شىرئەلىجاننىڭ شاللىنىشى ئۆچ ئېلىشمۇ؟

Qabiljan

	ۋاسكىتبول چولپىنى ئادىلجان 1-بۆلۈم ئەختەم ئۆمەر ئادىلجاننى بىز ئۇيغۇرلارلا ئاز بىلىمىز ، ئەمما ئادىلجان دۇنياغا تونۇلغان... 1998 – يىلى ياز ئايلىرى ،شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونلۇق كىتاپخانا ئۇيغۇرچە كىتابلارنى توپ تارقىتىشمەركىزى قۇرۇش مۇراسىمى ئۆتكۈزدى . مانا شۇ كىتاپ مەركىزى قۇرۇلۇش يىغىنىئارىلىقىدا شىنجاڭ خەلق ناشرىياتى نەشر بۆلۈمىنىڭ باشلىقى ئەكبەر ئېلى بىلەن كىتابھەققىدە قىزغىن مۇلاھىزە قىلىشتۇق . ئۇ ماڭا: ئادىلجان ھەققىدە بىر كىتابيېزىشىمنى ھاۋالە قىلىپ شۇنداق دېدى ؛ __ ۋاسكىتبول چولپىنىئادىلجانغا خەنزۇ خەلقى بەك چوقۇنىدۇ . دۇنيا ۋاسكىتبول ساھەسىدىمۇ ئادىلجاننىئىككىنچى بوتېر دەپ ھۆرمەت قىلىدۇ . ئادىلجاننى پەقەت بىز ئۇيغۇرلارلا ئازبىلىمىز، ھەتتا كۆپچىلىكىمىز بىلمەيمىز. شۇڭا ئادىلجاننى ئۇيغۇر خەلقىگەتونۇشتۇرۇش ، ئۇنىڭ جۇڭگودىكى ھۆرمىتى ، دۇنيا ۋاسكىتبول ساھەسىدىكى ئورنىنىبىلدۈرۈش ناھايتى زۆرۈر . خۇددى بىز ئۆزىمىزنى بىلمىگەننىڭ بىر قىسمى سۈپىتىدەئۆزىمىزدىن يېتىشىپ چىققان دۇنياۋى چولپاننى ، خەلقئارالاشقان شەخسلىرىمىزنىبىلمىسەك بۇ بىز نومۇس قىلىدىغان نۇرغۇن ئىشلار ئىچىدىكى يەنە بىر نومۇسلۇق ئىشبولىدۇ . ئادىلجاننىڭ ئىچكىرى جۇڭگودا شۇنداق ھۆرمىتى چوڭ. يەتتە ياشتىن يەتمىشياشقىچە ھەمىسى بىلىدۇ . ئۆز يۇرتى ، ئۆز مىللىتى بولغان بىزلەر ئادىلجاننىئۇنچىلىك بىلمەيمىز. ئادىلجان بېيجىڭ كوچىلىرىدا ماشىنىسىنى ھەيدەپ ماڭسا ، قاتناشساقچىلىرى ئۇنىڭغا ھۆرمەت سالىمى بېرىدۇ. بىزدە ئۇنداق بولماسلىقى مۈمكىن . چۈنكىبىز ئادىلجاننى ئاز بىلدۇق ياكى بىلمىدۇق. بىزدىن دۇنياۋى چولپان شەخسلر ئاز چىقتى. چىققانلىرىنى ھۆرمەتلىشىمىز ئاز بولدى . ئادىل ھوشۇر ھەققىدە كىتاب يېزىلدى .ئامما تەنتەربىيە ساھەسىدە دۇنياۋى شەرەپكە ئېرىشكەن خەلقئارالىق چولپانلىرىمىزمالىك ئاكا ، ھاجى پالۋان ، ئادىلجان ، ئابدۈشۈكۈر ، قاسىمجان قاتارلىق بىزدىنچىققان گىگانىتلىرىمىز ھەققىدە كىتاب يېزىلىپ ئۇلار خەلقىمىزگە تونۇشتۇرۇلمىدى .بۇ قەلەمكەشلەرنىڭ، نەشرىيات ساھەسىدىكىلەرنىڭ بۇرچىمىزنى ئادا قىلمىغانلىغى بولۇپھېسابلىنىدۇ . بىز ئىشنى ئادىلجاندىن باشلىساق قانداق ،_دېدى . __ ئەلۋەتتە يېزىش كىرەك. بىز بۇرۇنقىلاردىن پەخرلىنىپلا قالماي ، ھازىرقى ھەر ساھە، بولۇپمۇ مىللەتنىڭروھى، غۇرۇرىنى نامايان قىلىپ تۇرىدىغان ، ئۆزىمىزنىڭ مەۋجۇدلۇق ماركىمىز بولغانتەنتەربىيە ساھەسىدىكى خەلقئارالىق چولپانلىرىمىزنى تونۇشىمىز ،ھۆرمەتلىشىمىز ، شۇئارقىلىق ئۆزىمىزنى نۇرلاندۇرۇشىمىز ، ئۆزىمىزنى تونۇشىمىز كىرەك . ۋەتەنگە زورشان – شەرەپ ئېلىپ كەلگەن ئادىلجاندەك گىگانت كىشىلىرىمىزنى ئۆز خەلقىمىزگەتونۇشتۇرۇشتەك شەرەپلىك ۋەزىپىنى ئەلۋەتتە ئورۇنلايمەن . بولىدۇ ، مەن يازاي ،ئادىلجاندىن باشلاپ ھازىرغىچە يېزىلماي قالغان ئابدۈشۈكۈر، مالىك ئاكا ، قاسىمجان ،ھاجى پالۋان قاتارلىق ھازىرقى زامان دۇنياۋى شەخسلىرىمىزنى ، يەنە كىملەر بار،ئىزدىنىپ يازاي ، _دېدىم مەن . شۇنداق قىلىپ خەلق نەشرىياتىدىكى ئەكبەر ئېلىنىڭ قىزغىن ھاۋالىسى ، قوللاپھەمكارلىشىشى بىلەن مەن دەسلەپكى قەدەمدە ئىشنى ئادىلجاندىن باشلاپ بېيجىڭغا بېرىپزىيارەت قىلىشنى باشلىدىم . بۇ جەرياندا ئادىلجاننىڭ قېينئاتىسى شىنجاڭ ئۇيغۇرئاپتونۇم رايونلۇق ئوپېرا ئۆمىكىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى ، خەلق قەلبىدە يولۋاسقاتارلىق ئوبرازلاپ بىلەن تونۇلغان داڭلىق كىنو چولپىنىمىز ۋارىس ئىسلام ، خانىمىھاۋاقىز ھەدە، ئادىلجاننىڭ ئامراق ئايالى دىلنۇر، ئادىلجاننىڭ كونا سەپدىشى ھەميىقىن دوستى شاۋكەت ، ئادىلجانىڭ ئاپىسى نۇرىمان خانىم، ئادىلجاننىڭ تېرنېرى ،خەلقئارالىق رىپىر سۈيى ئەپەندى ، ئادىلجاننىڭ تېرنېرى ۋاسكىتبول ئۇستازىچيەنلىمىڭ ئەپەندى ، ۋۇچىڭشۈي ئەپەندى قاتارلىقلار قىزغىن ھەمكارلىشىپ ، ئادىلجانھەققىدە ناھايىتى قىممەتلىك ماتىرىياللار بىلەن تەمىنلىدى . مەن بۇلارغا ئادىلجانبىلەن ، شۇنداقلا ئادىلجاننى ھۆرمەتلىگۈچى جامائەت قاتارىدا قىزغىن رەھمەتئېيتىمەن . بېيجىڭدا ئادىلجان ، مالىك ئاكىنى زىيارەت قىلىش جەريانىدا ئىسمائىل ئەھمەدبۇ ئىشنى بۇ ئىشنى قىزغىن قوللاپ قىممەتلىك پىكىر – تەكلىپلەرنى بەردى

Qabiljan

	ئادىلجاننىڭ ئەھۋالىنىى ئىگىلەش جەريانىدابېيجىڭدىن تارتىپ ئادىلجان تۇغۇلۇپ ئۆسكەن ئانا دىيار خوتەنگىچە بولغان سەپەرجەريانىدا بېيجىڭ مىللەتلەر نەشرىياتىدىكى ساۋۇت سالاھىدىن ، ياقۇپ مۇھەممەرروزىقاتارلىق سەپداشلار ، قەشقەر ئېلېكتىر سىمى زاۋۇتىنىڭ باش دىرېكتورى مۇھەممەتساۋۇت، يەكەن شەھەر قۇرۇلۇش ئىدارىسىدىكى مەمتىمىن غوپۇر ، مەكىت ناھىيىلىكپارتىكوم مۇئاۋىن سېكرىتارى ئەكبەر ھەيدەر ، قەشقەر مەدەنىيەت يادىكارلىقئىدارىسىنىڭ باشلىقى ئادىل توران ، يەككە تىجارەتچى ئابدۇخېلىلجان ، مۇھەممەتجانقاتارلىق دوستلارنىڭ ھەمكارلىشىشىغا ، ياردەم بېرىشىگە ئېرىشتىم . مۇشۇ ئەسەرنىڭۋۇجۇدقا چىقىشىغا خالىسانە قىزغىن ھەمكارلىقى ھەم مەدەتلىرىنى ئايىمىغان يۇقۇرىقىدوستلارغا ئەل قاتارى ئېھتىرام بىلدۈرىمەن . ئادىلجاندىن ئىلگىرى ئۇيغۇرلاردىن نۇرغۇن ۋاسكىتبول چولپانلىرى چىققان ،ئەمما ئۇلار شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونى، بەك ھالقىيالىسا جۇڭگودا داڭلىقچولپان بولغانىدى . ئەمما ئادىلجان بىراقلا جۇڭگونىڭ دۆلەت سەھنىسىدە پارتلاشخاراكتېرلىك شەخس بولۇپ ، جۇڭگودىن،دۆلەت دەرىجىسىدىن ھالقىغان ، دۇنياغا تونۇلغان، جۇڭگونىڭ خەلقئارادا ئابرۇيى بار ۋاسكىتبول چولپىنى بولۇپ قالدى. ئانا تۇغۇت ئالدىدا قانسىراپ كەتتى . دادا بولغۇچىغا ۋالىي ئانا – بالائىككىسىنى خۇداغا ھەم خوتەن خەلقىگە تاپشۇرۇپ مۇسابىقىگە ئاتلىنىشقا بۇيرۇدى. 1965- يىل 7 – ئاي ئاخىرلىرىئىدى . تەكلىماكان دەشتىنىڭ شەرقىي جەنۇب بويلىرىدىكى قارا قۇرۇم باغرىغاجايلاشقان خوتەن شەھىرى دەھشەتلىك تومۇز ئاپتىپىنىڭ دەستىدىن تىخىمۇ قۇرۇپقاغجىراپ كەتكەنىدى ، يۈرۈڭقاش دەرياسىنىڭ سۈيى شەھەر ئىچىدىكى قاغجىرىغانكوچىلارغا نەملىك بېرىشكە ، شەھەرنىڭ قاش-كۆزىنى نەمدەشكە يېتىشىپ بولالمايتتى .چۈنكى چاك-چاك يېرىلىپ قاغجىراپ كەتكەن ئېكىنزار ، بوستانلىقلار تەشنالىقئازابىدىن تىخىمۇ قۇرۇپ ، يېلىنجاپ تولغانماقتا ئىدى . يۈرۈڭقاش ،قاراقاشدەريالىرىنىڭ سۈيى قارا قۇرۇم ئانىنىڭ جۇپ ئەمچىكىدىن سىرغىپ چىققان سۈتتەك ئۆزباغرىلىرىنىڭ ئاتەشتەك چاڭقاشلىرىغا ئۈلگۈرۈپ بولالمايلا يىللار ئەسىرلەرگەئۇلاشماقتا ئىدى . نۇرىمانخان كۈندىن – كۈنگە چوڭىيىۋاتقان قورسىقىنى تەستە كۆتۈرۈپ ،پۇتلىرىنى قىينىلىپ يۆتكەپ چېلەك كۆتۈرۈپ كۆلگە سۇغا ماڭدى. ئاي – كۈنى يېقىنلاشقانچەتىنىقى يېتىشمەي تومۇز ئىسسىقى ھاۋانى تېخىمۇ قۇرۇتۇپ تىنچىق قىلىۋەتكەنلىكتىندېمى سىقىلىپ چىرايلىق قارا كۆزلىرى تېخىمۇ چوڭىيىپ ، بۇغداي ئۆڭ مەڭزىدىنچىپىلداپ تەر قۇيۇلۇپ كەتتى . ئىسسىق دەستىدىنمۇ ياكى بەدىنىدىن كۈچ – قۇۋۋىتىتېشىپ تۇرغان شىنجاڭدا داڭقى تارالغان ۋالىبول چولپىنى بولغان سۇلايماننىڭ جانلىققېنىدىن بولغاچقىمۇ ، قورساقتىكى بوۋاق بارغانچە بەك تېپچەكلەپ زادىلا جىمتۇرمايتتى . بالا ئوغۇلمىدۇ ، قىزمىدۇ ، كۆرگەن چۈشۈمگە قارىغاندا ئوغۇلمىكىندەيمەن . دادام رەھمەتلىك چۈشۈمدە ماڭا چىرايلىق بىر قىلىچنى بېرىپ : "بالامبۇ قىلىچنى ئۆزۈڭگە ھەمرا قىلىۋال، بىر كىم بوزەك قىلالمايدۇ " دېدى ."دادا،قىز بالىمۇ قىلىچ ئاسامدۇ، مەن يا ئوغۇل بالا بولمىسام " دېسەم ،دادام: " بىز كىچىك چاغلاردا قىزلارمۇ ئەرلەردەك يېنىغا قىلىچ ئاساتتى. قىلىچئاسقان قىزلارغا يات ئەرلەر چېقىلالمايتتى . سەن ئانامغا ئوخشايسەن . بەك چىرايلىققىز بولدۇڭ.سەندىن ئەنسىرەيمە، بۇ قىلىچنى ئېسىۋالساڭ يامان كۆزدىن ساقلايدۇ" دېدى. ئويغانسام چۈشۈم ، كېيىن سۇلايمانمۇ چۈشۈمدە بىر خەنجەرنى بەردى ،ئوغۇل تۇغىدىغان ئوخشايمەن دېسەم ، يىقىندا ئانام بىرمۇنچە مارجانلارنى بوينۇمغائېسىپ قويۇپ چۈش كۆردۈم . شۇنىڭغا قاراپ قىز تۇغىدىغان ئوخشايمەن دەپ قالدىممارجان دېگەن قىز بالىنىڭ سۆرى، بولدى ، قىز بولامدۇ ، ئوغۇل بولامدۇ ساق –سالامەت تۇغۇۋالساملا خۇدانىڭ بەرگىنى ھېساب، بۇ شەھەردە بولماي ، مەھەللەمدەبولغان بولسام تال باراڭنىڭ سايىسىدا باغدىكى سۇپىدا سالقىندا يېتىپ، ئېرىقتىكىسۈزۈك سۇدىن راھەتلىنىپ ئىچىپ بۇنچىۋالا ئىسسىقنىڭ ئازابىدىن قىينالماستىم . دادامرەھمەتلىك مېنى ئوقۇتمايلا قويغان بولسا ، نەگە قارىسا باغ- بوستانلىق يۇرتۇمداقالار ئىدىم ، ئوقۇدۇم دەپ مانا شەھەردە مۇئەللىم بولۇپ بۇ يەردە تۇرۇپ قالدىم. ئۇنىڭ خىيالىغا بىردىن لايىق چىققان ۋاقىتتىكى ئىشلار كېچىپ قالدى، شۇچاغدا شەھەرگە مېنى ئاكام،يەڭگەم يوقلاپ چىققانىدى ، يەڭگەمنىڭ دېيىشىچە، مېنىڭتويۇمنى قىلغۇدەك، "مېنى كىمگە ياتلىق قىلىسىلەر " دېسەم ، "شىنجاڭ ئىنىستىتوتىنىڭ تەنتەربىيە كەسپىنى پۈتتۈرۈپ ، شىنجاڭ ھەربىي رايونكماندىسىدا ۋالىبول ئويناپ پۈتۈن شىنجاڭدا نامى پۇر كەتكەن سۇلايمان تۇردى دېگەنچىرايلىق توپچىغا تېگىسىز ، ئۇ كىشى ۋالىي مامۇت نىيازنىڭ يېقىن ئاغىنىسىكەن ،ۋالىي ئۆزى ئەلچى بولۇپ باردى ، ئاكىڭىز بىلەن بىز ئۆمرىمىزدە ۋالىي كۆرۈپباقمىغان ، بىزنىڭ سېرغىزغىمۇ ۋالىي بېرىپ باقمىغان ك، بىز قورققىنىمىزدىنھۇشىمىزدىن كەتكىلى تاس قالدۇق ، ۋالىي بىزنىڭ ئۆيدە مېھمان بولىۋىدى ، پۈتۈن يۇرتتەۋرەپ كەتتى ، يۇرت مەھەللىدىكىلەر ، نۇرىمانخاننى ۋالىينىڭ يېقىن ئاغىنىسىگەئېلىپ بەرمەكچىكەن ، ۋالىي ئۆزى ئەلچى بولۇپ كەپتۇ، دەپ پۇر كەتتى ، يۇرتتائىناۋىتىمىز ، يۈز – ئارويىمىز بىراقلا كۆتۈرۈلدى ، ۋالىي بىلەن ئاكىڭىز پۈتۈشتى ،ئىككى كۈن ئىچىدە تويىڭىزنى قىلىمىز " دېدى

Qabiljan

	رىسقى غايى، نىكاھ غيىب دېگەن شۇدە! دادامنىڭئورنىدا مېنى بېقىپ چوڭ قىلغان ئاكامغا نېمىمۇ دېيەلەيتتىم ، بۇ سۇلايمان دېگەنيامان توپچىكەن ، ئاخىرى مەن بىلەن تويمۇ قىلدى ، مانا ئەمدى ققورساقتا بىردەممۇجىم تۇرمايدىغان توپقا ئوخشاش بالىغا دادا بولۇش ئالدىدا تۇرۇپتۇ ، يا بۇمۇدادىسىدەك توپچى بولامدىغاندۇ ، يائاللا ، خۇدا ساقلىسۇن . دادىسىدەك توپ دېسەجېنىنى بېرىدىغان ئەخمەق بولۇپ قالمىسۇن . ھەرگىز داداڭدەك توپ قوغلاپ يۈرىدىغانئەخمەق ئادەم بولماي، پىكاپتا ئولتۇرىدىغان چوڭ سۈپەت ۋالىي بولارسەن ، خۇدايىم. نۇرىمانخان ئېغىر پۇتلىرىنى تەستە يۆتكەپ ، سىڭىشىپ سۈيى تارتىلىپ كەتكەنكۆل بويىغا كەلدى . سۇ كۆلنىڭ چوڭقۇرىدىكى ئەڭ ئويمان بىر يەرگە يىغىلىپ قالغانبولۇپ، كۆل گەردىشى قۇرۇپ قېلىن ئاق سېغىزلار چاك-چاك يېرىلغانىدى ، گەردىشىدەئۆسكەن ئوت –چۆپلەر سۇسىزلىقتىن قۇرۇپ يىگىلەپ قالغان ، شۇ ئازغىنە سۇ بويىغائۇسساپ تىللىرى چاكىلداپ قالغان ئاق قۇشقاچ،كەپتەر، قارا قۇشقاچلار ئولىشىپ سۇئىچىشمەكتە . نۇرىمانخان چېلەكنى ئارغامچىغا باغلاپ سۇغا تاشلىدى ، چېلەك سۇغاتاشلىنىش بىلەن جان-جانىۋارلار قاتتىق ئۈركۈپ كۆلدىن ئۇچۇپ كەتتى. چېلەك سۇغاچۆكتى . "باياتىن بېرى پالاقلاپ توپ ئوينايدۇ ، تاماققا تۇتۇش قىلاي دېگەندەئەمدى گۆشكە ماڭىدۇ ، ئېغىرلىشىپ كەتكىنىمنى كۆرگەندىكىن سۇنى ئەكىرىپ بەرمىسىمۇكۆلدىن ئېلىپ بەرسە بولماسمىدى ، ئەر خەق دېگەن ئەجەپ رەھىمسىز، بىغەم بولىدىكەن". نۇرىمانخان ئىنجىقلاپ تۇرۇپ ناھايىتى تەسلىكتە چېلەكنى تارتىپ يۇقىرىغاچىقاردى . چېلەكنىڭ بىغى قول يەتكۈدەك يەرگە كەلگەندە ئاستا ئېڭىشىپ قولىنىسوزۇشىغا، ئىچىدە بىرنەرسە ئۈزۈلگەندەك بولۇپ بالا قاتتىق سەكرەپ،تاپىنىدىن بىرئاغرىق كىرىپ مېڭىشىگە ئۇرۇلدى ، پۇت-قوللىرى بوشاپ چېلەك قولىدىن چىقىپ كۆلگە" پولتۇڭ"ڭىدە چۈشۈپ كەتتى . نۇرىمانخان مادارسىزلىنىپ ئىزىغا ئولتۇرۇپقالدى ...قوشنىسى گۈلنىيازخان نۇرىمانخاننىڭ يۆلەشتۈرۈپ يۈدۈپ دوختۇرخانىنىڭجىددىي بۆلۈمىگە ئاپاردى ، دوختۇرلار تەكشۈرۈپ "بالا ھەمرىيى بالىنىڭ بىشىغاكىيىلىپ قاپتۇ ،بالا ساق-سالامەت ، ئەمما ھەركەت قىلسا خەتەرلىك"دەپ ھۆكۈمچىقاردى ، نۇرىمانخان ياتاقتا ياتقان كۈننىڭ ئەتىسى سۈلايمان تۇردى ئاپتونۇم رايونبويىچە ئاقسۇدا ئۆتكۈزىلىدىغان تەنتەربىيە مۇسابىقىسىغا خوتەن تەنتەربىيە ئۆمىكىنىباشلاپ ماڭىدىغان كۈنى ئىدى ، ئەگەر ئۇ بارمىسا كوماندىنىڭ ئۇتۇپ چىقالىشىغا كۆزىيەتمەيتتى ، باراي دېسە ئايالى خەتەرلىك ئەھۋالدا قالغانىدى ، ئۇ ساق-سالامەتيەڭگىيەلەمدۇ ، يوق ، بالا ساق قالامدۇ ، بۇلارغا بىر نەرسە دىيىش تەس ئىدى . ئۇئۆزىگە شۇنداق سوئال قوياتتى : زادى بالا مۇھىممۇ، مۇسابىقە ؟" سۇلايمانئاخىر ئامراق ئايالى بىلەن بالىسىدىن ئەنسىرەپ رۇخسەت سورىدى . تەنتەربىيەكومېتىتى تەڭقىسلىقتا قېلىپ بۇ مەسىلىگە جاۋاپ بىرەلمەي ، ئاخىر خوتەن ۋالىيسىسېلىمىخان تالىپقا ئەھۋالنى مەلۇم قىلدى . _خوتەننىڭ شان-شەرىپىنىسۇلايمان بولمىسا قانداق ساقلاپ قالغىلى بولىدۇ . سۇلايمان بار خوتەن ئۇتىدۇ ،سۇلايمان بولمىسا خوتەن تەنتەربىيىدە يوق دېگەن گەپ . سۇلايمان ئايالى بىلەنتۇغۇلۇش ئالدىدا تۇرغان ئاۋۋال خۇداغا ، ئاندىن خوتەن خەلقىگە ئامانەت قىلىپماڭسۇن ، خوتەنگە تەنتەربىيىدە شان –شەرەپ ئېلىپ كەلگەندە سۇلايمان ئايالى بىلەنئوغلىنى مۇكاپات سۈپىتىدە ساق-سالامەت تاپشۇرۇۋالىدۇ، ____دەپ كەسكىن بۇيرۇق قىلدى. شۇنداق قىلىپ سۇلايمان نۇرىمانخانغا قان سىلىۋاتقان ئاسما ئوكۇل بوتۇلكىسىغاغەم-ئەندىشە ئىچىدە قاراپ-قاراپ ،بىر كۆزى ئارقىسىدا قالغان ھالدا خوتەنتەنتەربىيە ئەزىمەتلىرىنى باشلاپ ئاقسۇدىكى مۇسابىقىگە ماڭدى ، مۇسابىقە ئۈچ ئايغاسوزۇلۇپ كەتتى

Qabiljan

	ئون بەش كۈنگىچەنۇرىمانخانغا ئارىلاپ قان سېلىپ تۇردى ،بۇ چارە ئاخىر ئەپلەشمىدى .ئون بەش كۈنبولغاندا قان ئۈلگۈرمەي ، بىر تەرەپتىن سىلىپ تۇرسا ، يەنە بىر تەرەپتىن چىقىپكېتىپ نۇرىمانخان قانسىراپ ئاجىزلاپ كەتتى . سېلىمىخان تالىپ دوختۇرلارغا قولىنىشىلتىپ دوختۇرخانىنى بېشىغا كىيدى: ___سۇلايماننىڭ خوتۇنىنىمۇ، بالىسىنىمۇ قۇتقۇزمايدىغان بولساڭسەندەك دوختۇرلارنى خوتەننىڭ دەشتىدە ھاشارغا سىلىپ جىنىڭنى ئالىمەن .ئانىنىمۇ،بالىنىمۇ قولۇمغا ساق-سالامەت تاپشۇرىشىسەن !_دەپ بۇيرۇق قىلدى . . دوختۇرلار ئاخىر ئانىنىڭ قورسىقىنى يېرىپ ھەمرىيىنى بېشىغا كىيىۋىلىپ توختىمايتوختىماي تىپچەكلەپ ئانىسىغا ئارام بەرمىگەن ئادىلجاننى ساق-سالامەت يورۇق دۇنياغاچىقاردى . بالا ئالتە يېرىم جىڭ بولۇپ ناھايىتى ناھايىتى تىمەن ،ساغلام كۆرۈنەتتى. ئەمە ئانا بەك ھالىدىن كەتكەنىدى . سېلىمىخان چىرا، كىرىيە تەرەپلەردىن شېكەر ،تۇخۇم ، سۈت كەلتۈرگۈزۈپ ،بارلىق ئاماللار بىلەن ئانىنىمۇ ،بالىنىمۇ تىزلاخەتەرلىك باسقۇچتىن ئۆتكۈزۈپ ئاندىن كۈلۈمسىرىدى . دوختۇرلارنى تەقدىرلەپ ، مىھمانقىلدى . ئامانەتنىڭ خەۋىرىنى ئاقسۇدىكى سۇلايمان تۇردىغا يەتكۈزدى : "ئەگەرخوتەنگە شان – شەرەپ ئېلىپ كەلمەيدىغان بولساڭ ، خوتۇن – بالاڭنى كۆرسەتمەيمەن" دەپ ۋارقىرىدى . سۇلايمان تۇردى خوشاللىقتىن ئۈستىدىن تام ئۆرۈلگەندەكسەكرەپ كەتتى . __ئۆزلىرى خوتۇن كىشى تۇرۇپ دېگەنلىرىنى قىلدىلا . مەن ئەر كىشى ئەلۋەتتەدېگىنىمنى قىلىمەن . خوتەننىڭ شان-شەرىپى ئۈچۈن جېنىم پىدا. ___سەندەك ئەركەكتىن ئوننى بىر قېتىپ سوقسا ئاندىن سېلىمىخان تالىپ پۈتەمدۇ ،پۈتمەمدۇ ، بىر نېمە دېمەك تەس. ئەمما سەن سۇلايمان مېنىڭ كۆڭلۈمدە سانايدىغانئەرلەرنىڭ بىرى. ئوغلۇڭنى كۆرسەڭ مەندىن رازى بولىسەن ، سېنىڭ تېرەڭنى كىيىپچۈشۈپتۇ . ئەگەر ئۇتتۇرۋېتىپ ،ئالدىمغا كېلىدىغان بولساڭ ، سەندەك سۇلايماننى ....چوقۇم ئۇتۇڭلار ، خوتەن خەلقى سىلەرنىڭ غەلبەڭلەردىن خوشاللىق تاپسۇن . بىزسىلەرنىڭ غەلىبە خەۋىرىڭلارغا تەلمۈرىمىز. مېنىڭ سىلەرنى مۇكاپات سەھنىسىدەتۇرغۇزۇپ مۇكاپاتلىغۇم بار . __خاتىرجەم بولسىلا ۋالىي خانىم . مەن سۇلايمان غەلبە قىلالمىسام خوتەنگە ئالدىمنىقىلمايمەن ئۇ ، بالىلار ئۆزلىرى سايلىمىسىمۇ تەبئىي ھالدا ئۇلارغا" باشلىق" بولۇپ قالدى . ئۇ ياخشى ئوقۇش ۋە چوڭ بولغاندا دادىسىنىئۇتىۋالغۇدەك توپچى بولۇش ئۈچۈن كۈچىكىنى گۇۋاھ قىلىپ ئاتا – ئانىسى بىلەنۋەدىلەشتى . قۇياش نۇرى قىززىتقان يىپەكتەك يۇمشاق توپىدا ئالتە ياشقا كىرگەن بىر شوخ بالائۆزىدىن چوڭ ، بويلۇق ، ئۆزى بىلەن تەڭ ياشلىق بەش بالىنى بويسىرى قاتار تۇرغۇزۇپئۆزىگە ئەسكەر قىلىپ مەشىققە دەسسەتمەكتە. ئۇ ھەربىي مەشقاۋۇللاردەك قولىنى ھەريانشىلتىپ بالىلارغا قاتتىق ۋارقىراپ كوماندا بەرمەكتە. ئۇقاياققا شىلتىسا شۇياققاماڭاتتى .تۇردىسە قېتىپ تۇراتتى .پىژ غىرىم ئىسسىقتابۇ ئالتە بالا ئۆزلىرىچەھەربىي مەشىق ئويۇنى ئويناۋاتاتتى. ۋالىي مەھكىمە قورۇسىدىكى بىر – بىرىگە چاپلاپسېلىنغان قوشنا ئۆيلەردىكى تەڭ ياشلىق بۇ ئالتە بالا ھەر كۈنى قورۇ ئىچىدىكى كىچىكمەيدان ، تار كوچا، بۇلۇڭلاردا مانا مۇشۇداق ئۆزلىرى خالىغان ئويۇنلارنى تېپىپئوينايتتى . بۇ بالىلارنىڭ تۆتى خەنزۇ، ئىككىسى ئۇيغۇر بولۇپ ، بۇلارنىڭ ئىچىدە ھەممىدىنشوخ ، كەپسىز ، بالىلارغا ئۆزىچە ئويۇن ئۈگىتىپ ، ئويۇنغا باشلاپ ئەگەشتۈرۈپيۈرىدىغىنى ، ئۆي-ئۆيلەرنىڭ ئىشىكىنى قېقىپ دوستلىرىنى ئويۇنغا چاقىرىدىغىنىئادىلجان ئىدى . قوشنىلارنىڭ ئۆيىگە ئۆز ئۆيىگە كىرگەندەك كىرىپ، تارتىنماستىنئۆزى خالىغان گەپنى قىلىپ، كىرىپ-چىقىپ خەنزۇچە تىلى ئۆز ئانا تىلى بىلەن ئوخشاش–تەڭ يېتىلىپ چىقتى . خەنزۇ قوشنىلارمۇ چوڭ ئادەمنى كىچىكلىتىپ قويغاندەك گەپقىلىدىغان چېچەن ھەم چىرايلىق بۇ بالىغا ئامراق ئىدى . قايسى ئۆيگە كىرسە شۇئۆيدىكى چوڭلار بالىسى بىلەن ئوينىغىلى كىرگەن بۇ بالىنى گەكە سېلىپ ، ئۇنىڭ چېچەن، چاققان گەپلىرىدىن ئۈچەيلىرى ئۈزۈلگىچە كۈلۈشۈپ كېتەتتى . مەھەللىدىكىئادىلجاندىن چوڭ بالىلارمۇ ئوينىغانچە ئويۇن ئويناۋىتىپ ئۆزى سەزمەستىنئادىلجاننىڭ قوماندانلىقىغا بويسۇناتتى . ئادىلجان ھەر كۈنى بىر يىڭى ئويۇن ئىجادقىلىپ بالىلارنى شۇ ئويۇننى ئويناشقا تەشكىللەيتتى . بالىلار يېڭى ئويۇنغا قىزىقىپ، ئادىلجان نېمىگە بۇيرۇسا شۇنى قىلىدىغان ، نەدە تۇر دېسە شۇ يەردە تۇرىدىغانبولاتتى . بىر كۈنى قاتار قىلىپ خەنزۇچە – ئۇيغۇرچە ئارىلاشتۇرۇپ ۋارقىراپ مارشقادەسسەتسە، يەنە بىر كۈنى ئالتە بالىنى ئىككىگە بۆلۈپ "ھەھربىي – دۈشمەن" قىلىپ كوچىمۇ كوچا قوغلاشماق قىلىپ چالما سوقۇشىغا سالاتتى . يەنە بىر كۈنىبالىلارنى توپوىغا يۈكۈندۈرۈپ ئولتۇرغۇزۇپ ئۆزى كالتە تامنىڭ تۆپىسىگە چىقىۋىلىپقولىنى شىلتىپ كىنودا چىققان ھەربىي باشلىقلارنى دوراپ سۆزلەيتتى . بىر دەمئارتىسنى دوراپ ناخشا ئېيتاتتى . قايسى بالى ئاغزىغا قىرىمىسا ، قالغانلارنى ئۇنىجازالاشقا بۇيرۇيتتى . بالىلار ئۆزى سايلىمىغان بۇ باشلىقىنىڭ بەك ۋارقىرىشى بىلەنبىكار تۇرماي يېڭىدىن كەشىپ قىلىدىغان يېڭى ئويۇننىڭ قىزىقچىلىقىدا ئۇنىڭقوماندانلىقىغا تەبىئىي بويسۇناتتى . بىر كۈنلىرى بالىلارنىڭ ھەۋىسىنى قوزغاپ گەپئۇقىدىغان ئوماق بىر كۈچۈكنى يېتىلەپ چىقىپ بىردەم بالىلارنى قورقۇتۇپ قوغلىغۇزۇپجېنىنى ئالسا ، بىردەم كۈچۈكنى بالىلارنىڭ قۇچىقىغا سېلىپ بېرىپ يۈز-كۆزلىرىنىيالىتىپ دوسلاشتۇرۇپ ، بالىلارنى كۈلدۈرۈپ كۆڭلىنى ئاچاتتى . گېپىنى ئاڭلىمىغانبالىغا كۈچۈكنى قاۋاتسا ، قورقۇپ كەتكەن بالا ئادىلجانغا يالۋۇرۇپ كېتەتتى ، يەنەبىر كۈنلەردە سۇلايمان تۇردى كىرىيە تەرەپتىن ئادەمنى كۆرسە ئېتىلىپ قوغلايدىغانبىر قىزىل خوراز ئەكېلىپ بەردى . ئۇ ھويلىسىدا كۈچۈك ، خوراز، كەپتەر ، قۇشقاچدېگەنلەرنى بېقىپ ، دوستلىرى يوق چاغدا كۈچۈك ، خوراز، كەپتەرنى باشقۇرۇپ ، سەنئاۋۇنى ئەكەل ، سەن ماياققا تۇر دەپ توختىماي گەپ ئۈگىتىپ ئىشقا بۇيرۇيتتى . بىرنەرسىلەرنى يىراققا تاشلاپ كۈچۈكنى ئەكېلىشكە بۇيرۇپ ئۆزى قولىنى كەينىگە تۇتۇپتۇرۇپ ۋارقىرايتتى . بىر كۈنى سۇلايمان تۇردى ئەتىگەندە ئالدىراپ مېڭىۋىدى ،ئادىلجان ئالدىنى توسۇۋالدى

Qabiljan

	___ نەگە بارىسىز ؟ ___ مەيدانغا . ___ مەنمۇ سىز بىلەن مەيدانغا بېرىپ توپ ئوينايمەن . ___ سىزنىڭ ئاداشلىرىڭىز بار . ___ ئاداشلىرىپ بىلەن ئويناپ زېرىكتىم . ___ خورز ، كەپتەر، قۇشقاچ ، كۈچىكىڭىز بار ، شۇلار بىلەن ئويناڭ . سىز تېخى كىچىك، چوڭ ئادەملەر بىلەن ئوينىسىڭىز بولمايدۇ . ___ مەن ئەمدى چوڭ بولدۇم . سىز بىلەن تو ئوينايمەن . سىز دائىم خەق بىلەنئوينايدىكەنسىز ، مەن بىلەن ئوينىمامسىز؟ مەن سىزنى يېڭىۋېتىمەن . ئۇتۇۋالىمەن . ___ سىز تېخى مەندەك چوڭ بولمىدىڭىز ،مەندەك بولغاندا ئاندىن ئىككىمىز بىللەئوينايلى . ___ ياق . مەن ئەمدى سىز بىلەن ئوينايمەن ، ھەر كۈنى كىچىك بالىلار بىلەنئوينىغاچقا چوڭ بولالمايۋاتىمەن . سىزدەك چوڭ ئادەملەر بىلەن ئوينسام بۇ چاققاسىزدەك بوپ بولاتتىم . سىز بىلەن ئوينىسام ئاندىن سىزدەك چوڭ بولىمەن . ئادىلجان شۇ گەپنى قىلىپلا دادىسىغا بىر چاپلاشقانچە ئاجرىغىلى ئۇنىمىدى .يالۋۇرۇپمۇ ، قورقۇتۇپمۇ ، گۆللەپمۇ بالىنى يىيىتىدىن ياندۇرالمىغان سۇلايمانتۇردى ئاخر ئۇنى توپ مەيدانىغا بىرگە ئېلىپ باردى . جىددىي مەشىق بولىۋاتقانۋاسكىتبول مەيدانىدا ئادىلجان چوڭلار ئارىسىدا ۋاسكىتبول قاياققا ئۇچسا شۇ ياققايۈگۈرۈپ مەيداننى قالايمىقانلاشتۇرۇپ توپ قوغلاشقا باشلىدى . ئۇنى دادىسىمۇ ،باشقىلارمۇ ئالداپ ئالدىغا بىرمۇنچە توپلارنى دۆۋىلەپ بېرىۋىدى ، ئۇ توپلارنى ئۇيان– بۇيانغا چۆرۈپ تاشلاپ يەنە رەسمىي مەشىق مەيدانىدىكى جىددىي مۇسابىقە ئارىسىغاكىرىۋالدى . ئاخىر بولالماي بىرقانچە كوماندا ئەزالىرى ئادىلجان بىلەن رەسمىيمۇسابىقە شەكلىدە يۈگۈرۈپ ، پاس بېرىشىپ گارغا توپ ئېتىپ ئوينىشىپ بېرىشكە مەجبۇربولدى . مانا شۇ كۈندىن باشلاپ ئادىلجان توپ مەيدانىدا دادىسىنىڭ ئارقىسىدىن توپقوغلاپ يۈرىدىغان بولدى . ئۇنىڭ بالىلار بىلەن ئوينايدىغان ئويۇنى ئازلاپ ، توپمەيدانىدا چوڭلار ئارىسىدا توپ ئوينايدىغان ۋاقتى ئۇزىراشقا باشلىدى . مەشىقمەيدانىدا ، رەسمى مۇسابىقە مەيدانىدا جىددى توپ ئوينىلىۋاتقاندا ، چوڭلارئارىسىدا دەسسىلىپ-سوقۇلۇپ كىتىش خەۋپى ئىچىدە ئادىلجان چوڭلارغا ئەگىشىپقالايمىقان يۈگۈرۈپ يۈرسە مۇسابىقە مەيدانىدىكىلەر ئەمدى بۇرۇنقىدەك ئەنسىرمەيدىغان، جىددىلەشمەيدىغان ، خۇدۇكسىرمەيدىغان بولدى. تەنھەركەتچىلەر كۆنۈپقالدى. –مەنمۇ ئاداشلىرىم بىلەن ئوقۇيمەن . بىركۈنى ئادىلجان كەچتەھەممە ئاداشلىرىنىڭ ئۆيىگەكىرىپ دوسىتلىرنىڭ تاپشۇرۇقئىشلەۋاتقىننى كۆرۈپ ئويىگە كىردى . -بالام، سىز ئەمدى ئالتە ياشقا كىردىڭىز . ئۇيغۇرچىدا تەييارلىق سىنىپ يوق.ئاداشلىرىڭىز خەنزۇچە مەكتەپتە تەييارلىق سىنىپتا ئوقۇيدۇ . سېز كىلەر يىلى خۇدارخالىسا ئۇيغۇرچە مەكتەپنىڭ بىرىنجى يىللىقىدا ئوقۇيسىز . -ياق، مەن ئاداشلىرىمدىن ئايرىلمايمەن . ئاداشلىرىم قايسى مەكتەپتە ، قايسىسىنىپتا ئوقۇسا مەنمۇ شۇ سىنىپ ، شۇ مەكتەپتە ئوقۇيمەن . بالىنىڭ مىجەزىنى ئوبدان بىلىدىغان سۇلايمان تۇردى بىلەن نۇرىمانخان خەنزۇقوشنىسىنىڭ ئۆيىگە كىرىپ ئادىلجاننىڭ ئەھۋالىنى دەپ مەسلىھەت سورىدى . قوشنىسىئۇلارنى خەنزۇچە مەكتەپكە باشلاپ بېرىپ سۆزلىشىپ ئۆزىنىڭ بالىسى ئوقۇشقا كىرگەنتەييارلىق سىنىپقا ئادىلجاننى ئورۇنلاشتۇرۇپ بەردى . ئادىلجاننىڭ خەنزۇ تىلىنىخەنزۇ بالىلار بىلەن ئوخشاش سۆزلىيەلەيدىغانلىغىنى كۆرگەن مەكتەپ مۇدىرى بىلەنسىنىپ مۇدىرى ئادىلجاننى خوشاللىق بىلەن قوبۇل قىلدى . ئادىلجان مەھەللىدىكى تۆتدوستى بىلەن بىر سىنىپقا كىرەىنى ئۈچۈن خوشال بولۇپ سەكرەپ كەتتى . دوستلىرىمۇخوشال بولۇشتى . ئۇلار ھەر ئەتىگىنى بىر- بىرىنى چاقىرىشىپ مەكتەپكە بىللە باراتتى، بىللە قايتاتتى ، كەچتە يەنە يىغىلىپ بىللە تاپشۇرۇق ئىشلەيتتى ياكى بىللە دەرستەكرارلايتتى. بىللە ئوينايتتى، ئادىلجان يەنە دوستلىرىنىڭ بىشىنى بىر يەرگەقوشۇپ،ئۇلارنىڭ تاپشۇرۇق ئىشلەش ، ئۈگىنىش قىلىشىغا ھەيدەكچىلىك قىلاتتى. دوستلىرىئۇنىڭ گىپىنى بەك ئالاتتى . ئارىدىن ھەپتە – ئون كۈن ئۆتتى ، بىر كۈنى ئادىلجانئەتتىگەندە مەكتەپكە كېتىپ بىر سائەت ئۆتەر – ئۆتمەيلا يىغلاپ قايتىپ كەلدى .نۇرىمانخان قورقۇپ كەتتى. __ نىمە بولدىڭىز؟... __ مانا ماۋۇ قولۇمغاقارىڭە. قولۇمنى قانىتىۋەتتى. ئوقۇمايمەن، مەكتەپكە بارمايمەن. ئادىلجاننىڭ چىمچىلاق قولىنىڭ ئازراق تېرىسى يىرتىلىپ ئالقانلىرى قانغابويىلىپ كەتكەنىدى. نۇرىمان خانىم ئادىلجاننىڭ قولىدىكى قانلارنى تازىلاپ تاڭغاچسورىدى: __ قولىڭىز قانداق بولۇپيىرتىلىپ كەتتى؟ __ سىنىپتىكى بالىلارمېنىڭ گېپىمنى ئاڭلىمايدىكەن. مەن دېگەندەك ئىش قىلمايدىكەن . دوستلىرىممۇ گېپىمنىئاڭلىمايدىغان بولۇۋالدى. سىنىپتىكى بىر بالىنى بۇ يەرنى سۈپۈر دىسەم سۈپۈرگىلىئۇنىمىدى. سۈپۈرگىنى ئېلىپ ئۇنى ئۇرسام قولۇمدىكى سۈپۈرگىنى تارتىۋالىمەن دەپسۈپۈرگىگە ئېسىلدى . بەرمىسەم قولۇمنى يىرتىۋەتتى . ئالە، مانا دەپ سۈپۈرگە بىلەنئۇ بالىنى ئۇرۇپ،بۇرنىنى قانىتىۋىتىپ قېچىپ كەلدىم تازا.مېنىڭ گېپىمنى ئاڭلىسا شۇبالىلار بىلەن ئوقۇيتتۇم . گېپىمگە ماقۇل دېمىگەندىكىن ئۇ بالىلار بىلەن ئاداشبولمايمەن ھەم بىللە ئۇقۇمايمەن. نۇرئىمانخانمۇ سۇلايمان تۇردىمۇ جىق يالۋۇردى. مۇئەللىممۇ كېلىپ يالۋۇردى.ئادىلجان مەكتەپكە بارغىلى ئۇنىمىدى. مەھەللىدىكى دوستلىرى يالۋۇرسىمۇ بارغىلىئۇنىمىدى. ئاخىر بولماي نۇرىمان خانىم ئۆزى مۇئەللىملىك قىلىۋاتقان ئۇيغۇرچەباشلانغۇچ مەكتەپكە ئاپىرىپ ، ئۆزىنىڭ بىرىنچى يىللىق سىنىپىغا ئەكىرىپ ئوقۇتۇشقامەجبۇر بولدى . ئادىلجان سىنىپقا كىرە-كىرمەيلا ئۆزى تېخى تۈزۈك ھەرپ تونۇمايدىغانتۇرۇپ بالىلارنى باشقۇرغىلى تۇردى. سەن ئاۋۇ ئۇرۇندا ئولتۇر. سەن ماۋۇ بالا بىلەنئولتۇر. تۈز ئولتۇرۇڭلار... __ ئانا...مۇئەللىم ئانا،بۇ دەرسنى ئۆتۈشىڭىز بولمىدى، دەرسنى مانداق تۇرۇپ ئۆتمەمسىز،-ئادىلجان يۈگۈرۈپچىقىپ دوسكىدا دەرس ئۆتۈۋۈتقان ئانىسىنىڭ قولىدىكى كىتاپقا ئېسىلدى. بالىلارپاراقلاپ كۈلۈشۈپ كەتتى. __ دوسكىغا يازغانخەتلەرنى كىم ئوقۇيالايدۇ،-بالىلار جىممىدە ئولتۇرۇشتى. __ تۈنۈگۈن ئۆتكەن دەرسنىبىر كېچىدە ئۇنتۇپ قالدىڭلارمۇ؟ بالىلار يەنە كۆزىنى پاقىرىتىپ جىممىدە ئولتۇرۇشتى. __ خانىم ئانا ، مەنئوقۇپ باقاي. __ ئادىلجان سىزبىلمەيسىز ، جىم ئولتۇرۇڭ. __ سىز بىلگەننى نېمىشقامەن بىلمەيدىكەنمەن. __ بۇ دەرسنى ئۆتكەندەسىز يوقتىڭىز. سىز ئاۋۋال ھەرپلەرنى تونۇڭ، بۇ خەتلەرنى ئوقۇشقا تېخى ۋاقتىڭىزبار، جىم ئولتۇرۇڭ ، ئىنتىزامنى بۇزماي. مەن سىزنى شۈك ئولتۇرۇڭ دەۋاتىمەن. __ ياق، مەن ئوقۇيمەن ،بىلمىسەممۇ ئوقۇيمەن . بالىلار يەنە پاراقلاپ كۈلۈشتى . __ ھە ئورنىڭىزدىن تۇرۇڭ.ئادىلجان ئورنىدىن تۇرۇپ دوسكىدىكى خەتكە،ئانىسىغا نۆۋەت بىلەن قاراپ:__ سىز خانىمبولغاندىكىن بىر ئوقۇپ بىرىسىز، ئاندىن مەن ئوقۇپ بېرىمەن . سىز خانىم تۇرۇپ ئوقۇپبەرمىسىڭىز مەن قانداق ئوقۇپ بىرىمەن؟ بالىلار پاراقلاپ كۈلۈشۈپ سىنىپ تەرتىۋىقالايمىقانلىشىپ كەتتى، نۇرىمان خانىم غەزەپتىن تىترەپ ئادىلجانغا جان ئاچچىقىبىلەن مىختەك قادالدى . __ ئوقۇمامسىز ، سىزئوقۇغاندىن كېيىن مەن ئوقۇيالماي قالسام ئاندىن ئالىيىڭ. ئادىلجان قارا كۆزلىرىنىھەيرانلىق بىلەن ئانىسىغا تىكىپ تەپ تارتماستىن قاراپ تۇرىۋەردى. ئانا غەزەپتىنئۆزىنى ئاران بېسىپ ئاۋازى تىترىگەن ھالدا ئاران ئوقۇدى . نۇرىمان خانىم خەتنىئوقۇپ ئاىغى چۈشمەيلا ئادىلجان ئانىسىنى دوراپ يادقا ئوقۇپلا ئۈلگۈردى. __ قانداق ،بىلەمدىكەنمەن . خانىم ئۈگەتسە بىردەمدە بىلىۋالىمەن ، مېنى ياخشى دەڭ. بالىلار يەنە كۈلۈشۈپ كەتتى، نۇرىمان خانىم بالىلارنى دەرس تەييارلاشقائۇيۇشتۇرۇپ قويۇپ ، ئادىلجاننى يېتىلەپ يەنە بىر بىرىنچى يىللىقنى ئوقۇتىۋاتقاندوستىنىڭ سىنىپىغا كىردى . دەرس ئۆتۈۋاتقان دوستى ئانا-بالا ئىككەيلەننى كۆرۈپلاكۈلۈپ تاشلىدى. چۈنكى ئادىلجان ھەييارلىق بىلەن كۈلگەن ،نۇرىمان خانىم بولساكۆزلىرىدە ياش كىرىپ كەلگەنىدى . __ ئادىلجان سىزنىڭسىنىپىڭىزدا ئوقۇسۇن، سىزدىن ھېيىقىپ جىم ئولتۇرار . __ ئانىڭىزنى بوزەكقىلغاندەك قىلالمايسىز، مېنىڭ گېپىمنى ئاڭلايسىز – ھە ئادىلجان . شۇنداققۇ؟ئاڭلىمىسىڭىز مەن ئانىڭىزدەك ياۋاش ئەمەس. __ مەن ئانامنىڭ گېپىنىئاڭلىغان ، ئانام مېنىڭ گېپىمنى ئاڭلىغىلى ئۇنىمىدى. __ بۇ خانىمىڭىزنى خاپاقىلسىڭىز ماڭا ئوخشاش يۈز – خاتىرە قىلىپ ئولتۇرمايدۇ. تازا ئەدىپىڭىزنى بېرىدۇ،جىم ئولتۇرۇپ ئوقۇڭ جۇمۇ. مېنى ئۇنداق تويغۇزماڭ. __ مەن سىزنىمۇ خاپاقىلمىغان ، ئۆزىڭىز خاپا بولدىڭىز،- ئانا كۈلۈپ تاشلىدى . ئادىلجان سىنىپتا قالدى.بىر ھەپتە ناھايىتى چىرايلىق ئۆتتى . ئادىلجان دەرسلەرنى ئوبدانلا ئوقۇپ ،ھەرپلەرنى تونۇپ مۇئەللىمى بىلەنمۇ ، بالىلار بىلەنمۇ چىقىشىپ قالدى، سۇلايمانتۇردى بىلەن نۇرىمان خانىم ئەمدى ئوھ دەپ تۇرۇشىغا ئادىلجان يەنە ئوقۇمايمەن دەپغەلۋە كۆتۈردى.

Qabiljan

	مەن خەنزۇچە مەكتەپتە ئوقۇيمەن ، ئۇيغۇرچە مەكتەپكە تويدۇم.سۇلايمان تۇردى بىلەن نۇرىمان خانىم خاتىرجەملىك بىلەن ئۆزىنىڭ كۆڭلىدىكىنىدەۋېتىپ ھويلىدا كۈچۈك بىلەن توپ قوغلىشىپ ئويناۋاتقان ئادىلجانغا قاراپ بىر دەمتۇرۇپ قالدى ، سۇلايمان تۇردىنىڭ سەپرايى تۇتۇپ :__ ما بالا ئادەمنى نېمانداقزاڭگىل قىلىپ ئوينايدۇ. __ يا سىزدىن ، يا مەندىن ،ھىچكىمدىن ھىيىقمىسا ، تەپ تارتىشىنىبىلمىسە ، چوڭ بولسا قانداقراق ئادەم بولار بۇ بالا . چوڭ بولغانچە ىۇدايىمكۆڭلىگە ئىنساپ بېرىپ ئەقلىگە كېلەرمۇ يا... __ ئەمدى ئالتە ياشنىڭ قارىسىنى ئالار-ئالماي غەلۋىسىنى كۆتۈرۈپبولالمىساق ئەتە – ئۆگۈن قانداق قىلارمىز؟! ئەمدى ئۇنى تىزگىنلىمىسەك بولمىدى.بۇنداق ئەركە كېتىۋەرسە چوڭ بولسا بالا ئەمەس بىشىمىزغا بالا بولىدۇ. __ ئۆزىڭىز جاھاندا بىرلا بالىمىز دەپ ئەتىۋارلاپ بالىنى مۇشۇنداقكۆندۈرۈپ قويدىڭىز . بولمىسا كىچىكىدىنلا ئوبدان نوختىلاپ چوڭ قىلغان بولساق ،خەقنىڭ بالىلىرىدەك ئاتا-ئانىسى گەپ قىلسا غىڭ قىلمايدىغان ،تۇر دېگەن يەردە تۇرىدىغان، ماڭ دېگەن يېرىگە ماڭىدىغان ئادەم بولار ئىدى. مانا ئەمدى سىزنىڭمۇ، مېنىڭمۇگېپىمنى بىر پۇلغا ئالمىسا ، مەكتەپتە مۇئەللىمىنىڭ گېپىنى ئاڭلىمىسا ،خىيالىغانېمە كەلسە شۇنى قىلىمەن دەپ ئۆزى خان، ئۆزى بەگ بولسا، بالامنى باشقۇرۇپ بېرىڭدەپ كىمنىڭ ئالدىغا بارىمىز؟! –نۇرىمانخان كۆز يېشىنى ئېتىكى بىلەن سۈرتۈپيىغلىغىلى تۇردى. __ دوختۇر سىزنى يەنە تۇغسا بولمايدۇ، خەتەرلىك دېگەن تۇرسا. ئەمدىمۇشۇ بىرلا بالىمىزنى ئەركىن-ئازادە چوڭ بولسۇن دېدۇق. بالىنىڭ مۇشۇنداق ئۆزىخالىغاننى دەپ، خالىغاننى قىلىپ چوڭ بولغىنى ياخشى. بۇنڭدىن كېيىن تۇر دېگەن يەردەماڭ دېمىگۈچە تۇرىدىغان ، بىر كىم ماڭىدىغان يولىنى كۆرسىتىپ بەرمىسە يولىنىتاپالمايدىغان ، خەقنىڭ ئۆزىنى باشقۇرۇشىنى كۈتۈپ تۇرىدىغان ، كىم كېلىپ مېنىئىشقا بۇيراركىن ، ماڭا ئىش بىرەركىن دەيدىغان ، بالىلار چوڭ بولسىمۇ مۇستەقىلچىقىش يولى تاپالمايدىغان ھالەتكە چۈشۈ پ قالىدۇ. مەن ئوغلۇمنى مۇشۇنداققورقۇمسىز، ئۆزى خالىغاننى قورقماي دەيدىغان ، قىلالايدىغان ، چوڭغا كىچىكلىكقىلمايدىغان ، كىچىككە چوڭلۇق قىلمايدىغان ھەممىگە باراۋەر ، ئۆزى بىلەن تەڭئورۇنغا قويۇپ گەپ قىلالايدىغان قىلىپ چوڭ قىلىمەن . ئۇنى قورقۇتۇپ ئەمەس ، چرايلىقگەپلەر بىلەن كۆڭلىدىكىنى بىلىپ باقايلى. چىرايلىق دېسەك ئۇنى كۆندۈرگىلى بولار .سىزمۇ مائارىپچى ، مەنمۇ مائارىپچى ، دۇنيالىقتىكى بىرلا بالىمىزنى ئەلگەيارىغۇدەك ئادەم قىلىپ قاتارغا قوشالمىساق بولماس. سۇلايمان تۇردىسۆزلىگەنچە ئېچىلىپ بايامقى تەرسالىقى تارقىلىپ كەتتى، نۇرئىمانخانمۇ كۈچۈك بىلەنتوپ قوغلىشىپ خاتىرجەم ئويناۋاتقان ئادىلجانغا ئانىلىق مېھرى بىلەن كۈلۈمسىرەپئۇلۇغ- كىچىك تىندى. __ سىز ناھايىتى ئەقىللىق ياخشى بالا . كۈچۈككە ، خورازغا،كەپتەرگە گەپ ئۈگىتىسىز . شۇنداق ئېسىل ناخشا ئېيتالايسىز . مۇشۇنداق ياخشى بالامەكتەپكە بارمىسا ، ئوقۇمىسا كېيىن كۈچۈككە ، خورازغا ، كەپتەرگە گەپئۈگىتەلمەيدىغان ، ناخشىمۇ ئېيتالمايدىغان توپمۇ ئوينىيالمايدىغان بولۇپ قالمامدۇ؟ سۇلايمان تۇردى ئاستا سۆزلىدى. __ مەكتەپكە بارمىسام توپمۇ ئوينىيالمايدىغان بوپ قالامدىم ؟ __ ئەلۋەتتە ، توپ ئوينايدىغان بالىلارنىڭ ھەممىسى مەكتەپتەئوقۇمىسا ياخشى ئوينىيالمايدۇ . ئادەم كىچىك چېغىدا مەكتەپتە ياخشى ئوقۇمىسا چوڭبولغاندا ھېچنېمە قىلالمايدۇ . ھەتتا گەپمۇ قىلالمايدۇ. __ راستمۇ ئانا ؟ __ راست ، دادىڭىزمۇ مەكتەپتە ئوقۇمىغان بولسا ھەرگىز ھازىرقىدەكتوپنى ياخشى ئوينىيالمايتتى. __ ئەمىسە مەن مەكتەپكە بىرىپ ئوقۇي. بىراق ، ئۇيغۇرچە مەكتەپتەئوقۇمايمەن ، خەنزۇچە مەكتەپتە ئوقۇيمەن. __ ئالدىدا خەنزۇچە مەكتەپتە ئوقۇڭ دېسە جېدەل قىلىپ بارغىلى ئۇنىمىدىڭىز، ئەمدى يەنە شۇ مەكتەپتە ئوقۇيمەن دەيسىز. گېپىڭىزدە تۇرمايدىغان بولسىڭىز ھەرگىزمەندەك توپچى بولالمايسىز ، -دېدى سۇلايمان تۇردى. __ ئەمىسە مەن گېپىمدە تۇراي ، ئەمدى خەنزۇچە مەكتەپكە بەرسىڭىزھەرگىز جېدەل قىلمايمەن . بالىلار بىلەن ئۇرۇشمايمەن. __ ئۇنداق بولسا ۋەدىلىشەيلى! __ ماقۇل ، ئەكېلىڭا قولىڭىزنى ، ئانا سىزمۇ قولىڭىزنى ئەكېلىڭ ،بىز قول باغلىشايلى . ئەمدى جېدەل قىلمايمەن. __ ئانىڭىز گۇۋاھچى بولسۇن ، ئىككىمىز قول بېرىشەيلى . __ ياق ، كۈچۈكۈم گۇۋاھچى بولسۇن . ئاتا-بالا-ئانا ئۆز ئارا قولباغلاشتى . كۈچۈك تىللىرىنى چىقىرىپ ھاسىراپ قۇيرۇقىنى شىپاڭلىتىپ قاراپ تۇردى . __ بىز سۇلايمان تۇردى بىلەن نۇرئىمانخان سىز ئادىلجاننى خەنزۇچەمەكتەپكە بەرسەك قانداق ئوقۇيسىز؟ __ مەن ھەممە ئوقۇنچۇقنى ئويناپ ، خانىمنىڭ گېپىنى ئاڭلاپ ، جېدەلقىلماي ياخشى ئوقۇپ ، چوڭ بولغاندا سۇلايمان دادامدەك بەك توپ ئوينايمەن . توپئويناشتا دادامنى ئۇتۇۋالىمەن. __ بۇنىڭغا كىم گۇۋاھئ __ مېنىڭ كۈچۈكۈم ، كەپتىرىم ، خورىزىم گۇۋاھ ، چىدىماسلىققىلمايمەن . __ خوتەندە بىرنى بىر دەيتمىز . گېپىمىز گەپ ، ۋەدىمىز ۋەدە ،جۇمۇڭ ئەمىسە ، يانماڭ! __ ۋەدىمىز ۋەدە . سۇلايمان تۇردى بىلەن نۇرىمانخان ۋېي يىڭكىئىسىملىك چامباشچىلىق تېرنېرى بولۇپ ئىشلەۋاتقان قوشنىسىنىڭ ئۆيىگە كىرىپئادىلجاننىڭ ئەھۋالىنى سۆزلىدى . ۋېي يېڭكى ئادىلجانغا بەك ئامراق ئىدى ، ئۇ يەنەخەنزۇچە مەكتەپكە بىرىپ سۆزلىشىپ ، ئادىلجاننى ئىككىنچى قېتىم خەنزۇچە مەكتەپكەقايتا ئورۇنلاشتۇرۇپ بەردى. ئۇنىڭ بويى تەنتەربىيە مەكتىپىدىكىلەرنىڭ ئۆلچىمىگەيەتمىدى . ئۇ : "ماڭا ئىشىنىڭلار ، مەن سىلەر قوبول قىلغان ھەرقانداق ئېگىز ئوقۇغۇچىڭلاردىنمۇ كاتتا ۋاسكىتبولچىبولىمەن" دىدى. شۇنداق قىلىپ ئادىلجان خەنزۇچە مەكتەپكە قايتا كىرىپ ئوقۇشنى باشلىدى. بۇ چېچەنبالا ساۋاقداشلىرىغا تېزلا يېتىشىۋالدى . گېپىدە تۇردى . دەم ئېلىش قوڭغۇرىقىچېلىنىپ مۇئەللىم دەرستىن چۈشۈشكە ئىجازەت بەرگەن ھامان ، سەكرەپ چىقىپ سىيرىلماتاختاقنىڭ ۋاخىنىسىغا تۇنجى بولۇپ يامىشىپ بىرنى سىيرىلىپلا مايمۇندەك چاققانلىقبىلەن ئىلەنگۈچنىڭ ئارغامچىسىنىمۇ بىرىنچى بولۇپ ئىگىلەپ، بىر قانچىنى ئۇچۇپئاندىن ياغاچ ئاتقا مىنىپ بىر دەم ئېگىز – پەس تاراقلىتىپ ، توپ مەيدانىغا بېرىپ ،ئۆزىدىن يوغان بالىلار ئارىسىدا بىر توپ پادا ئارىسىدىكى شوخ ئوغلاقتەك سەكرەپ توپئېلىپ ئويناپ ئۈلگۈردى. بەش مىنۇتلۇق دەم ئېلىشتا ئۇ ئامال بار ھەممە ئويۇنچۇقنىقانغۇچە ئويناپ ، بولۇشىغا سەكرەپ ، سىنىپقا كىرىش قوڭغۇرىقى چېلىنغان ھامان قاراتەرگە چۆمۈپ ، يەنە ئالدىنقى رەتتىكى سىنىپ بويىچە بويى ھەممىدىن بويى كىچىك بالائولتۇرىدىغان ئالدىنقى رەتتىكى ئورۇندۇقتا ھەممە بالىلاردىن بۇرۇن ئولتۇرۇپئۆتۈلىدىغان دەرسنىڭ كىتاپ-دەپتەرلىرىنى بالدۇرلا ئېلىپ، ئالدىنقى سائەتتەئۆتۈلگەن دەرسلەرنى بىر قاراپلا ئېسىگە ئېلىۋىلىپ ئولتۇرىدۇ. مۇئەللىم سىنىپقاكىرىپ ئالدىنقى سائەتلىك دەرسنى كىم دەپ بىرەلەيدۇ دەپ بولغۇچە، مايمۇندەكچاققانلىق بىلەن ھەممىدىن بالدۇر قول كۆتۈرۈپ بولىدۇ . سورىسا خەنزۇچە چاقماقتەكيادلايدۇ . دوسكىغا چىقىرىلسا خەتلەرنى سەرەڭگە قېپى تىزغاندەك ھەمساتتا يېزىپبولىدۇ. ئادىلجان دەرستە تېزلا سىنىپ ئالاچىلىرىنىڭ ئالدىغا ئۆتۈپ كەتتى. مۇئەللىمئۇنىڭ تەبىئىي خاتاكتېرىدا ئادەتتىن تاشقىرى تېز ئىنكاس ، ھازىر جاۋاب ،چېچەنلىكتىن باشقا ، بالىلارنى ، ئۆزىدىن چوڭلارنىمۇ ئۇيان-بۇيان ئىشقا بۇيرۇپ ،دەل،توغرا ئىشلارنى قىلدۇرالايدىغان ، بالىلارنى سىنىپقا تەشكىللىيەلەيدىغانيېتەكچى تەبىئىي ئىقتىدارىنىڭ بارلىقىنى بايقىدى . سىنىپ باشلىقى ئورۇنلاشتۇرغانئىشلارغا ئادىلجان قارشى چىقىپ ، ئادىلجان ئۆزى بىر ئىشلارنى ئورۇنلاشتۇراتتى .ئادىلجاننىڭ ئىشلىرى ، پىكرى ئورۇلۇق بولغاچقا بالىلار دەرھال ئادىلجاننىڭ پىكرىنىقۇۋۋەتلەپ ، دېگىنىنى قىلىدىغان بولدى. بارا-بارا سىنىپ باشلىقى سىنىپتا لەيلەپرولىنى جارى قىلدۇرالماي، ئۇنىڭ رولى ئادىلجانغا تەبىئىي ئۆتۈپ ، ئادىلجان سايلانمىغانتەبىئىي سىنىپ باشلىقى بولۇپ قالدى. دەم ئېلىشتا بالىلارنى تەبىئىي ئويۇنغاتەشكىللەپ ئۆزى يېتەكچىلىك قىلسا ، سىنىپتا بالىلارنىڭ ئىنتىزامىنى ، پائالىيىتىنىباشقۇراتتى. بالىلار جېدەللىشىپ قالسا ئىختىيارسىز ئادىلجانغا ئەرز قىلىشىپكېلىدىغان ، ئادىلجان جېدەلنى لىللا ئايرىيدىغان تەبىئىي سوتچىغا ئايلىنىپ قالدى .ئۆزىدىن يوغان بالىلار ياقا سىقىشىۋاتقاندا ، ئۇ ئوتتۇرىدا توپتەك سەكرەپ چىقىپ ،ئامبۇردەك كۈچلۈك قوللىرى بىلەن چاقماق تېزلىكىدە ئاجرىتىپ ئۈلگۈردى . دەرستەياخشى بولغاچقا ئۈگىنىش باشلىقىنىڭ رولىمۇ ئاجىزلاپ ئۈگىنىكە تەشكىللەش ،يېتەكچىلىك قىلىشمۇ ئادىلجانغا ئۆتۈپ كەتتى ، مۇئەللىم يوق چاغلاردا ، مۇزاكىرىدەبالىلارغا ئادىلجان دەرس تەكرار قىلىپ بېرىدىغان ، بالىلار ئادىلجاندىن سورايدىغانبولدى . ئۇ ،سىنپتا ھەممىدىن كىچىك ، ئەمما ھەممە بالىلار مۇئەللىمدىن قالسىلا تەپتارتىدىغان شەخس بولۇپ قالدى، بەزىدە چوڭ بالىلارنىڭ ئوغىسى قايناپ ئۇنىڭ گېپىنىئىلىك ئالماسلىقنى نىيەت قىلىپ گېپىنى بىر قىلىپ قارشى چىقتى ، ئەمما چۇغۇندەكتەككېلىدىغان بۇ بالا ئۆزىنىڭ كىچىكلىكىگە باقماي مايمۇندەك چاققان، ئىنكاسى تېز ،ھازىر جاۋاب بولغاچ ، تاقابىل تۇرالماي يەنە ئۇنىڭغا ئېگىلمەي ئامالى بولمىدى.شۇنداق قىلىپ ئۈچ ئايدىن كىيىن ئادىلجان ھەم سىنىپ باشلىقى ، ھەم ئۈگىنىش باشلىقىبولۇپ سايلاندى . مۇئەللىم يوق چاغلاردىمۇ سىنىپ ، مۇئەللىم بار چاغدىكىدەك بارلىقپائالىيەتلەر مۇنتىزم ، مەكتەپنىڭ بارلىق پائالىيەتلىرىدە ئالدىنقى قاتارداماڭىدىغان بولۇپ، مۇئەللىمنىڭ قولى بوشاپلا قالدى . سىنىپتىكى بالىلار خۇددىئادىلجان ئۈگەتكەن كەپتەرلىرى ، توخۇسى ، كۈچۈكىدەك ئۇنىڭغا ئەگىشەتتى ، ئۇنىڭغابويسۇناتتى . ئادىلجان مەكتەپتىن كېلىپ كۆزنى يۇمۇپ-ئاچقىچە تاپشۇرۇقلىرىنى ئىشلەپ، ئىت ، كەپتەر ، توخۇلىرى بىلەن بىردەم ئويناپ ، ئانىسىغا بىرقانچە ناخشا ئېيتىپبېرىپ ، ئاندىن تەنتەربىيە مەيدانىغا بېرىپ مەشىق قىلىۋاتقان تەنھەركەتچىلەرئارىسىغا كىرىۋېلىپ ، ھېلى ۋاسكىتبول ئوينىسا ، ھېلى ۋالىبول، ئاندىن پۇتبولئويناپ توپنىڭ قايسى تۈرى بولسا شۇنى ئوينايتتى . تەنتەربىيە كومىتېتى قايسىتەنھەركەت تۈرىنى كوماندا قىلىپ تەشكىللىسە شۇنىڭغا ئەگىشىۋىلىپ توپ ئوينايدىغانبولدى . ھېچبىر كوماندا تەشكىللەنمىگەن بىرمۇ تۈر يوق چاغدا ، ئۆزى يالغۇزۋاسكىتبول مەيدانىدا يالغۇز ۋاسكىتبول ئويناپ ، يالغۇز توپ قوغلاپ ، ئانىسى كەچلىكتاماققا تولا چاقىرىپ ھارغاندا ئاندىن مەيداندىن چىقىپ تاماققا كېلىدۇ . ئانىسىتاماقنى قاچىغا ئۇسۇپ بولغىچە قاچىنى بىكارلاپ بولىدۇ . __ بالام ، ئاشنى ھازىر ئۇسۇپ بېرىۋىدىم، تۆكۈۋەتتىڭىزمۇ يا. قاچا بىردەمدە قۇرۇقتۇرىدا. تاماق يېگىنىڭىزنى خەق كۆرمىسۇن ماقۇلما . كۆز تەگمىسۇن يەنە ، - دەيدۇ . __ ئانا ، تاماقنى توپ ئوينىغاندەك ۋالاق- ۋۇلۇق يېمىسەم تېتىمايدۇ ماڭا . ئېشىڭىزبولسا ئۇسسۇڭ ، بولمىسا بولدى

Qabiljan

	ئادىلجان ھەققىدە تۇغۇلغان ۋاقتى :1967-يىلى 8-ئاينىڭ 21-كۈنى يۇرتى :خوتەن بوي ئېگىزلىكى :1.82 مىتىر ئېغىرلىقى :80 كىلوگىرام 1890-يىلىدىن 1982-يىلىغىچە ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق تەنتەربىيە مەكتىپىدە ئوقۇغان . 1983-يىلىدىن 1984-يىلىغىچە بېيجىڭ تەنتەربىيە ئېنىستىتوتىدا ئوقۇغان . 1984-يىلىدىن باشلاپ 1-ئاۋغۇسىت ئارمىيە كوماندىسىدا توپ ئوينىغان . 1987-يىلىدىن 1989-يىلىغىچە دۆلەتلىك ياشلار كوماندىسىدا توپ ئوينىغان . 1989-يىلىدىن 1998-يىلىغىچە دۆلەت كوماندىسىدا توپ ئوينىغان . 1998-يىلىدىن 2000-يىلىغىچە 1-ئاۋغۇسىت ئارمىيە كوماندىسىدا  تەنھەركەتچى يىتەكچىسى بولغان . 2000-يىلىدىن 2001-يىلغىچە 1-ئاۋغۇسىت ئارمىيە كوماندىسىدا ياردەمچى كوماندا يىتەكچىسى بولغان . 2001-يىلىدىن ھازىرغىچە 1-ئاۋغۇسىت ئارمىيە كوماندىسىدا باش كوماندا يىتەكچىسى بولۇپ  كەلمەكتە . 1985- 1990- 1991- 1992- 1993- يىللىرى ئارمىيە ئىچىدە <<2- دەرەجىىلك خىزمەت كۆرسەتتى>> دەپ ئەنگە ئىلىنغان . 1995-يىلى ئارمىيە ئىچىدە ئەڭ مۇنەۋۋەر تەنھەركەتچى بولۇپ باھالانغان . 1996-يىلى  ئەڭ مۇنەۋۋەر مۇداپىئەچى ،ئەڭ مۇنەۋۋەرھۇجۇمچى ، ئەڭ مۇنەۋۋەر چولپان بولۇپ باھالانغان . 1997-يىلىمۇ ئەڭ مۇنەۋۋەر مۇداپىئەچى ،ئەڭ مۇنەۋۋەرھۇجۇمچى ، ئەڭ مۇنەۋۋەر چولپان بولۇپ باھالانغان . 2001 -2002 يىللىق مۇسابىقە پەسلىدە مەملىكەت بويىچە ئەڭ مۇنەۋۋەر كوماندا يىتەكچىسى بولۇپ باھالانغان . قەيسەر ئۇيغۇر ئوغلانى ئادىلجان ئاكا 1-ئاۋغۇسىت ئارمىيە كوماندىسىنى يىتەكلەش جەريانىدا ،كوماندىنى مەملىكەتلىك ئا دەرىجىلىكلەر بىرلەشمىسى ۋە كۇلۇپلار بىرلەشمىسىدە جەمئى بەش قىتىم چىمپىيۇنلىققا  ئىرىشتۈرگەن . ئادىلجان ئاكىنىڭ دۆلىتىمىز ۋاسكىتبول ساھەسىدە ئوينىغان رولى ۋە تەسىرى ئىنتايىن چوڭ بولۇپ ،مەملىكەت ئىچىدىلا ئەمەس بەلكى خەلقئارادىمۇ بەلگىلىك تەسىرگە ئىگە.ئادىلجان ئاكىنىڭ ئوغلى ئارىسلانجانمۇ ئالدىنىقى يىلى كۈزدە مەملىكەتلىك يۇ 15 ياشلىقلار كوماندىسى تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلۈپ مەشققە قاتناشتى .

Qabiljan

	ۋاسكىتبول چولپىنى ئادىلجاننىڭ رەسىمى ئادىلجان ۋە ئوغلى

Qabiljan

	__ بالام ئازراق يەڭ ، كەچ ياتاقورساققا بىر پاتمان يېگەن بىلەن ئەقلىڭىز كەملەپ كېتىدۇ. ھېلىمۇ كىچىككىنە تۇرۇپدادىڭىزغا يېتىپ قوپا تاماق يەۋاتىسىز ، ئادەمنى قورقۇتماڭ . __ دادام دېگەن بالىلارنى ھەركەتكە سېلىپ قويۇپ قاراپ تۇرىدۇ،مەندەك جىق سەكرىسەيېگەن تامىقى بىردەمدە چۈشۈپ قالمامدۇ ... ئادىلجان ئانىسى بىلەن بىردەم چاقچاقلىشىپياتاق ئۆيىگە كىرىپ يېرىم كېچىگىچە رەسىم كىتاب كۆرۈپ ، رەسىم سىزىپ ئۇخلايدۇ.ئەتىگىنى سەھەردە يەنە دادىسى بىلەن تەڭ تۇرۇپ مەكتەپكە ماڭغىچە تەنھەركەتچىلەربىلەن تەڭ مەشىق قىلىدۇ . مانا مۇشۇ تەرىقىدە ئاتا-ئانا نەزىرىدە تىنىم تاپماس ،جىم تۇرماس بالا تۇيماستىن چوڭ بولۇپ كەتتى . كۈچۈك ئىت بولدى ، كەپتەرلەر كۆپەيدى، توخۇلار ئۆلۈپ، يوقىلىپ يەنە چۆجىلەر پەيدا بولدى . ئادىلجاننىڭ بۇرۇتى خەتتارتىپ چوڭ بالىغا ئايلىنىپ قالغان بولسىمۇ ، بالا ۋاقتىدىكى شوخلۇقى بارلىقھەركەتلىرى بىلەن دادىسى بىلەن ئانىسىنىڭ تەزىرىدە يەنىلا ھېلىقى بالا ئىدى .خوتەن تەنتەربىيە كومىتىتى ۋالىبول كوماندىسى تەشكىللىسە ئادىلجان بۇكوماندىغاكىرېۋالاتتى . ئۇ سانغا ئىلىنمىغان رەسمى كوماندا ئەزاسى بولسىمۇ ، كوماندىنىڭبارلىق پالىيەتلىرىگە ئەزالارغا ئەگىشىۋىلىپ تولۇق قاتنىشىپ ، قاتتىق مەشىققە ھەمتولۇق قاتناشتى . ۋالىبول كوماندىسى ۋەزىپىسىنى تاماملاپ تارقىغاندىن كىيىن،ۋاسكىتبول كوماندىسى تەشكىللىسە يەنە شۇكوماندىنىڭ قوبول قىلىنمىغان ساننىڭسىرتىدىكى ئەزاسى بولۇپ كېرىۋىلىپ ، بەزىدە رەسمى ئەزالىرىنىڭ ئالدىغا ئۆتۈپئويناپ كەتتى. بۇئىشلار ئۆتۈپ پۇتپۇل كوماندىسى تەشكىللەنسە بۇ كوماندىنىڭمۇئىشتىن سىرىتقى قىزغىن ئەزاسى بولدى . سۇلايمان تۇردى ئوغلىنىڭ توپقا بولغانبۇنداق ئوتتەك مۇھەببىتىنىڭ ئۆزىدىن قانچە ھەسسە ئىشىپ كەتكەنلىكىنى بارغانچەچوڭقۇر ھىس قىلدى. 1980 – يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونلۇق تەنتەربىيە مەكتىپى ئوقۇغۇچى قوبۇلقىلىش ئۈچۈن خوتەن دىيارىغا قەدەم قويدى. ئادىلجان خوشاللىقتىن قىن-قىنىغا پاتمايسەكرەپ كەتتى . __ مەن ئىمتاھان بېرىمەن ، ئاپتونۇم رايونلۇق تەنتەربىيە مەكتىپىگە ئىمتاھان بېرىپتەنتەربىيە كەسپىدە ئوقۇيمەن ئانا . ماڭا دۇئا قىلىپ تۇرۇڭ ، خۇدا بۇيرۇسا چوقۇمئۆتۈپ كېتىمەن. __ توپچى بولسىڭىز مۇشۇ خوتەندە مېنىڭ كۆزۈمدە يۈرۈپ توپ ئويناڭ، دۇنيادا بىرلائوغلۇم بار. ئوغلۇم ئۈرۈمچىدە ، قارا كۆز ئوغلۇم ئۈرۈمچىدىن قاچان كېلەر دەپيىغلاپ ئولتۇرمايمەن، سىزنى خوتەندىن ئون قەدەم يىراققا بارغۇزمايمەن . خۇدايىمدىنسىز بەرگەن بىرلا ئوغلۇمنى ھەرگىز مەندىن ئايرىپ ئۈرۈمچىگە ئەكەتمەڭ دەپ تىلەيمەن. نېمىشقا يەنە تۇغمىغان . مەندىن باشقا يەنە تۇغمىغاندىكىن ، ماگىزىندىكىقونچاقنى ئەكېلىپ بالام دەڭ . مەن ئۈرۈمچىگە بېرىپ تەنتەربىيە مەكتىپىدە ئوقۇيمەن. ئوقۇمىسام ياخشى توپچى بولالمايمەن. سىز خۇدايىمدىن ئۈرۈمچىگە ئەكەتمەڭ دەپتىلىسىڭىز ، مەن خۇدايىمدىن ئۈرۈمچىگە باراي دەپ تىلەيمەن . ئادىلجان ئانىسىنۇرئىمانخان خانىمنىڭ قارشى تۇرۇشى ، دادىسى سۇلايماننىڭ ئىلھام بىرىشى بىلەنتەنتەربىيە ئىمتاھانىدا ھەممە تۈرلەردىن ئەلا دەرىجىدە ئۆتتى ، ئەپسۇسكى بويىئۆلچەمگە توشمىدى. ئۇنىڭ بويى بىر مېتىر سەكسەن سانتىمېتىر كېلىپ قالغان .ئادىلجان مۇتەخەسسىسلەرگە يەنە ئۆسىدىكەن دېگۈزەلمەي يالۋۇرۇپ كەتتى. ۋاسكىتبولتېرنېرىغا ياخشىچاق بولماقچى بولىۋىدى، تېرنىر شوخ بالىنىڭ چېچەنلىكى،ئەقىللىقلىقىغا قايىل بولۇپ كۈلۈپ كەتتى . ئەمما باش چايقىدى. توپ ئويناشتېخنىكىسى شىنجاڭنىڭ جەنۇبىدا ئۆزى كۆرۈپ قوبۇل قىلغان ھەرقانداق بالىدىن ياخشى ،ئامما ئەڭ قاتتىق ، ئۆتكىلى بولمايدىغان بوي ئۆلچىمىگە يەتمىگەنلىكىدىن ئىچىنىقاتتىق ئۇۋاپ كەتتى . بولۇپمۇ ئادىلجاننىڭ تېزلىكى ئۇنى ئادەتتىن تاشقىرى ھەيرانقالدۇرغانىدى . يېرىم كېچە ئادىلجان مەيداندا يۇلتۇزلار جىمىرلاپ تۇرغان كۆككە قاراپ جىممىدەتۈگۈلۈپ ئولتۇردى . ئۇنىڭ قوبۇل قىلىنىش ئۈمىدى يوققا چىققان ئىدى ، كۆزىدىن توختىمايقۇيۇلغان ياش قولىدىكى كونىراپ كەتكەن ۋاسكىتبولنى خېلىلا نەمدىگەنىدى. __ ئۇلۇغ ئاللاھ ، ماڭىمۇ دادامغا ئوخشاش بوي بەرگەن بولسىڭىز ، ئۆتۈپ كېتەركەنمەن.يەنە بەش سانتىمېتىر قوشۇۋەتكەن بولسىڭىز مەن مۇرادىمغا يېتەتتىم . ئەمدىئۆتەلمىسەم ، توپچى بولالمىسام قانداق قىلارمەن ؟ ئانامنىڭ تىلىگىنى ئورۇنلاپئانامنى خوش قىلدىڭىز... مەن...مەن... تۈگىشىپ كېتىدىغان بولدۇم ... ماڭا نىجاتلىقبىرگەيسىز . مېنىڭ بۇ دۇنيادا ۋاسكىتبول ئويناشتىن باشقا مۇھىم ئىشىممۇ يوق . مەنسىزدىن پەقەت توپ ئويناشنىلا تىلىدىم ، باشقا ئوشۇق تەلىپىممۇ يوق . مەن كۆرمىگەنبىلەن سىز كۆرۈپ تۇرۇپسىز ئاللاھ ، مەن كېچە –كۈندۈز ئۇيقۇدىن ئويغاساملا توپئويناشنى ئويلايمەن ، توپ ئوينايمەن . چۈش كۆرسەممۇ ۋاسكىتبول ئويناپ چۈشەيمەن .مېنىڭ سىزدىن توپ ئويناشتىن باشقا مۇھىم تېلىكىممۇ يوق ، مەن توپنى خوتەندىلائەمەس ، سىز ياراتقان جاھاننىڭ ھەممە يېرىدە ئوينىسام دەيمەن . ئاللاھ، ئانامنىمۇمېنىڭ توپ ئوينىشىمغا ئۈرۈمچىگە ، ئۇنىڭدىنمۇ يىراق يەرلەرگە بېرىپ توپ ئوينىشىمغاقوشۇلدۇرۇپ بەرگەيسىز . ئوقۇغۇچى ئالغىلى كەلگەن مۇئەللىملەرگە مېنى ئالغۇزغايسىز. مەن خوتەندە قالمىغايمەن ، گېپىمنى ئاڭلىغانسىز ، قاراپ تۇرۇڭ ئاللاھ ، مەن بۇقېتىم قوبۇل قىلىنغان ھەرقانداق ئېگىز بالىلاردىن توپنى ياخشى ئوينايمەن .ھەممىسىنى يېڭىۋالىمەن . مۇئەللىملەرنىڭ ئىمتىھانىدىن ئۆتەلمىگەن بىلەن سىزئىمتىھان ئالسىڭىز مەن چوقۇم ئۆتىمەن . قاراپ تۇرۇڭ ئاللاھ، مەن گارغا ئون توپئېتىپ ھەممىنى تۆشۈككە كىرگۈزىۋېتەي ، ئەگەر كىرگۈزەلمىسەم ئىمتىھاندىن ئۆتەلمەيقالاي بوپتۇ، مانا ئەمىسە باشلىدىم ... ئادىلجان سۆزلىگەنچە تۈن قاراڭغۇسىداگارنىڭ چەمبىرىكىنى قارالاپ يىراقتىن توپ ئېتىشقا باشلىدى. تۈن قاراڭغۇسىدا ئادىلجاننىڭقارچۇغىنىڭ كۆزىدەك ئۆتكۈر كۆزى گارنىڭ تورلۇق ەمبىرىكىنى كۈندۈزدىكىدەك كۆردى.توپ ئارقا –ئارقىدىن تۆشۈككە يۇقۇشماي كىتىپ كەتتى . __ ھوي...ھوي...مەن ئۆتتۈم . مەن ئۆتتۈم ... ئىمتاھاندىن ئۆتتۈم . ئادىلجان توپنىقۇچاقلاپ ۋارقىرىغانچە ئۆيگە يۈگۈرۈپ كىردى. ئۆيدە ئاپتونۇم رايونلۇق تەنتەربىيەمەكتىپىدىن ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلىشقا كەلگەن مۇتەخەسسىسلەر بىلەن خوتەن تەنتەربىيە ،مائارىپ ساھەسەدىكى ئەربابلار مول نازۇ –نېمەتلەر بىلەن ئىچىشىپ كەيپ بولۇشۇپئولتۇرۇشقانىدى . ۋارقىراپ ئۆيگە كىرىپ كەلگەن ئادىلجاننى كۆرۈپ سورۇن جىممىدەبولۇپ قېلىشتى . ھەممىنىڭ كۆزى ئادىلجانغا تىكىلدى . ئادىلجان قارا تەرگە چۆمگەن ،ئۈستىۋىشى چىلىق –چىلىق تەردىن كىيىملىرى بەدىنىگە چاپلىشىپ كەتكەن ، ئاغزىكۈلكىدىن يۇمۇلماي قالغان ، كۆزلىرىدىن تاراملاپ ياش قۇيۇلماقتا ئىدى . __ مەن ئىمتىھاندىن ئۆتتۈم... ئاڭلىدىڭلارمۇ ، مەن ئىمتىھاندىن ئۆتۈپ كەتتىم ...مەن قوبۇل قىلىندىم . سىلەر ئادەملەرنىڭ ئىمتىھانىدىن ئۆتەلمىگەن بىلەن خۇدايىمنىڭئىمتىھانىدىن ئۆتۈپ كەتتىم. سىلەر مېنى پاكار دەپ قوبۇل قىلمىغان بىلە خۇدايىممېنى سەن پاكار بولغان بىلەن ھەرقانداق ئېگىز ۋاسكىتبولچىنى يېڭىۋېتىسەن ، مەنسېنى ۋاسكىتبولچىلىققا قوبۇل قىلدى ، سەن ۋاسكىتبول ئوينىساڭ بولىدۇ . ئۈرۈمچىدىنكەلگەن مۇئەللىملەرگە مېنىڭ بۇيرۇقۇمنى يەتكۈز ، سېنى ئۆزلىرىنىڭ مەكتىپىگە قوبۇلقىلىپ تەربىيىلىسۇن ، سېنى ئالمىسا ئۇلارنى خوتەندىن ماڭغۇزايمەن ، مېنىڭدېگىنىمگە ئۇنىمىسا ئۇلارنىڭ تەنەربىيە مەكتىپىنىمۇ قۇرغۇزمايمەن ، دېدى . مېنىقوبۇل قىلىڭلار بولمىسا خۇدانىڭ بۇيرۇقىغا بويسۇنمىغان بولىسىلەر . مېنىئالمىساڭلار خۇدانىڭ غەزىپىگە ئۇچرايسىلەر . خۇدانىڭ ئىمتىھانىدىن ئۆتكەندىكىنسىلەرمۇ قوبۇل قىلىسىلەرغۇ – ھە، مەن ئۆتتۈم ... مەن ئۆتتۈم ... __ ئادىلقان ، خۇدايىم سىزگە قاچان شۇنداق دېدى؟ قەيەردە؟ __ ھازىرلا ، ۋاسكىتبول مەيدانىدا. ھەممەيلەن كۈلۈشۈپ كەتتى ، ئادىلجان ھڭرەپيىغلىۋەتتى . __ سىلەر مېنىڭ گېپىمنىمۇ ئاڭلىمىساڭلار ، خۇدانىڭ بۇيرۇقىنىمۇ ئاڭلىمىساڭلار ،ماڭا ئىشىنىڭلار ... مەن سىلەر قوبۇل قىلغان ھەرقانداق ئېگىز ئوقۇغۇچىڭلاردىنمۇكاتتا ۋاسكىتبولچى بولىمەن ...مەن سەكرىسەم ئېگىزلەردىنمۇ ئېشىپ كېتىمەن .–ئادىلجان ئېسەدەپ يىغلاپ تۇرۇپ سۆزلەپ كەتتى كۆز ياشلىرىنى سۈرتىمەن دەپ قولىدىكىۋاسكىتبول چۈشۈپ كېتىۋىدى، دەرھال ۋاسكىتبولنى قولىغا ئېلىپ قۇچاقلاپ توپنى سۆيۈپتېخىمۇ قاتتىق يىغلاپ كەتتى . پۈتۈن سورۇن تىمتاسلىققا چۆمدى ، قولىدا بىر رۇمكاھاراقنى تۇرۇپ ئوغلىغا قاراپ جىممىدە ئولتۇرغان سۇلايمان تۇردىنىڭمۇ ھاراقنىڭ كۈچىبىلەن ئوغلىغا بولغان ئاتىلىق مېھرى قوشۇلۇپ كۆزلىرىدىن تاراملاپ ياش تۆكۈلۈپكەتتى . __ سېنىڭ توپقا بولغان مۇھەببىتىڭنى ئوغلۇڭدىن كۆردۇق . سۇلايمەن ، قېنى خوشە .ھەممىمىز مۇشۇ كەسپ بىلەن بولىمىز ، كۈن بويى ئوينايمىز ، ئوينىتىمىز ، توپقابولغان مۇھەببىتىمىز بۇ بالىنىڭكىدەك چوڭقۇر ئەمەسكەن جۇمۇ. __ سىلەر تۈگۈل ، دادام- ئاناملارمۇ بىلمەيدۇ ، مەن سىلەرنىڭ ئىمتىھانىڭلاردىنئۆتىمەن دەپ ئۈچ ئاي بولدى ، يېرىم كېچىدە دادام – ئانامغا تۇردۇرماي كەچتە بالدۇريېتىپ ، كېچە سائەت بىردە مەيدانغا چىقىپ تاڭ ئاتقۇچە ۋاسكىتبول ئويناپ مەشىققىلدىم ... سۇلايمان تۇردى ھەيران بولۇپ ئورنىدىن تۇرۇپ كەتتى . باشقىلار تېخىمۇ ھەيران بولدى. __ ئادىلجاننىڭ بەدەن سۈپىتى ، تېزلىكى قاتارلىقلار ھەرقانداق جەھەتتىن بىز قوبۇلقىلغان ھەرقانداق بالىدىن ياخشى . ئەڭ مۇھىم بولغىنى ، بوي ئېگىزلىكى ۋاسكىتبولغازادى يېقىن كەلمەيدۇ . باشقا تەرەپتىن ئانچە بولمىسىمۇ ، بوي ئېگىزلىكى ئۆلچەمگەتوشقان بولسا باشقا تەرىپىنى تەربىيلەش جەريانىدا يېتىلدۈرۈۋالاتتۇق. بويىنىھېچنەرسە قىلغىلى بولمايدۇ، - دېدى ۋاسكىتبول تېرنېرى خىجىللىق بىلەن كۈلۈمسىرەپ . __ يەنە ئەڭ مۇھىم بولغان بىر نەرسىنى دىمىدىڭىز مۇئەللىم ، -دېدى ئادىلجانئالدىراپ كېتىپ خەنزۇ تىلىدا چاقماقتەك سۆزلەپ :-مېنىڭ ۋاسكىتبولغا بولغانمۇھەببىتىمنى ھېچقانداق ئوقۇغۇچىڭىزدا مېنىڭكىدەك تەربىيلەپ يېتىلدۈرەلمەيسىز . __ مەنمۇ يەنە بىرنى تولۇقلاپ قوياي، مەن قوبۇل قىلغان ھېچقانداق ئوقۇغۇچۇمغاخەنزۇ تىلىنى سىزنىڭ سەۋىيىڭىزدە ئۈگىتەلمەيمەن . سىز بولغان بولسىڭىزئوقۇغۇچىلىمغا دەرس مەيدانىدىكى تەرجىمانىم بولاتتىڭىز. خەنزۇ تىلىنى ئاناتىلىڭىزدىنمۇ ياخشى سۆزلەيدىكەنسىز،- دېدى تېرنېر ئادىلجان بىلەن ئۆز تىلىدابىمالال سۆزلىشىپ . باياتىن بېرى ئۈندىمەي جىممىدە ئولتۇرغان پۇتبول تېرنېرى: __كەل ئوغلۇم ، ۋاسكىتبول مۇئەللىمى سىنى قوبۇل قىلالمايدۇ. مەن سېنى قوبۇل قىلىپداڭلىق پۇتبول چولپىنى قىلىپ چىقاي! ۋاسكىتبولغا بويۇڭ توغرا كەلمىگەن بىلەن ، بىرمېتىر سەكسەن سانتىلىق بوي پۇتبۇلغا تازا چۈشىدۇ ، -- دېدى خەنزۇ تىلىدا ئۈنلۈك ۋارقىراپ. ئادىلجان توپنى تاشلاپ ئېتىلىپ بىرىپ پۇتبول تېرنېرى بىلەن قۇچاقلىشىپ كەتتى . __ كېلىڭ مۇئەللىم ، سىز توڭگۇز گۆشى يەيدىغان بولسىڭىزمۇ مېنىڭ قەلبىمنىچۈشەنگىنىڭىز ئۈچۈن ئاشۇ ئاغزىڭىزغا سۆيۈپ قوياي ، -- خەنزۇ تىلىدا قارلىغاچتەكۋىچىرلاپ پۇتبول تېرنېرى بىلەن بىر ھازا سۆزلىشىپ كەتتى . ئاڭلاپ قويۇڭ ۋاسكىتبول مۇئەللىمى مەن توپ ئۈچۈن ھەممىنىبىرىشكە رازى . ئەمما ۋاسكىتبول دېسە جىنىمنى بېرىشكە رازى. مەن ئاۋۋال تەنتەربىيەمەكتىپىنىڭ دەرۋازىسىدىن كېرەي ، ئۇزۇنغا قالماي سىزنى «مىنىڭ ۋاسكىتبولكوماندامغا كەلسىڭىز» دەپ يالۋۇرغۇزمايدىغان بولسام، ئادىلجان دېگەن ئېتىمنىيۆتكىۋىتىمەن . __ ئۇنداق دىسىڭىز مەن يىنىۋالىمەن جۇمۇ ،-دېدى پۇتبۇل تېرنېرى قۇچاقلاپ تۇرغانئادىلجاننى قويۇۋىتىپ .-ياق مۇئەللىم ، مەن سىزنىڭ ئەڭ ياخشى پۇتبول چولپىنىڭىز بولۇپ سىزنى رازى قىلىمەن. سىزگە پەخىرلىك شان – شەرەپ ئېلىپ كېلىمەن . ئەمما مەن راست گەپنى قىلدىم . مەنپۇتبولچى بولساممۇ ۋاسكىتبولغا بولغان مۇھەببىتىمنى ھەرگىز ئۇنتۇيالمايمەن . مەنيەنە ۋاسكىتبول ئوينايمەن . راست گەپ قىلغىنىم ئۈچۈن كۆڭلىڭىزگە ئالماڭ . مېنىڭبارلىق ئارزۇيۇم پۇتبول چولپىنى بولۇپ تۇرۇپ، ۋاسكىتبول ساھەسىدىكىلەرنى مېنىقوبۇل قىلمىغىنى ئۈچۈن پۇشايمان قىلدۇرۇش . شۇ چاغدە مېنىڭ دەردىم چىقىدۇ . مەنمۇشۇ يەتدە قەسەم قىلىمەن ، ھەممىڭلار گۇۋاھ بولۇڭلار ، ئاخىر مەنۋاسكىتبولچىلاردىن قىساسىمنى ئالىمەن . مۇشۇ ۋاسكىتبولغا پاكار كەلگەن بويۇم بىلەنبارلىق ئېگىز بويلۇق ۋاسكىتبولچىلارنى پۇشايمان قىلدۇرۇپ بويسۇندۇرىمەن . ئادىلجانقولىغا ۋاسكىتبولنى ئېلىپ يەرگە قاتتىق بىر ئۇرۇۋىدى ، توپ قاڭقىپ تورۇسقا تەگدى.ئادىلجان توپنى دەرھال بىگىز ارمىقىدا ئۇزۇندىن ئۇزاق پىرقىراتتى .

Qabiljan

	__ قاراڭلار ، بۇ يەردىكىۋاسكىتبول تېرنېرىمۇ ھېچقايسىڭلار ۋاسكىتبولنى مەندەك ئۇزاق پىرقىرىتالمايسىلەر .سورۇندىكىلەر تىخىمۇ ھەيران قالدى. __ تەڭداشسىز مۇھەببەت بىلەن يۇغۇرۇلغان تالانت،- دەۋەتتى ۋاسكىتبل تېرنېرى خەنزۇتىلىدا ۋارقىراپ تاشلاپ . __ قاراڭ مۇئەللىم مەن سىزنى ھەرگىز نائۈمىد قويمايمەن. ئادىلجان پۇتبول تېرنېرىغاقاراپ توپنى يەرگە يەنە بىر ئۇرۇپ تورۇستىن يانغان توپنى بىشىدا خېلى ئۇزۇنغىچەئۈسۈپ ئاندىن ئىككى پۇتىغا نۆۋت بىلەن يۆتكەپ ، ئۇزاقتىن-ئازاق بىردەم تىزىدا ،بىردەم پۇتلىرىنىڭ ئۇچىدا ئويناتتى. سورۇندا ئولتۇرغانلار ئىختىيارسىز چاۋاكچېلىۋەتتى . __ يارايسىز ئادىلجان. __ ھەي سۇلايمان ، سەن خوتەن تەنتەربىيە كومىتېتىغا مۇدىر بولۇپ ھېچ ئىش قىلمايتەنتەربىيىنىڭ ھەممە تۈرىدە بالاڭنىلا تەربىيىلەپ خوتەننىڭ ھەممە تەنھەركەتساھەسىنى مونۇپۇل قىلماقچى ئوخشىمامسەن . _- بۇ بالىنى ئۆزىدىن باشقا ھېچكىم باشقۇرمايدۇ . ئامما بىز ھەرقانداق تۈردەكوماندا تەشكىللىسەك شۇنىڭغا ئەگىشىۋالىدۇ . سىلەر بالىلىرىڭلارغا نېمىشقائۈگىتەلمىدىڭلار . بالاڭلار قىزىقمىسا، خالىمىسا مەيدانغا باغلاپ قويۇپمۇتۇرغۇزالمايسىلەر ھەرقاچان . مەنمۇ توپقا قىزىقىمەن ، ئەمما بۇ بالىدەك توپ دېسەتەلۋىلىك بىلەن ئۆزۈمنى ئاتقان ئەمەس . دادام مېنى يۇرتقا بەگ بولسا دەپ ئارزۇقىلاتتى. مەن ئادىلجاننى دوختۇرلۇقتا ئوقۇتارمەن دېگەن . بۇنىڭ توپچى بولۇپچىقىدىغانلىقىنى ئۆزى دېگەندەك خۇدا بۇيرۇغان ئوخشايدۇ . خۇدا ئاخىرى ئانىنىڭ تىلىكىنى ئەمەس ، بالىنىڭ تىلىكىنى قوبۇل كۆردى . ئادىلجان1980 – يىل 10 – ئاينىڭ 15 – كۈنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونلۇق تەنتەربىيەمەكتىپوىنىڭ پۇتبول سىنىپىغا رەسمىي قوبۇل قىلىندى. ئانا ئادىلجاننىڭ ئەمدىلا بەشياشقا كىرگەن سىڭلىسى – ئامىنەنى باغرىغا بېسىپ ئادىلجان ئۈچۈن يىغلاپ قالدى .ئادىلجان كېتىپ ئۆي گۆرىستان جىمجىتلىققا چۆكتى. ئادىلجاننىڭ ئامراق ئىتى ،كەپتەرلىرى ، توخۇلىرى خۇددى جېنى چىقىپ كەتكەندەك جىممىدە بولۇشۇپ قالدى. ئىت بىرقانچە كۈنگىچە ئاش- نان يېمەي شۈكلەپ ياتتى. سۇلايمان تۇردى ئوغلىنى ئۇزاتقانداكۈلۈپ ئۇزاتقانىدى . جانۋارلارغا قاراپ كۆزىدىن ياش چىقىپ كەتتى . مۇھەببەتنى ،ياخشى كۆرۈشنى ئادەملەرلا ئەمەس ، جان – جانىۋارلارمۇ چوڭقۇر چۈشىنىدىكەن . خورازھەپتىگىچە چىللىمىدى ، ئىت يۈگرۈشتىن قالدى ، ئۇلار چوڭقۇر مۇھەببەت رىشتىگەباغلانغان روھتىن ، تىنىمسىز بىر جەڭگىۋار روھتىن ئايرىلىپ قالغانىدى . ئۇلارنىڭراستتىنلا روھى چىقىپ كەتكەندەك ئىدى ، ئىت ئالدى پۇتلىرىنى ئۇزۇن سۇنۇپ تۇمشۇقىنىپۇتىنىڭ ئۇچىغا قويۇپ كۆزلىرىنى يۇمۇپ جىممىدە ياتتى . ئۇ ئۇخلىغاندەك سوزۇلۇپياتقىنى بىلەن ئەمەلىيەتتە ئۇخلىمىغانىدى. ئۇنىڭ كۆز جىيىكىدىن توختىمايقۇيۇلىۋاتقان ياش تۇمشۇقلىرىغا ساقىپ چۈشتى . __ ئاكامنىڭ ئامراق ئىتى ئاش يېگىن ، مەن سېنى ئاكامدەك باقىمەن ،- ئامىنەكىچىككىنە قوللىرىدا ئىتقا قاچىدىكى ئاشنى كۆرسىتىپ گەپ قىلدى . ئىت بىر كۆزىنىلاپ قىلىپ ئېچىپ ، يوغان بىرنى ئەسنەپ يەنە كۆزىنى يۇمۇپ جىممىدە ياتتى. تڭسۈزۈلمەستە قونداقتىن چۈشۈپ ھويلىلىرىنىڭ ھەممە يىرىدە قاقاقلاپ يۈرىدىغانتوخۇلارمۇ چاشكا ۋاختىغىچە قونداقتىن چۈشمەي تۈگۈلۈپ يېتىشتى. ئۇلار ئۆزلىرىگەتوختىماي گەپ قىلىپ ، ھەر بىرىنىڭ ئايرىم ئىسمىنى چاقىرىپ مۇڭدىشىدىغان دوستىئادىلجاننىڭ ئۆزلىرىنى تاشلاپ قاياققا كەتكىنىنى بىلەلمەي ، ئامدى ئادىلجاندىنمەڭگۈلۈك ئايرىلغىنىنى بىلىپ چوڭقۇر ھەسرەت – نادامەتتە كۆزلىرىنى يۇمۇپ تۈگۈلۈپيېتىشقاندى . كەپتەرلەر ئادىلجان ئۆگزىگە چىقسا قىن-قىنىغا پاتماي بۇقۇلدىشاتتى،ئادىلجاننىڭ ئاياغلىرىدا قۇيرۇق چۆرىگۈچتەك بۇقۇلداپ ئايلىنىپ بىر بىرىنى ئۈركۈتۈپئاسمانغا كۆتۈرۈلۈپ ھەر خىل پوكۇس چىقىرىپ ، "چاڭ-چاڭ" قانات قېقىپموللاقلاپ ئۇچۇپ خوشاللىقتىن يايراپ كېتەتتى . سۇلايمان تۇردى ئۆگزىگە چىقسائۇلارمۇ جىممىدە تۈگۈلۈپ كۆزىنى يۇمۇپ يېتىشتى . سۇلايمان تۇردىنىڭ روھى چۈشۈپئۆگزىدىن پەسكە چۈشتى . __ ئادىلجانغا بىزلا ئامراقمىكىن دېسەك ، ئۆيدىكى ئىت – مۈشۈك ، توخۇ – كەپتەرلەربىزدىن بەك ئامراقكەن ئەمەسمۇ . خۇدايىم مېنىڭ بۇ ئوغلۇمغا جىمى جاھانغا يەتكۈدەكمۇھەببەت بىلەن توشقۇزۇپ ئاپىرىدە قىپتىكەن . ئون بالىنىڭ ئوتىنى سالغاندەك تۇرىدۇ. بىزنىڭ ئۆينىڭ ئامىتى ئادىلجاندىكەن. ئادىلجان كېتىپ ئۆيدە ئادەم قالمىغاندەكبوران ئۇچۇپ كەتتى . ۋاي خۇدايىم، مېنىڭمۇ ئۆيگە كىرەرگە رايىم يوق. بىر يەرلەرگەكەتكۈم كېلىپ تۇرىدۇ-يا،-دېدى ئۆز-ئۆزىگە سۆزلەپ . نۇرىمانخان يەنە ھۇ تارتىپيىغلاپ كەتتى