ئۆلۈم جازاسىنى ئۈزۈل-كېسىل بىكار قىلىش كېرەكمۇ؟

hukumdar

ئۆلۈم جازاسىنى ئۈزۈل-كېسىل بىكار قىلىش كېرەكمۇ؟

بۇ يىلى 10-ئاينىڭ10-كۈنى ئون بىرىنچى نۆۋەتلىك «دۇنيا ئۆلۈم جازاسىغا قارشى تۇرۇش كۈنى». ب د ت مۇشۇ مۇناسىۋەت بىلەن بىر مىكرو بىلوگ تارقاتتى: «نۆۋەتتە دۇنيا بويىچە 150دۆلەت ئۆلۈم جازاسىنى بىكار قىلغانلىقى ياكى ئىجرا قىلىشىنى ۋاقىتلىق توختاتقانلىقىنى جاكارلىدى.» 2012-يىلى، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا ئەزا دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا ئەزا دۆلەتلەر ئىچىدە پەقەت 19دۆلەتلا ئۆلۈم جازاسىنى يولغا قويغان. ب د ت قۇرۇلتىيىنىڭ قارارىدا: «ئۆلۈم جازاسىنىڭ قورقۇتۇش رولىنى ھەقىقىي ئىسپاتلايدىغان ھېچقانداق بىر ئېنىق ئىسپات يوق، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۆلۈم جازاسىنى ئىجرا قىلىش جەريانىدىكى ھەر قانداق بىر ئەدلىيىلىك خاتا ھۆكۈم ياكى مەغلۇبىيەتنى ئەكسىگە قايتۇرۇش ۋە ئورنىنى تولدۇرۇش ئىمكانىيىتى يوق» دەپ كۆرسىتىلدى. قاراردا يەنە:«ئۆلۈم جازاسىنى قوللىنىشنى ۋاقتىنچە توختىتىشنىڭ ئىنسان قەدىر-قىممىتىگە ھۆرمەت قىلىش ۋە كىشلىك ھوقۇقنى تەدرىجىي تەرەققىي قىلدۇرۇشقا ياردىمى بولىدۇ» دېيىلدى.
ئۆلۈم جازاسىنى بىكار قىلىش كېرەكمۇ ياكى ساقلاپ قېلىش كېرەكمۇ؟
ئۆلۈم جازاسىنى قوللىغۇچىلارنىڭ قارىشى مۇنداق: قەبىھ جىنايەتچىلەرگە قارىتا قاتتىق جازا قوللىنىپ، ئۇلارنى جەمئىيەتكە زىيان يەتكۈزۈش ئىقتىدارىدىن مەھرۇم قىلىش زۆرۈر؛ شۇنداقلا يەنە خاتا ھۆكۈم قىلىپ قېلىشىدىن مۇتلەق ساقلىنىش مۇمكىن بولمىسىمۇ، بىراق دەۋا تەرتىپلىرىنى مۈكەممەللەشتۈرۈش، ئىسپات ئۆلچىمىنى ئۆستۈرۈش قاتارلىق ئاماللار ئارقىلىق خاتا ھۆكۈمدىن ئىمكانقەدەر ساقلانغىلى بولىدۇ؛ ئۆلۈم جازاسى ھەقىقەتەن رەھىمسىزلىك، بىراق جىنايەتچىنىڭ بىگۇناھ جانغا زامىن بولۇشى تېخىمۇ ۋەھشىيلىكتۇر؛ ئۆلۈم جازاسىنىڭ رولى پەقەتلا قورقىتىشلا بولۇپ قالماستىن، بەلكى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىغان جەمئىيەت تەرتىپىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشتىكى ۋاستە بولۇشتىن ئىبارەتتۇر. دەيدۇ.

ئۆلۈم جازاسىغا قارشى تۇرغۇچىلارنىڭ ئاساسى ناھايىتى تولۇق بولۇپ، ئۇلار مۇنداق قارايدۇ: خاتا ھۆكۈم چىقىرىلىپ قالسا، ئۇنى توغرىلاش ئىمكانىيىتى يوق، نىمىلا دىگەن بىلەن، ئۆلتۈرۈلگەن ئادەمنى تىرىلدۇرۇۋالغىلى بولمايدۇ؛ ئۆلۈم جازاسىنىڭ ئۆزى بىر شەپقەتسىزلىك، باشقىلارنى ھاياتىدىن مەھرۇم قىلىش تولىمۇ ۋەھشىيلىك بولۇپ، جىنايەتچىنىڭ جىنايىتىنى تونۇپ، ئۆزگىرىپ، جەمئىيەتكە قايتىش يولىنى ئۈزۈپ تاشلايدۇ؛ ئۆلۈم جازاسىنىڭ قورقۇتۇش كۈچى ئۆمۈرلۈك قاماق جازاسىنىڭكىدىن زور ئەمەس، ئۆلۈم جازاسى بىكار قىلىنغاندىن كېيىنمۇ جىنايەت ئۆتكۈزۈش نىسبىتى ئېشىپ كەتمەيدۇ.
زادى ئۆلۈم جازاسىنى ئۈزۈل-كېسىل بىكار قىلىش كېرەكمۇ ياكى ساقلاپ قېلىش كېرەكمۇ؟ ھازىر ب د ت نىڭ باشچىلىقىدا دۇنيادا بۇ تېمىدىكى تالاش-تارتىش ۋە بىلەت تاشلاش ئېلىپ بېرىلماقتا . سىز قانداق قارايسىز؟ بۇ تېمىدىكى قاراشلىرىڭىزنى بايان قىلىپ باققايسىز. ھەمدە قاراشلىرىڭىز ئاساسىدا بىلەت تاشلاش پائالىيىتىگە قاتنىشىپ ، ئىنسانلىق ھوقۇقىڭىزنى يۈرگۈزگەيسىز. پائالىيەت 10-ئاينىڭ10-كۈنىگىچە ئېلىپ بېرىلىدۇ.
ئۇندىدار ئارقىلىق بىلەت تاشلىماقچى بولسىڭىز بۇ سالوننى قوشۇۋالغايسىز: hukumdar001

elkelem

بومبا ئېتىپ مىڭلارچە  بىگۇناھ ئادەملەرنى ئۆلتۈرۈشنى چەكلەشنىڭ ئورنىغا جىنايەت ئۆتكۈزگەن بىر ئىككى قاتىل  ئۈچۈن ھەققانىيەت ياقىلاش تولىمۇ بىمەنىلىك بولسا كىرەك.

tursunjan1

يەرشارىغا ئىنسان پەيدا بولغاندىن تارتىپ ئۆلۈم جازاسى مەھجۇت بۇلۇپ كەلگەن،
ئۇنى ئەمەلدىن قالدۇرۇش ئاسانغا تۇختىمايدۇ،
يۇرىكى قىتىپ كەتكەن،ئىت تائىپى ئادەملەر ئۇلۇم جازاسىغا تارتىلىدىغىنىنى بىلىپ تۇرۇپ، دۇنيادا ناھايىتى قەبىھ جىنايەتلەرنى سادىر قىلىۋاتقان بۇگۇنكى كۇندە ئۈلۇم جازاسىنى ئەمەلدىن قالدۇرسا دۇنيا جەمىيەت تىنىچلىقىغا زۇر تەھدىد ئىلىپ كىشى تۇرغانلىكى گەپ،
:«ئۆلۈم جازاسىنى قوللىنىشنى ۋاقتىنچە توختىتىشنىڭ ئىنسان قەدىر-قىممىتىگە
ھۆرمەت قىلىش ۋە كىشلىك ھوقۇقنى تەدرىجىي تەرەققىي قىلدۇرۇشقا ياردىمى بولىدۇ» دېيىلدى.
ما بىر ئاقماس گەپ بۇلۇپ قالىدۇ
بىرسىنى سىنىڭ ئائىلىڭىزدىن بىرسىنى ئۇلتۇرۋەتسە قاتىلغا ئۇلۇم جازاسى ئىجراقىغىلى بۇلمىسا قاتىلنىڭغۇ ئىنسانى ھۇقۇق مەنپەتى قۇغدالدى دەيلى، ئۇلۇپ كەتكەن ئاشۇ بىچارىنىڭ ئىنسانى ھۇقۇقى قانداق بۇلىدۇ.

yumchaq

elkelem يوللىغان ۋاقتى  2014-7-27 21:17
بومبا ئېتىپ مىڭلارچە  بىگۇناھ ئادەملەرنى ئۆلتۈرۈشنى چ ...

سىز يەنە دىندىن چۈشۈپسىز، بۇنى كۈرۈپ بېقىڭ.
قېرىنداشلار، مىللەتداشلار، مىنىڭ تور ئەھلىگە دەيدىغان ئىككى شىڭگىل گىپىم چىقىپ قالدى، خالىغانلار ۋاقت چىقىرىپ ئوقۇپ قويسا بەزى چۈشۈنۈشمەسلىكلەرنىڭ ھەل بولىشىغا ، جەمىيىتىمىزنىڭ تىنىچ، تەرەقققىياتىغا پايدىسى بولۇپ قالار دەيمەن.
مىنىڭ دىمەكچى بولغىنىم، ئەمەلىيەتتە دىنى مەسىلىلەر بەك مۇرەككەپ ھەم بەك زىل، شۇڭا تالاش تارتىش قىلماي، بىر بىرىنىڭكىگە ئارىلاشماي، بىربىرىگە ھۆرمەت قىلىپ، بىربىرىنى سىغدۇرۇپ ئۆتكەن ئەڭ توغرا ، ئەڭ مۆتىدىل ۋە ئەڭ مۇكەممەل يول بولسا كېرەك.
بۇنىڭ مىسالى شۇكى ، ئەينى زاماندا سادام ئەشۇنداق سىياسەت يۈرگۈزۈپ ، دىننى قاتتىق باشقۇرۇپ، دىنى تالاش تارتىش قىلىشنى قاتتىق قوللۇق بىلەن چەكلىگەن، شۇنىڭ بىلەن بىر مەھەل تىنىچ ئامانلىق ئىراق خەلقىغە نەسىپ بولغان ئىدى. لىكىن بۇ مۇستەبىت ئاغدۇرۇلۇپ ئورنىغا ئەركىن سايلام بىلەن چىققان ئىراق ھۈكۈمىتىنىڭ ئەركىنلىك سىياسىتى ئەزەلدىن ئەركىنلىك ، دىمگۇراتىيەگە دۇچ كىلىپ باقمىغان بەدەۋى ئەرەپلەرنى مانا ھازىرقىدەك مەزھەپ قىرغىنچىلىقىغا ، بۆلىنىپ كىتىش خەۋپىگە دۇچ كەلدى.
يەنە مىسال ، ئىلىمىزمۇ ھازىر دىننى قانۇن بويىچە باشقۇرۇش، دىننىڭ جەمىيەت ئىشلىرىغا ئارىلىشىشغا يول قويماسلىق سىياسىتىنى يولغا قويىۋاتىدۇ، بۇنىڭ نەتىجىسى شۇ بولدىكى جەمىيەت بىر قەدەر تىنىچ تەرەققى قىلىۋاتىدۇ. قويۇپ بەرسە ئىراق، ئافغانىستان ، پاكىستانلاردىكى قانلىق قىرغىنچىلىقنى قويۇپ بەرگەن بولىدۇ. شۇڭا ھۈكۈمەتنىڭ دىننى قاتتىق باشقۇرىشى ئاۋام ئۈچۈن پايدىلىق، ھەرگىزمۇ ئارتۇق ئىشقا ئارىلىشىۋالغانلىق ئەمەس. دىن مەسىلىسىدە ھەر بىر ۋىجدانلىق دىن مۇرىتى چوقۇم ھۈكۈمەتنىڭ بۇ سىسياسىتىنى قوللىشى، ئۆزىگىمۇ ، ئۆزگىگىمۇ كىيىنلىك يولى قالدۇرىشى لازىم، بۇ بىر ئەقەللى ھەم ئىنسانى ساۋات ھەم تۇيغۇ. ئۇنداق بولمايدىكەن، دىن تونىغا ئورانغان سىياسى لۈكچەكلەرنىڭ جىنايى ھەرىكىتىگە كۈچ چىقارغان بولۇپ قالىمىز. خۇدامۇ بۇنداق كىشىلەرنى كەچۈرمەيدۇ.
يەھۇدىلار مەسىلىسىگە كەلسەك، ئۇلار بىزدىن بەك يىراق، ئۇنىڭ ئۈستىگە بىز دۆلەتلەر ئارا مۇناسىۋەتلەرنى  بىر تەرەپ قىلىدىغان دىپلۇمات ئەمەس. شۇڭا بىزنىڭ ئۇلارغا قارشى تۇرىشىمىز ياكى ئۇلارنى قوللىشىىمىز پەقەت ئىنسانى تۇيغۇ بىلەنلا چەكلەنسە بولىدۇ. چۈنكى ئۇرۇشىۋاتقان ھەر ئىككى تەرەپ ئۆزىنىڭكىنى توغرا دەيدۇ، ھەر ئىككى تەرەپ ئۇرۇش سەۋەبىدىن بىگۇناھلارنىڭ ئۈلۈپ كىتىشىدىنمۇ ساقلىنالمايدۇ. مىنىڭچە ئىسرائىلىيەنىڭ خاماسنى يۇقۇتۇش ئۈچۈن تىنىچ ئاھالىلارنىڭ ئۈلۈپ كىتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى بىلەن خەماسنىڭ ئىسرائىلىيەگە راكىتا ئېتىشىنىڭ ھىچقانداق پەرقى يوق، ھەر ئىككى تەرەپتىكى پۇخرالار بىگۇناھ، خاماس، پۇخرالارنى نىشان قىلىدۇ، شۇڭا ئىسرائىلىيە ئاھالىنى قوغداش ئۈچۈن ئۆچ ئالىدۇ، ۋە خاماس قۇراللىقلىرىنى يۇقۇتۇش ئۈچۈن بومباردىمان قىلىپ بىر قىسىم تىنىچ ئاھالىنىمۇ ئۇقۇشماي ئۆلتۈرۈپ قويىدۇ.
گەپنىڭ قىسىقىسى ھىچكىمگە يان بېسىشقا بولمايدۇ، مانا بۇ ئوتتۇرا يول ۋە ۋىجدان نىداسى.
بەزىلەر دەۋاتقان مۇنبەردىكى ئاتالمش خىرىستىيانلارغا كەلسەك، بەلكىم ئۇلار يا خىرىستىنياندۇ ياكى ئەمەستۇ، بۇ ئۇلارنىڭ ئەركىنلىكى ، ھۈكۈمەتمۇ پۇخرالارنىڭ دىنى ئېتىقات ئەركىنلىكىنى قوغدايدۇ، ئىسلاممۇ دىنى ئېتىقات ئەركىنلىكىنى ئىتىراپ قىلىدۇ، شۇڭا مۇھىمى ئۆز ئارا ھۆرمەت قىلىش، بىربىرىنىڭ ئىتىقادىنى كەمسىتمەسلىك، مانا بۇ ئۇيغۇردىكى يېڭى مەسىلە.
ئاتىزىمچىلىرىمىزغا كەلسەك ئۇلارمۇ ئۆزىگە يارىشا پەلسەپىۋى ئاساس شەكىللەندۈرگەن بىر ئالاھىدە توپ، ئۇلارمۇ ئالۋاستى ، شەيتان ئەمەس، سىز بىزگە ئوخشاش ئىنسان، ئۇلاردىمۇ سىز بىزدەك ئەقىل، ۋىجدان بار. ئۇلارمۇ مىللەتنى ، ۋەتەننى سۆيىدۇ، پەقەت ھازىرقى ئاتالمىش دىنلاردىكى بەزى تەرەپلەر ئۇلارنىڭ كاللىسىدىن ئۆتمىگەن ياكى كۆزىگە سىغمىغان يەرلىرى بار بولىشى مۈمكىن. بىز ئۇلارنى يامان كۆرۈشنىڭ ئورنىغا بىز نىمىشقا ئۇلارنىڭ ھەۋىسىنى كەلتۈرگىدەك ئىش قىلالمىدۇق دەپ ئۆزىمىزگە سۇئال قويساق بولىدۇ.
قىسقىسى ، تىنىچلىق ئۈچۈن ، تەرەققىيات  ئۈچۈن پۈتۈن ئۇيغۇر مىللىتى بىرلىشىشى كىرەك.
مانا بۇ بۇ تېمىنىڭ خۇلاسىسى بولۇپ قالسۇن، ئەمدى بىر بىرىڭلارنى يامان كۆرىدىغان، ھاقارەت قىلىدىغان ، يۇشۇرۇن ئورا كولايدىغان ئىللەتنى تاشلاڭلار.
ئۇيغۇر جەمىيىتىدىكى تىنچلىق ۋە تەرەققىيات ئۈچۈن ئالغا!

yumchaq

tursunjan1 يوللىغان ۋاقتى  2014-7-27 21:18
يەرشارىغا ئىنسان پەيدا بولغاندىن تارتىپ ئۆلۈم جازاسى  ...

تىپىك شەرىقچە تەپەككۈر.

Pishamshan

«بىرسىنى سىنىڭ ئائىلىڭىزدىن بىرسىنى ئۇلتۇرۋەتسە قاتىلغا ئۇلۇم جازاسى ئىجراقىغىلى بۇلمىسا قاتىلنىڭغۇ ئىنسانى ھۇقۇق مەنپەتى قۇغدالدى دەيلى، ئۇلۇپ كەتكەن ئاشۇ بىچارىنىڭ ئىنسانى ھۇقۇقى قانداق بۇلىدۇ»
ماۋۇ خېلى جىڭغا توختۇغۇدەك گەپ ! بۇيەردە تىلغا ئېلىنغىنى پەقەت جىنايەتچىنىڭ ئىنسانىي ھوقۇقى،ئەجىبا زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ ئىنسانىي ھوقۇقى يوقمىكەن ؟ باشقا جىنايەتلەرنى كەچۈرىشكە بولىدۇ،ئەمما خۇن ۋەقەسىگە چوقۇم ئۆلۈم جازاسى كېلىشى كېرەك ، بولمىسا ئادىل بولمايدۇ!
بەلكىم يۈرىكىم تاشتۇ،ئەمما مېنىڭچە ئۆلۈم جازاسىنى ساقلاپ قېلىش كېرەك

xamxad2

ئۆلۈم جازاسىنى ئەمەلدىن قالدۇرسا  سوتچىلار نىڭ كىرىمى كېمىيىپ ،  تۈرمە باشلىقلىرى  تېخىمۇ  باي بولىدىغان  بوپتۇدە.

tohotur

قۇرئان كەرىمدە ئۆلگۇچى ئۇچۇن قىساس ئېلىنىدۇ ، ناۋادا ئۆلگۇچىنىڭ ۋارىسىلىرى قاتىلىنى كەچۇرۇم قىلىسا،قاتىل خۇنىنى تۆلىسمۇ بولىدۇ ، خۇن ھەققى يۇز تۆگە ، جۇڭگوچىلىقتا ئەمەلدارلارنىڭ قۇلاق كەستى باللىرى ئادەم ئۆلتۇرۇپ قويسا ئانچە مۇنچە پۇل خەجلەپ قۇتۇلىدىغان ئىشلار كۆپ ، ئىراندا يۇز بەرگەن ئىشلار تېخىمۇ قارا يۇمۇر ، ئۆلگۇچىنىڭ ۋارىسلىرى قاتىلنى ئۆلتۇرۇشتىن ۋاز كەچسە ، بۇ ھارامتاماق قاتىل خۇننى تۆلىمەي ئۇ يەر بۇيەردە تۇتۇق بەرمەي يۇرگەن  ،

يۇز تۆگەنى باھاغا سۇندۇرساقمۇ خەلق پۇلىمىزغا بىر يېرىم مىليون بىلەن ئىككى مىليوننىڭ ئارلىقىدا بولارمىكىن ، ھازىر بازاردا بىر تۆگە نەچچە پۇل بولىۋاتقاندۇ ؟