارغا لازىمى، بايلىق، راھەت تۇرمۇش، ئۇلاردا مىللەت ئۇقۇمى يوق دىيەرلىك.