نەزىر ، خەتنە توي ۋە ئۇيغۇر ئىقتىسادى

baturjan

	yulghunjan يوللىغان ۋاقتى  2013-6-25 11:56 PM ئەخلەت تېما. ئەگەر بۇنداق ھېسابلىساق ئۇيغۇر ئاي ... ئالامەت چەپنەپ كىتىپسىز. ياخشى ئۇيلاڭ

ghalibjan

	kariguja يوللىغان ۋاقتى  2013-6-26 09:59 AM ئەلىۋەتتە ئىسلامدا بار دەپ قارايمەن.ھايات ئانا- ئانىلې ... ماۋۇ گىپىڭىزنى خاتا دىمەكچى ئەمەسمەن ، ئەمما بىزدە ئاتام شۇنداق قىپتىكەن دەپ نۇرغۇن ئىشلار بۇلۇنۋاتىدۇ ، مەسلەن ، ئۆلگەندىن كىيىن بېشىدا قۇرئان ئۇقۇش ، تۇپراق بېشىدا تۇرۇپ 7 كىچە ئەرزان توۋلاش (بىزنىڭ مەھەلىدە شۇنداق قىلشىدۇ ) ... دىگەندەك ، بەزىمىز بۇ ئىشلارنى توسساق ھەممىنىڭ قارشلىقىغا ئۇچرايمىز سەۋەبى ، ئاشۇلارنىڭ ھەممىسنىڭ ئاتسى شۇنداق قىلغان -دە !   گەپنىڭ ئۈزىگە كەلسەك ، ھازىر ئۇچۇر دەۋرى ، تورلاشقان ، مەتبۇئادلار تەرەقى قىلغان دەۋىر ، قۇرئاننىڭ تەرجىمىسى ، ھەدىسلەر ئىزدىسەك تېپىلىدۇ ، شۇڭا ئاتام شۇنداق قىلغان دىگەندىن ، ئاللاھنىڭ بۇيرۇقى ئىكەن ، پەيغەمبەر سۈنىتى كەن دەپ قىلمىقىمىز ئەۋزەل ، چۈنكى دىنىمزىدا نەچچە قېتىم دىنى سۈيقەستلەر تۈپەيلى چوڭ چوڭ بۇرمىلنىش بۇلۇپ ئۆتكەن ،   ئىناۋەت ئۈچۈن  ، ئابروي ئۈچۈن پەتۋا بەرگەن ، پەتۋا دىگەن بۇ سۆزنىڭ مەنىسىنى پۈتۈنلەي ھالىنى قويمىغان ، شۇڭا يۇرتىمىزدا بىدئەدلەر ھەققىقەتەن كۆپ . ئەگەر ماغدۇر كەتكەندە ئەسەر ۋەقەلىكىدىكى باقى  راستىلا ئەينى  چاغدىكى تىپ بولسا ، نامازنىڭ بىر يامان تەرپنى شۇنىڭدىن كۈرۋېلىشقا بۇلدۇ ...     دۇئا دەپسىز ، ئەگەر ئۈلۈپ كەتكۈچى بۇ ئالەمدە ياخشىلىق بىلەن كىتىپ قالغان بولسا ، شۇ كىشنى ئۇ دۇنيادا باقىدىغىنى ئاشۇ ياخشىلىقى بۇلدۇ ، ئۆلمەستە ئۇقۇلمىغان ئاشۇ قۇرئان ئۆلگۈچىنىڭ بېشىدا ئۇقۇغانىڭ ئەھمىيىتى نىمە ؟  كىشنى چاقرىپ دۇئا قىلغۇزۇشنىڭ ئەھمىيىتى نىمە ؟ مەن جامائەت بىلەن ئۇقۇلغان ناماز كۆپ ئەجىر بىردۇ دەپ ئاڭلىغان ، ئەمما يەنە جامائەت بۇلۇپ دۇئا قىلسا ئۆلگۈچىنىڭ گۇناھىنى تىلۋالغىلى بۇلدۇ دەپ ئاڭلىدىم كىشلەر ئاغزىدىن ... كۈلۋەتتىم ، بۇ بايلارنىڭ پۇل خەجلەپ جەنئەتكە ئارقا ئىشىك قىلغان بولماي نىمە ؟ (نەھۇزبىلىللاھ).... تىما ئىگىسىدىن كەچرۈم سورايمەن ، تىما مەزمۇنىدىن چەتنەپ كەتتىم ... ئەمما مۇشۇ ئىشلارنى قوللايمەن ، ھازىرچە ھىچ بولمىغاندا توي -نەزىرلەردىكى   چوڭ چوڭ ئىسراپچىلقنى ئازلىتىشتىن باشلاش كىرەك ...ئۇرۇنسىز توي  نەزىر لەرگە كەلسەك(ئەسكەرتىش : ھەممە توي نەزىر دىمىدىم ، ئۇرۇنسىز دىدىم ، بىزدە يۇرتتا يەنە بايلار جۈمە كۈنى يىتىم يىسىر ۋە مەسچىت ئۆلمالىرىنى چاقىرىپ كىچىك داستىخان سېلىپ بېردىغان خۇدايۇلى نەزىرى دىگەندەك نەزىرمۇ بار ) كۈنسايىن ئېشىپ بېرۋاتقان ئاڭ ساپا ۋە دىنى بىلملەر بىلەن تەڭ ئۆزلىگىدىن تارىخ بۇلدۇ ...

tuprak01

	kariguja يوللىغان ۋاقتى  2013-6-26 09:57 AM ئەلىۋەتتە ئىسلامدا بار دەپ قارايمەن.ھايات ئانا- ئانىلې ... ناھايتى ياخشى، مۇشۇ گېپىڭىزگە قۇرئان ھەدىستىن بىر دەلىل ئەكىلىپ بەرسىڭىز،بىزمۇ بىلىۋالساق. ئەگەر ئەكىلەلمىسىڭىز يۇقىرقى گېپىڭىز پۇت تىرەپ تۇرالمايدۇ. دىنىمزدا كىشىنىڭ ئەقلىگە ئەمەس ،پەقەت قۇرئان-ھەدىس ۋە ئالىملارنىڭ ئىجماسىغا قارىلىدۇ.

piyaz

	توغرا دەپ بەك سەكرىگەنلەر ئۇرۇق تۇققانلار ۋاپات بولغاندا جىممىدە ئەچىقىپ دەپنە قىلساڭلارلا بولمىدۇ.مۇنازىرە قىلغۇدەك نىمىسى بار.مۇشۇنىمۇ تىما دەپ يوللاپتۇ.سەكرىگەنلەر بىرەسڭلار شۇنداق قىلىپ باقتىڭلارمۇ؟بۇ مۇنبەرگە مۇشۇ تىمىنى يېزىشتىن مەقسەت پەقەت قېرىنداشلارنىڭ دىلىغا ئازار بىرىش خالاس.ئاتا-ئانا ئۇرۇق تۇققان دوس بۇرادەرلىرىنى كۆمۈپ قويغانلار بۇنى ئوقىسا كۆڭلى يېرىم بولىدىكەن.خۇددى خاتا ئىش قىلغاندەك.ھەممە يەردە تىما ئىگىسى دىگەندەك پالانى پۇل خەجلىمەيدۇ.قول ئىلكىگە قاراپ نورمال جەيلەيدۇ.ئچكىردىكى خەنزۇلاردەك بىر ئىككى يۈزمڭ كويغا يەرلىك ئالسا كۆيدۈرۈپلاۋىتەلى دەيدىغان ئوخشاشيدۇ.

guzali9.6

	ھەر ئادەم ئۆز ئەھۋالىغا قارتا ئىش كۆرسە بولىدۇ،

yulghunjan

	baturjan يوللىغان ۋاقتى  2013-6-26 10:12 AM ئالامەت چەپنەپ كىتىپسىز. ياخشى ئۇيلاڭ ھەممە ئىشنى ئىقتىسادقا چېتىۋالساق مەن دېگەندەك بولۇدۇ شۇ. سىز دېگەندەك پىكرىم بىرئاز چېچىلىپ كەتتى. لېكىن سىزمۇ ئويلاپ بېقىڭ. ئىقتىسادنى ئويلاشساق مەن دېگەندەك قىلساق بولۇدۇ. بىزدە «ھالىڭغا بېقىپ ھال تارت، خالتاڭغا بېقىپ ئۇن» دەيدىغان ئاتىلار سۆزى بار. بەزى ئىشلارنى قىلغاندا ھالىمىزغا قاراپ ئىش تۇتساق بولۇدۇ ئەمەسمۇ.

yulghunjan

	tuprak01 يوللىغان ۋاقتى  2013-6-26 10:40 AM ناھايتى ياخشى، مۇشۇ گېپىڭىزگە قۇرئان ھەدىستىن بىر دە ... مەن ئەلكۈيى تورىدا بۇ ھەقتە ماقالە كۆرگەن. ئۇ ماقالىدە دەلىللەر ئارقىلىق نەزىر بېرىشنىڭ بىدئەت ئەمەسلىكى ئىسپاتلانغان ئىكەن. شۇ ماقالىنى تاپالىسام ئېلىپ كېلەي. كۆرۈپ باقارسىز.

ghalibjan

	piyaz يوللىغان ۋاقتى  2013-6-26 10:46 AM توغرا دەپ بەك سەكرىگەنلەر ئۇرۇق تۇققانلار ۋاپات بولغا ... قېرىندىشىم ئۇنداقمۇ دەپ كەتمەڭ ... خۇدا خالىسا تۇققانلار شۇنداق قىلغان ، مەسچىتكە گىلەم سەپ قويغان ، ھەر كۈنى 5 ۋاقىت ئۈتۈلگەن نازامازدىن ئۇقۇلغان دۇئالار ئاللاھ خالىسا بىر لىگەن پولودىن كىيىنكى دۇئادىن ئەۋزەل ، بۇزۇلغان يول ، مەسىچىت ، كۆۋرۈكلەرنى ياساپ قويغانلارمۇ بار ، مۇشۇلار ھەر قېتىم يولدىن ئۆتكەندە ئەسلىمەسمۇ ؟ پەقەت ، يەتتىسى، قىرقىسى، يىلىسىدا ئەسلىگەندىن ، ئاشۇ كۆۋرۈك يوللاردىن ھەر ئۆتكەندە ئەسلەپ تۇرسا ئەۋزەل  ئەمەسمۇ ، قانداق دىمىدىم ؟ ... مېيت نامىز چۈشۈرلۈپ بولغاندا ،.....‹‹ئچكىردىكى خەنزۇلاردەك بىر ئىككى يۈزمڭ كويغا يەرلىك ئالسا كۆيدۈرۈپلاۋىتەلى دەيدىغان ئوخشاشيدۇ›› ماۋۇ گىپىڭىزنىڭ مەنسى نىمكىن ...ياكى سىز  ناماز (مېيىت نامىزى ) بىلەن نەزىرنى ئايىرىيالماي قالدىڭىزمۇ ؟

tuprak01

	بىسمىللاھىررەھمانىررەھىم.... قەبرىستانلىقتا مېيىت ئۈچۈن قۇرئان ئوقۇش ۋە نەزىر قىلىش توغرىسىدا 9979نومۇرلۇق سوئال سوئال: بىزنىڭ يۇرتىمىزدا مۇسىبەت ئىگىلىرىدىن بىرقىسىم كىشىلەر قۇرئان ئوقۇيالايدىغان بەزى قارىلارنى قەبرىستانلىققا تەكلىپ قىلىپ قۇرئان ئوقۇتىدۇ، ئۇلار بۇ ئوقۇلغان قۇرئاننىڭ ئۆلگۈچىگە پايدىسى بولىدۇ ۋە ئۇ كىشىگە رەھمەت قىلىنىدۇ دەپ ئېتىقاد قىلىدۇ، بەزىلەر چوڭ ماتەم مۇراسىمى ئۇيۇشتۇرۇپ، ۋاپاتىنىڭ بىر يىللىقىنى خاتىرىلەيدۇ ۋە شۇ مۇناسىۋەت بىلەن خەتمە قۇرئان ئوقۇتىدۇ، ئىسلام دىندا بۇ ئىشنىڭ ھۆكمى قانداق؟ قەبرىستانلىقتا ۋە باشقا جايلاردا ئوقۇلغان قۇرئاننىڭ ئۆلۈككە پايدىسى بولامدۇ؟ ئۆلۈككە پايدىسى يېتىدىغان توغرا ئىشلار قايسى؟ بىزگە بۇنىڭ توغرىسىنى كۆرسىتىپ بەرسىلە، ئاللاھ سىلەرگە زىيادە ساۋاپ ئاتا قىلسۇن، بىزمۇ سىلەرگە كۆپ رەھمەت تەشەككۈر ئېيتىمىز. جاۋاپ: بارلىق گۈزەل ماختاشلار ئاللاھغا مەنسۇپتۇر. پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامدىن رىۋايەت قىلىنغان سەھىھ ھەدىستە :« كىمكى بىزنىڭ ئىشىمىزدا يوق نەرسىنى پەيدا قىلسا، بۇ ئىش رەت قىلىنىدۇ». يەنى بۇ ھەدىستىن دىندا يوق بولغان ئىشنى كىم پەيدا قىلسا بۇ ئىشنىڭ ئاقىۋىتى ۋە جىنايىتى شۇ كىشىگە قايتىدۇ دېگەن مەنا ئىپادىلەنگەنلىكتىن بۇ ئىش ئىسلام دىندا توغرا بولمىغان بىدئەت ئىشلارنىڭ جۈملىسىدىن. قەبرىستانلىقتا قۇرئان ئوقۇيدىغان، ئۆلۈكنىڭ بىر يىللىقىنى خاتىرلەپ ماتەم مۇراسىمى ئۇيۇشتۇرىدىغان ئىشلار پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ ۋە كىيىنكى توغرا يول تۇتقۇچى خەلىپىلەرنىڭ قىلغان ئىشلىرىدىن ئەمەس، بەلكى ئۇ بىدئەت ئىشلاردىن، ياخشىلىقنىڭ ھەممىسى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامغا، كىيىنكى توغرا يول تۇتقۇچى خەلىپىلەرگە ۋە ئۇلارنىڭ يولىغا ماڭغان كىشىلەرگە ئەگىشىش، ئۇلارنىڭ قىلغان ئىشلىرىنى قىلىشتىن ئىبارەت، ئاللاھ تائالانىڭ بۇ سۆزىمۇ شۇ مەنانى ئىپادىلەيدۇ:«ھەممىدىن ئىلگىرى ئىمان ئېيتقان مۇھاجىرلار ۋە ئەنسارلاردىن، ياخشىلىق قىلىش بىلەن ئۇلارغا ئەگەشكەنلەر( يەنى تابىئىنلار ۋە قىيامەتكىچە ئۇلارنىڭ يولىدا ماڭغانلار) دىن ئاللاھ رازى بولدى، ئۇلارمۇ ئاللاھدىن مەمنۇن بولدى، ئاللاھ ئۇلارغا ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرنى تەييارلىدى، ئۇلار جەننەتتە مەڭگۈ قالىدۇ، بۇ چوڭ بەختتۇر». پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن:« سىلەر مىنىڭ سۈننىتىمنى ۋە ئۆزى توغرا يولدا بولغۇچى ۋە باشقىلارنى توغرا يولغا باشلىغۇچى خەلىپىلەرنىڭ سۈننىتىنى چىڭ تۇتۇڭلار ۋە ئۇنىڭغا چىشىڭلارنى چىشلەپ تۇرۇپ ئەمەل قىلىڭلار، بىدئەت ئىشلاردىن ھەزەر ئەيلەڭلار، ھەقىقەتەن ھەرقانداق بىدئەت ئازغۇنلۇقتۇر». پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام جۈمەخۇتبىلىرىنىڭ بىرىدە مۇنداق دېگەن: «سۆزنىڭ ياخشىسى ئاللاھنىڭ كىتابىدۇر، يولنىڭ ياخشىسى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ تۇتقان يولىدۇر، ئىشلارنىڭ ئەڭ ئەسكى، ناچارلىرى دىندا ئەسلى يوق يېڭىدىن پەيدا بولغان ئىشلاردۇر، دىندا ئەسلى يوق يېڭىدىن پەيدا بولغان ئىشلارنىڭ ھەممىسى ئازغۇنلۇقتىن ئىبارەتتۇر». بۇ توغرىدا سۆزلەنگەن ھەدىسلەر ناھايىتى كۆپ. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزىنىڭ سەھىھ ھەدىسلىرىدە مۇسۇلمان ئۆلگەندىن كىيىن پايدىسى بولىدىغان ئىشلارنى سۆزلەپ مۇنداق دېدى:« ئىنسان ئۆلگەندىن كىيىن ئۇنىڭ ھەممە ئىشلىرى ئۈزۈلىدۇ، ئەمما ئۈچ تۈرلۈك ئەمىلى داۋاملىشىدۇ، بىرىنچى: سەدىقە جارىي، (ئىنسان ھاياتلىقتا ئاللاھ رىزالىقىنى كۆزدە تۇتۇپ مۇسۇلمانلار مەنپەئەتلىنىدىغان ئىشلارنى قىلغان بولسا، ۋاپاتىدىن كىيىن ئاللاھنىڭ ئىزنى بىلەن ئۇ ئىشلارنىڭ داۋاملىشىشى بىلەن مېيىتكىمۇ ساۋابى يىتىپ تۇرىدۇ) ئىككىنچى: مەنپەئەتلىك ئېلىم،( بۇ يەردە كۆزدە تۇتۇلىدىغىنى مۇسۇلمان شەرئى ئىلىملارنى ئۇگۇنۇپ، مۇسۇلمانلارغا مەنپەئەتلىك ئىلمى خىزمەت قىلغان بولسا، ۋە ياكى مۇسۇلمانلارنىڭ جەمئىيەت ئىسلاھاتى ۋە ئىسلام ئۈممىتىنىڭ خەلقئارادىكى ئورنىنى ئۈستۈن قىلىدىغان يېڭىچە بىلىملەرنىڭ بارلىققا كېلىشىگە سەۋەبچى بولغان بولسا) ئۈچىنچى: ئىنساپلىق پەرزەنت تەربىيىلەش،( يەنى ئىسلام ئىدىيىسى ۋە ئەخلاقى بىلەن ئاللاھنىڭ ھەققى، ئاتا-ئانىسىنىڭ ھەققى قاتارلىقلارنى تونۇيدىغان ئاڭ-سەۋىيە بىلەن پەرزەنت تەربىيىلەش) ». بىر كىشى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن:« ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى! ئاتا -ئانام ۋاپات بولغاندىن كېيىنمۇ ئۇلار ئۈچۈن قىلىدىغان بىرەر ياخشى ئىش بارمۇ؟ دەپ سورىدى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېدى: ھەئە- بار، ئۇلارنىڭ ھەققىدە دۇئا قىلىش، ناماز ئوقۇش، ئاللاھدىن ئۇلارغا كەچۈرۈم تەلەپ قىلىش، ئۇلارنىڭ قىلغان ۋەسىيەتلىرىنى ئىجرا قىلىش، دوست بۇرادەرلىرىنى ئىززەت ئىكرام قىلىش، ئۇ ئىككىيلەننىڭ تەرىپىدىن بولغان ئۇرۇق تۇغقانچىلىق مۇناسىۋىتىنى داۋاملاشتۇرۇشتىن ئىبارەت». ”ئۇلارنىڭ قىلغان ۋەسىيەتلىرىنى ئىجرا قىلىش“ دېگەندىن ئۇلارنىڭ شەرىئەتكە مۇۋاپىق كىلىدىغان تاپشۇرۇقلىرى بولسا ئورۇنداش ئەمەلگە ئاشۇرۇش كۆزدە تۇتۇلىدۇ. ئاتا ئانىسى ئۈچۈن سەدىقە قىلىش، كەچۈرۈم تەلەپ قىلىپ دۇئا قىلىش، شارائىتى يار بەرسە ئۇلار ئۈچۈن ھەج -ئۆمرە قىلىشمۇ ئۇلار ئۈچۈن قىلىنغان ياخشىلىقنىڭ جۈملىسىدىندۇر. ئەللامە شەيخ ئابدۇلئەزىز ئىبنى ئابدۇللاھ ئىبنى بازنىڭ پەتىۋالار توپلىمىنىڭ 9- توم 319-بەتتىن ئىلىندى (دېمەك؛ قەبرىستاندا ئۆلۈك بېشىدا قۇرئان تامام قىلدۇرۇش، ئاتالمىش موللىلار ۋە يوقسۇللارغا قەبرە بېشىدا پۇل تارقىتىش، مېيىتقا ساۋابى يېتىدۇ دېگەن ئاساسسىز كۆز قاراش بىلەن، مۇسىبەت ئىگىلىرىنىڭ ھالىغا قارىماستىن بەزى بىر ئالدىپەش نانتاپالارنىڭ قىستىشى ياكى سەت تۇرىدۇ، دادىلىرى، ئانىلىرى كېچىك كىشىلەر ئەمەسىدى، ئاخۇنۇملارنىڭ ئالدىدا پۇل قويمىساق سەت تۇرىدۇ…دىگەندەك قېلىپلىشىپ كەتكەن سەپسەتەلەرنىڭ قۇربانىغا ئايلانغان مۇسىبەت ئىگىلىرى، ئۆلەپ-تىرىلىپ تاپقان پۇللىرىنى ئاتالمىش ساۋاپ ئۈچۈن بېغىشلاشقا مەجبۇر بولدى.ئۆلگۈچىنى بىر زىيان تارتقان بولسا، ئۇنىڭغا قوشۇپ پۇل-ماللىرىدىنمۇ ۋاقىتسىز ئايرىلدى. نە دىن- شەرىئەتكە، نە ئەقىل -مەنتىقىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان ئىشلارنى ئوتتۇرىغا ئىلىپ چىقىپ بازار تاپقۇزۇشقا تىرىشتى. شۇنداقلا دىيارىمىزنىڭ بەزى بىر يېزا-قىشلاقلىرىدا تا بۈگۈنگە قەدەر داۋاملىشىپ كېلىۋاتقان يەتتە كۈن، قىرىق كۈن، بىر يىل بولغاندا، مېيىتنىڭ پەرزەنتلىرى يەنىلام نەزىر قىلىش دىنىمىزدىن، ئۆلۈككە ساۋاپ بولىدۇ، نەزىر قىلمىسا مېيت خاتىرجەم ياتالمايدۇ، نەزىر قىلمىسا جەمئىيەتتە سەت تۇرىدۇ، تونۇش-پىلىش، خۇلۇم-خوشنىلار نېمە دەپ قالىدۇ… دىگەندەك بەزى بىر پوپ موللىلار ۋە سوپى ئىشانلارنىڭ شەرىئەتكە ئاساسلىنىپ ئەمەس، بەلكى ئۆز خاھىشى بىلەن ئوتتۇرىغا چىقارغان زاڭ پەتىۋالىرىنىڭ قۇربانىغا ئايلىنىپ كېتىۋاتقانلارمۇ ئانچە ئاز ئەمەس.ئاز-تولا قوۋۇرغىسىنىڭ مېيى بارلارغۇ جاھىللىقتىن شەرىئەت بىلەن ھېسابلاشماي نەزىرە قىلسۇن، يوقسۇل بىچارىلەرچۇ؟! نەزىر قىلسا ئۆلۈككە ساۋابى يېتىدۇ، قىلمىسا مېيتكە ۋە مۇسىبەت ئىگىلىرىگە ياخشى بولمايدۇ دېيىش ئۆرپ-ئادەتكە ئايلىنىپ كەتكەن دىيارىمىزدا، يوقسۇللار نەزىرە قىلىش ئۈچۈن بار- يوقىنى سېتىپ ياكى قەرز قىلىپ يۇرۇپ قورسىقى توقلارغا زىياپەت بېرىپ، باتىل پەتىۋاچىلارنىڭ ھاڭدەك تويماس ئېغىزىغا شورىلىپ تۇگەيدۇ. دىنىمىزدا ھىچ قاچان ئۆلگەن كىشىنىڭ ئارقىسىدىن مىراسخورلار مال-دۇنيانى سورىۋىتىشكە بۇيرۇلمايدۇ، بەلكى، شەرىئەتتە كۆرسىتىلگەن ساغلام يول بىلەن ئېھسان قىلىشقا رىغبەتلەندۈرىدۇ. ئىمكانىيىتى يار بەرسە نەزىرە قىلىشنىڭ ئورنىغا، يوقسۇل، يىتىم- يېسىر، تۇل-خوتۇنلارنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋەر ئىلىش، ئويلىنىش ئىمكانىيىتى بولمىغان قىز-يىگىتلەرنىڭ تۇرمۇش قۇرۇشىغا ياردەم قىلىش، ئۇندىن باشقا دىندا ئەسلى بار ياخشى ئەمەللەرنى قىلىپ ساۋابىنى مېيتكە بېغىشلاش قاتارلىق ئىشلار شەرىئىتىمىزدە يولغا قويۇلغان. نەزىرە قىلىش، ئاتا-ئانىغا ئېھسان قىلىش دىنىمىزنىڭ پىرىنسىپلىرىدا كۆرسۇتۇلمىگەن ئىكەن، ئۇنىڭغا خاتىمە بېرىشىمىز لازىم. كىمىكى جەمئىيەتتە بىر بىدئەتنىڭ يوقىلىشىغا ھەسسە قوشۇدىكەن، بىر سۈننەتنىڭ ئەھيا بولىشىغا تۆھپە قوشقان بولۇپ، ئۇ دۇنيا-ئاخىرەتتە ئاللاھنىڭ مەرھىمىتىگە ئېرىشىدۇ. ئاللاھدىن ھەممىمىزنى توغرا يولغا يېتەكلىشىنى سورايمەن.(پەتىۋالار تورى) نەزىر قانداق ئىش؟ جاۋاب – نەزىر، ئاللاھ ئەمر قىلمىغان بىر ياخشى ئىشنى قىلىمەن، دەپ ئۆز ئۈستىگە ئېلىش دېگەن بولىدۇ. مەسىلەن: ئاللاھنىڭ رازىلىقى ئۈچۈن ئۆمرە قىلىشنى ياكى بىر قانچە كۈن نەپلە روزا تۇتۇشنى ياكى بىر قانچە رەكئەت نەپلە ناماز ئوقۇشنى ۋە ياكى بىر مىقدار پۇلنى ئاللاھ يولىدا چىقىم قىلىشنى ئۆزىگە ۋەزىپە قىلىش… قاتارلىقلارنىڭ ھەر بىرى بىرەر نەزىردۇر. بۇنداق نەزىرلەرنى ئورۇنلاشنىڭ، جەننەتكە كىرىدىغان كىشىلەرنىڭ سۈپەتلىرىدىن بىرى ئىكەنلىكى ئىنسان سۈرىسىنىڭ 7 – ئايىتىدە بايان قىلىنىدۇ. ئاللاھنىڭ دىنىدىكى «نەزىر» مانا مۇشۇنداق نەزىرلەردۇر. ئەمما مېيىت چىققان ئۆيلەردە ئۆتكۈزۈلىدىغان نەزىرلەرنىڭ دىنىمىزدا ھېچقانداق ئاساسى يوق. كۈن توختىتىپ «بۇ كۈندە ياغ پۇرىتىلمىسا مېيتنىڭ روھى خاپا بولۇپ قالىدۇ» دېگەن ئېتىقادلار ئىنايىن خەتەرلىكتۇر، ھەتتا شېرىككە يېقىندۇر. ئۇيغۇر مۇسۇلمانلارنىڭ ئارىسىدا مېيىتنىڭ ئارقىسىدىن «بامدىتى»، «ئۈچى»، «يەتتىسى»، «يىگىرمىسى»، «قىرىقى» ۋە «يىلى» دەپ ئۆتكۈزۈلىدىغان نەزىرلەر بار. بۇلار نەزىر دەپ ئاتالغان بولسىمۇ ئەمەلىيەتتە دىنىمىزدا كۆرسىتىلگەن نەزىرلەردىن ھېساپلانمايدۇ. بۇنىڭدىن قاتتىق ساقلىنىش لازىم. مەن ئوقۇغۇچى ۋاقتىمدا ئەھلى تەۋھىد بىر ئالىمنىڭ: «يەتتە، قىرىقى، يىگىرمە دېمىدۈك، ماتەم ئۆيىدە نەزرە يېمىدۈك» دېگەن سۆزىنى ئاڭلىغان ئىدىم. مانا بۇ سۆز، ئۇ ئالىمغا «ئەھلى تەۋھىد» دېيىلىشنىڭ نەقەدەر توغرا ئىكەنلىكىگە دالالەت قىلىدۇ. سوئالىڭىزدا سىز زىكىر قىلغان نەزىرلەر ۋە ئادەم چاقىرىپ قۇرئان ئوقۇتىدىغان ئىشلارغا كەلسەك، بۇ ئىشلارنى قىلىش ئاللاھقا توغرا ئىمان كەلتۈرمىگەنلىك، پەيغەمبەرنى توغرا تونىمىغانلىق ۋە ئىسلام دىنىنىڭ روھىدىن غاپىل قالغانلىقنىڭ ئالامىتىدۇر! چۈنكى ئاللاھ ۋە پەيغەمبەر ھەر كىشىنى ئۆزىنى ئەمەل قىلىشقا بۇيرۇغان. «ئىسلام» نىڭ مەنىسى ئۆزى ئاللاھقا تەسلىم بولۇشتۇر. ئاللاھ تەئالا مۇنداق دەيدۇ: «وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى» «ئىنسان پەقەت ئۆزى قىلغان ئىشنىڭلا نەتىجىسىنى كۆرىدۇ»- نەجم 53/39. باشقىسى قىلغان ئىبادەت شۇ باشقىسى قىلغان ئىشتۇر. بۇ ئىشنىڭ نەتىجىسىنى يەنە بىر باشقىسى كۆرمەيدۇ. ئال ئىمران 57، نىسا 152 ۋە 173، فاتىر 30 قاتارلىق ئايەتلەردىكى «ئۇجۇرەھۇم»، بەقەرە 62، 274، 277، ئال ئىمران 199، نەھل 97، ھەدىد 19 قاتارلىق ئايەتلەردىكى «ئەجرەھۇم» ئەمەلنى كىم قىلسا، ئەجىر (ساۋاب) نى شۇنىڭ ئالىدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. قۇرئان ئوقۇپ بەرگۈچى قۇرئان ئوقۇتقۇچى بىلەن ئالدىن باھاسىنى دېيىشىپ، ئاندىن ئىش پۈتكەندە ئۇلارنىڭ دېيىشكەن پۇلنى بېرىشلىرى ۋە ئېلىشلىرى قەتئىي ھارام. چۈنكى بۇنىڭدا ئېلىش ـ سېتىش شەكىللىنىدۇ. قۇرئان ئوقۇشنى ئېلىش ۋە سېتىش قەتئىي ھارامدۇر. بۇنىڭغا ھەر مۇسۇلمان ئىشىنىدۇ ۋە ئىشىنىشى كېرەك! ئەگەر ئالدىن دېيىشمەي بىرقانچە كىشىنى چاقىرىپ قۇرئان ئوقۇتۇپ، ئاندىن ئوقۇتقۇچى تەرەپ ئوقۇغۇچى تەرەپنىڭ ياكى تەرەپلەرنىڭ ئالدىدا مىقدارىنى ئۆزى بەلگىلەپ بىر مىقداردىن پۇل قويسا، بۇ پۇلنى ئوقۇغۇچى تەرەپلەر قوبۇل قىلسا، بۇ ئىشتا تۆۋەندىكى خاتالىقلار مەيدانغا كېلىدۇ: 1 ـ دىنىمىز ئۆزىنىڭ ھەر مەنسۇبىنى، ئۆزىنى ئىبادەت قىلىشقا بۇيرۇيدۇ. بۇنىڭغا ئاساسەن «ئىبادەتكە نىمكار سېلىش»، «نىمكار» سالغۇچىنىڭ ئۆزىنىڭ ئەمەل ـ ئىبادەت قىلىش ۋەزىپىسىنى بىدئەت يوللار بىلەن «ھەل قىلىش» قا ئۇرۇنغانلىقى بولسا، «نىمكار» لارنىڭ پەقەت ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈنلا قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلارنى جان ساقلاش ئۈچۈن قىلغانلىقى بولىدۇ. 2 ـ بۇ ئىش جەمئىيەتتە ئۆزىنىڭ نەزىر ـ چىراغ بولمىسا گۆش يېيەلمەيدىغانلىقىنى، ئىسقات ئالمىسا پۇل تاپالمايدىغانلىقىنى ئويلايدىغان «تەييارتاپ» لار گۇرۇھىنى پەيدا قىلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بۇ تەييارتاپلار جەمئىيەتتە «ئىسسىتقۇ ـ سوۋۇتقۇ قىلىش»، «رەدنامە ئوقۇش»، «قەسىدە ئوقۇش»، «خەتمە ئوقۇش»، «مەۋلۇت ئوقۇش»… قاتارلىق دىنىمىزغا تامامەن زىت بولغان ئىشلار بىلەن «كەسىپ» قىلىشقا باشلايدۇ. بۇنىڭغا ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنىڭ باشقا ساھەلەردە بولغاندەك دىنى ساھەلەردىمۇ ئىلىمدىن يىراق ئىكەنلىكىنى قوشساق، ئۇ تەييارتاپلار گۇرۇھىنىڭ بازىرىنىڭ نەقەدەر قىزىيدىغانلىقىنى چۈشىنىش ئۇنچە قىيىن بولمىسا كېرەك. دەر ۋەقە كۈنىمىزدە بۇ ئىشلار مەۋجۇت. ئەمەلىيەتتە بۇ ئىشلارنىڭ ھەممىسى دىن دۈشمەنلىرى تەرىپىدىن، مۇسۇلمانلارنى تەييارتاپلىققا كۆندۈرۈش ئۈچۈن ۋە ئۇلارنىڭ كاللىسىغا دۇنيا ـ ئاخىرەتنىڭ بەخت ـ سائادىتىنى ئىشلىمەيلا قولغا كەلتۈرۈشنىڭ مۇمكىنلىكى چۈشەنچىسىنى يەرلەشتۈرۈش ئۈچۈن، شۇنداقلا ئۇلارنى ئىسلام دىنىنىڭ ھەقىقىي ماھىيىتىدىن ئۇزاقلاشتۇرۇش ئۈچۈن ئوتتۇرىغا چىقىرىلغان ھىيلە ـ مىكىرلەردۇر. باشقا بىر سۆز بىلەن ئېيتقاندا ئۇنداق «ئوقۇشلار» ئويدۇرمىدۇر، قۇرئان كەرىمنىڭ روھىغا خىلاپتۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام يەتكۈزگەن دىن بىلەن يىراقتىن ـ يېقىندىن ھېچقانداق مۇناسىۋىتى يوقتۇر! قۇرئان كەرىمنىڭ تەرجىمىسى ۋە نۇرغۇنلىغان سەھىھ ھەدىسلەرنىڭ تەرجىمىسى قولىدا تۇرۇۋاتقان ئۇيغۇر مۇسۇلمانلارنىڭ ئۇنداق «ئوقۇشلار» دىن يىراق تۇرۇشلىرى، ئىمانىنى، ئەمەل-ئىبادىتىنى، ئەدەپ-ئەخلاقىنى ۋە مۇئامىلىسىنى قۇرئان-ھەدىسنىڭ كونترولىدىن بىر ئۆتكۈزۈپ بېقىشلىرى كېرەك!(مۇسۇلمانلار تورى) قېرىنداشلار يۇقىردىكىلەر نەزر توغرىسىدىكى پەتىۋالار. دىمەك ئەسلى مەنىدىكى نەزر -ئەسلى دىنىمزدا بار ياخشى ئىش. شۇڭا بۇنى ھېچكىم ھارام ياكى بىدئەت دىيەلمەيدۇ. ئەمما دىيارىمىزدىكى كىشىلەر ئۆتكۈزىۋاتقان ،ۋە ئۆتكۈزۈشنى ۋاجىپ دەپ قارىۋالغان بىز بىلىدىغان نەزرلەر توغرىمۇ خاتامۇ؟ تۆۋەندە بۇ توغرىسىدا ئازراق مۇلاھىزە قىلىمىز: 1.ئەسلى مەنىدىكى نەزر-بىر مۇسۇلمان مەيلى ساق مەيلى كېسەل.مەيلى قېرى مەيلى ياش بولسۇن .ياخشى ئىشلارنى (مەسىلەن يول ياساپ قويۇش،كىتاب باستۇرۇش،مەسچىت سېلىش،يىتىملارنى بېقىشنى ئۈستىگە ئېلىش ،مىسكىنلەرگە تاماق بېرىش قاتارلىق)ئۆزىگە ۋەزىپە قىلىش ۋە ئۇنى ئورۇنداش ئىدى. لىكىن قارايدىغان بولساق ،دىيارىمىزدا نەزرنىڭ يۇقىرقى شەكىللىرىدىن پەقەت باشقىلارغا (يەنە كېلىپ بايلارغا!)تاماق تارتىدىغان شەكلىلا قېلىپ قالغان. يەنە كېلىپ بۇ شەكلىمۇ ئادەتتە پەقەت بىركىمنىڭ چۈشى بۇزۇلۇپ قالغان،خاپىقلار بېشىغا تولا كېلىپ قالغان ،ياكى بىرەر يېقىن تۇققىنى ۋاپات تاپقان ۋاقىتتىلا بېرىلىدۇ. مانا بۇنىڭدىن نەزرنىڭ مەلۇم بىر ئېتىقاد ئاساسىدىلا بېرىلىدىغانلىقىنى تەسەۋۋۇر قىلىش تەس ئەمەس. يەنى كىشىلىرىمىزنىڭ خىيالىدا شۇنداق نەرسە ئورناپ كەتكەنكى : نەزر كىشىنى بالا قازادىن ،ئازاپتىن قۇتقۇزىدۇ. ئەمىليەتتە راستىنلا شۇنداقمىدۇ: ھەدىستە شۇنداق دىيىلىدۇكى ؛ نەزر ھەقىقەتەن ھېچنىمىنى ئۆزگەرتەلمەيدۇ.يەنى كىشىنىڭ بېشىغا كەلەەن بالا قازانى ياندۇرالمايدۇ.پەقەت نەزر ئارقىلىق بىخىلدىن بىر نەرسە چىقىرىلىدۇ. يەنى يۇقىرقى ھەدىستە ھەممە نەزر ئەمەس ،شەرتلىك نەزر يامان كۆرۈلگەن. نەزر -ماھىيەتتىن سەدىقە دىمەكتۇر. يەنى ئۇ مىسكىنلەرگە بېرىلىدىغان تاماقتۇر. ئەمما دىيارىمىزدىكى كىشىلەر بېرىۋاتقان نەزرلەر كەمبەغەللەرگە بېرىلدىمۇ ؟بايلارغىمۇ ؟ مەن سىزگە : -"ئالغىن بۇ 10 كوينى ساڭا سەدىقە قىلاي"دىسەم سىز چوقۇم مېنى تىللايسىز .بەلكىم جېنىڭىزنى تىكىسىز! چۈنكى بۇ سىزنىڭ غورۇرىڭىزنى دەپسەندە قىلغانلىق. ئەمما سىز نەزرلەرنى يەۋاتىسىز.(ئۇ تاماقلارنى نەزر دىمەي،چاي،تاماق،ياكى ھەدىيە دەپ ئاتالسا ئەلۋەتتە ئۇنى يىسەك بولاتتى) دىنمىزدا نەزر بار.ئەمما مانچە مىسكىننى ،پېقىرنى تاماقلاندۇرىمەن،دەپ نەزر باركى -مانچە باينى تاماقلاندۇرىمەن دەپ نەزر يوق. ئەمدى نەزر زادى دىنى ئىبادەتمۇ ؟ياكى ئۆرپ ئادەتمۇ دىگەن مەسلىنى مۇلاھىزە قىلايلى : ئىبادەت -ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلى كۆرسەتكەن ۋە ئۇنى قىلساق ئاللاھ رازى بولىدىغان بارلىق ئىشلار ئىبادەت دىيىلىدۇ. ئۆرپ-ئادەت -شەرىئىتىمىزدە مەلۇم مىللەتلەردە ئەزەلدىن بولغان، دىنغا خىلاپ بولمىغان مۇقۇملىشىپ كەتكەن ئىش ھەركەتلەر . ئۆرپ ئادەتلەردە ئادەتتە ساۋاب مەقسەت قىلىنمايدۇ. مەسىلەن : دوپپا كىيىش ،كانىۋاي كۆڭلەك كىيىش ،قاتارلىق كىيىم كېچەك ئادەتلىرى . تويدا پولۇ،سەي تارتىش ،ئۆيلەرگە كۈپ قويۇش،ئىشىك ئالدىغا ئۈجمە قويۇش،قاتارلىق باشقا ئۆرپ ئادەتلەر ..... يۇقىردەك نۇرغۇن ئۆرپ ئادەتلەر باركى بۇلار دىنىمزنىڭ پىرىنسىپىغا خىلاپ كەلمەيدۇ. شۇنداقلا كىشىلەر بۇلارنى ساۋاب ئۈمىد قىلىپ قىلمايدۇ. ئەمدى نەرزگە قارايدىغان بولساق: 1.نەزرنىڭ ئەسلىسىنىڭ دىنمىزدا ئورنى بار. 2.نەزر قىلغۇچى نەزرنى شەك شۈبھىسىزكى -"ساۋاب بولىدۇ،بالا قازانىڭ ئالدىنى ئالىدۇ"دىگەن ئېتىقاد بىلەن قىلىدۇ. دىمەك نەزر -ئۆرپ-ئادەت ئەمەس بەلكى دىن كاتىگۇرىيسىگە تەۋە بولىشى كېرەك. ئەمدى نەزر دىنى كاتىگۇرىيگە تەۋە بولغانكەن،ئۇ-يولى بىلەن ،شەرىئەتكە مۇۋاپىق ئۆتكۈزىلىشى كېرەك. يەنى -نەزرنى قانداق بېرىش ،كىملەرگە بېرىشنى، سىز- بىز ،ئاتا-بوۋېمىز ياكى ئۆرپ ئادىتىمىز ئەمەس بەلكى ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلىدىن سورىشىمىز لازىم. ئىنكاس بەك ئۇزىراپ كەتكەن بولغاچقا قالدى  گەپلەرنى باشقا  ئىنكاس ئارقلىىق دىيىشسەك بولىدۇ. شۇنى سەمىمىيلىك بىلەن ئەسكەرتىمەن: ئىنكاسىمغا تەنقىدى پىكىر بېرىشىڭىزنى ،يول كۆرستىشىڭىز قارشى ئالىمەن. ئەمما مەن بۇ ئىنكاسنى ،قۇرئان ھەدىس روھى بويىچە(ئاللاھنىڭ ماڭا بىلدۈرگەن دائىرىسى بويىچە)يازغان ،ھەم ئەقلى دەلىلنى ئاساس قىلمىغان ئىكەنمەن: بۇ تەنقىد،بۇ يول ،ئىسلامى دەلىللەر -قۇرئان ۋە سەھىھ ھەدىستىن شۇنداقلا نوپۇزلۇق دىنى ئالىملارنىڭ ئىجماسىدىن ئېلىنغان دەلىللەر بىلەن بولىشى لازىم. ئەقلى دەلىللىرىڭىزنى قۇبۇل قىلمايمەن. چۈنكى دىن-كىشىنىڭ ئەقلى بىلەن ئويلاپ تېپىلغان دىن ئەمەس.بەلكى ئاللاھ تەرىپىدىن كەلگەن دىندۇر. ئۇ ئاللاھ تەرىپىدىن كەلگەن ئىكەن  ،دىنغا ھەر مەسلىنى پەقەت ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلىدىن سوراش كېرەك بولىدۇ. توغرا قىلغان بولسام ئاللاھتىن. خاتا قىلغان بولسام بۇ شەخسى خاتالىقىم ،ھەرگىز ئىسلامنىڭ خاتالىقى ئەمەس .ئىلىملىك كىشىلەرپىكرىڭلارنى ئايىمىغايسىلەر .....

piyaz

	ghalibjan يوللىغان ۋاقتى  2013-6-26 11:31 AM قېرىندىشىم ئۇنداقمۇ دەپ كەتمەڭ ... خۇدا خالىسا تۇققانل ... سىزنىڭ ئۇرۇق تۇققانلىرىڭىز بەك ئالىيجاناپ ئوخشايدۇ.نەزىر چىراق ھىچنىمىسىنى ئۆتكۈزمەي كۆمۈپ قويغانغا قارىغاندا.سىز بولىدىكنسىز.بۇنداق ئىشلارنىمۇ ئۆز ئېچېڭلاردا بىر تەرەپ قىلالىغاندىكىن.