ئوقۇتقۇچىنىڭ تەييارلىقى ئىناۋەتسىزمۇ دىگەن تىمىغا ئاتاپ

jj2303

دەرس تەييارلىقى جەھەتتە بىر قانچە كەلىمە

(ئوقۇتقۇچىنىڭ تەييارلىقى ئىناۋەتسىزمۇ دىگەن تىمىغا)

    بۇ تىمىنى يوللىغۇچىدىن شۇنى سوراپ باقسام، ئۆزىڭىز ئۈتىۋاتقان دەرسنى بىرىۋاتقىلى قانچىلىك بولدى؟ نىمە دەرس ئۆتىسىز؟ سىز ئۆتىۋاتقان دەرس مەزمۇنى پۈتۈنلەي ئۆز بىلىمىڭىزگە ئايلاندىمۇ؟

    ئەمىسە مەن تۈۋەندە ئۈزەمنىڭ تەجرىبىسىگە بىرلەشتۈرۈپ قانداق شەرتلەر ھازىرلانغاندا دەرس تەييارلىقنى كومپىيوتىردا تەييارلىسا بولىدىغانلىقى ھەققىدە توختىلىپ ئۆتىمەن.

    دەرس تەييارلىق قىلىش جەھەتتە تۈۋەندىكىدەك ئۈچ خىل ئوقۇتقۇچىلار مەۋجۇت.

    1.   ئىزچىل ئۆز قۇلى بىلەن ئەتراپلىق دەرس تەييارلايدىغانلار. بۇ خىلدىكى ئوقۇتقۇچىلارنىڭ كۆپ قىسمى كونا، ھەقىقىي پىشقان تالانتلىق ئوقۇتقۇچىلاردۇر، ئۇلار دەرس تەييارلىقنى يەنىلا ئەستايىدىللىق بىلەن ئۆز قۇلىدا پۈتتۈرىۋاتىدۇ، ئۇلارنىڭ تەشەببۇسى نىمە دىگەندە ئۇلار مۇنداق دەپ قارايدۇ: ئۆز قۇلى بىلەن قىلىنغان دەرس تەييارلىققا ھېچنەرسە يەتمەيدۇ، ئوقۇتقۇچى دەرس تەييارلىغاچ شۇ دەرسنى ئۆز بىلىمىگە ئايلاندۇرمىسا، كىتاپنىڭ سىرتىغاچىقالمىسا ئوقۇغۇچىلارغا ئەتراپلىق بىلىم بىرىشى مۇمكىن ئەمەس.

    2.   دەرس تەييارلىقنى كونا دەرس تەييارلىق خاتىرىسىدىن قول بىلەن كۆچۈرۈپ ئىشلىتىدىغانلار. بۇلارنىڭ كۆمپىيوتېر سەۋىيىسى تۈۋەن بولغاچقا مۇشۇنداق ئەپلەپ-سەپلەپ دەرس تەييارلاشقا ئادەتلەنگەن،ئەگەر ئۇلارنىڭ سەۋىيىسى يەتكەن بولسىدى ھەرگىزمۇ « ۋاقىت ئىسراپ قىلىپ» يۈرمىگەن بولاتتى، شۇنىڭ بىلەن دەرس تەييارلىق قىلىش جەھەتتە ئايرىلىدىغان تۈر ئىككى خىللابولغان بولاتتى. بولار نىمە دەيدۇ دېسىڭىز  دەرس تەييارلاش پەقەت «ۋاقىت ئىسراپچىلىقى»خالاس.

    3.   دەرس تەييارلىقنى كومپىيوتىردا تەييارلايدىغانلار. بۇلارنىمۇ يەنە ئۆز ئىچىدىن ئىككى تۈرگە ئايرىشقا بولىدۇ، بىرسى ئۆزى ئىزدىنىپ، كىتاپ، دەرستىن سىرتقى پايدىلىنىش ماتىرياللىرى ۋە كومپىيوتېر تورى قاتارلىقلاردىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ مۇستەققىل دەرستەييارلايدىغانلار بۇنداقلارنىڭ تەييارلىقىنى باشقا خىلدىكى ئوقۇتقۇچىلارنىڭ تەييارلىقىدىن يۇقىرى ئورۇنغا قۇيۇشقا بولىدۇ، بىراق بولارمۇ 1-قېتىم شۇنداق ئىزدەنگىنى بىلەن 2-قېتىمدىن باشلاپ يەنىلا كۈچۈرۈپ- چاپلاشنى ئۆزىگە ئادەت قىلىۋالىدۇ؛ ئىككىنچى بىرسى بولسا توردىن باشقىلار تەييارلىغان دەرس تەييارلىقنى چۈشۈرۈپلا كۆچۈرۈپ-چاپلاش ماھارىتىنى ئىشىقا سېلىپ دەرس تەييارلىقىنى پۈتتۈرىدىغانلار. بولارنېمە دەيدۇ دېسىڭىز سىز دىگەندەكلا ئوقوغوچلارنىڭ تىزىملىكى، نەتىجىسى، ئارخپى... نى ئوقوتقوچى كومپيۇتېردا ئۇرۇپ تەييارلىشى كىرەك.ئوقوتوش پىلانى، خۇلاسىسى...نى ئوقوتقوچى كومپيۇتېردا ئۇرۇپ تەييارلىشى كىرەك.مەكتەپ ئىلمىي نەتىجە، پىلان، خۇلاسە،دوكلاتلارنى، قارار، ئىلتىماسلارنى، ئىشلەپتۈگەتكىلى بولمايدىغان ئارخىپلارنى كومپيۇتېردا ئۇرۇپ يوللىشى كىرەك. دەرستەييارلىقنى كومپىيوتېردا قىلسا نىمىشقا بولمىغۇدەك دەپ قارايدۇ، يەنى دەرس تەييارلىقى بىلەن ئوقوغوچلارنىڭ تىزىملىكى،نەتىجىسى، ئارخپى... مەكتەپ ئىلمىي نەتىجە، پىلان، خۇلاسە،دوكلاتلار، قارار،ئىلتىماسلارنىڭ پەرقىنى بىلەلمەيدىغانلار بولۇپ، بۇلارنىڭ كۆپ قىسمى ئاساسلىقى يېڭىدىن خىزمەتكە چىققان(بولۇپمۇ قوشتىل ئوقۇتىشى يولغا قۇيۇلغاندىن كىيىن خىزمەتكە چىققانلار)، ئەتراپلىق پىداگوگىكا،پىسخولوگىيە، مىتودىكا تەربىيىسى كۆرمىگەن (يەنى غەيرىي سىفەن مەكتىۋىنى پۈتتۈرگەنلەر)، ئوقۇتقۇچىلار سېپىگە ھەر-خىل يوللار ئارقىلىق كىرىۋالغانلار(مۇشۇنداقلار كۆپ بولغاچقا مائارىپىمىزنىڭ سۈپىتى تۈۋەنلەپ ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئوبرازىغا داغ تىگىۋاتىدۇ) بولۇپ، بۇلار ياكى دەرس تەييارلىقنى قولدا كۈچۈرۈپ ئىشلىتىدۇ ياكى قولدا كۈچۈرۈشنىمۇ تەس كۆرۈپ كومپىيوتىردا توردىنلا چۈشۈرۈپ ھەر يىلى شۇنى كۆچۈرۈپلا ئىشلىتىشنى تەشەببۇس قىلىدىغانلاردۇر.

    بۇ ئۈچ خىل ئوقۇتقۇچىلارنى سېلىشتۇرساق 1-تۈردىكى(ئۆز قۇلى بىلەن ئەتراپلىق دەرس تەييارلايدىغانلار)ئوقۇتقۇچىلار بىلەن3-تۈرنىڭ 1- خىلىدىكىلەر (ئۆزى ئىزدىنىپ، كىتاپ، دەرستىن سىرتقى پايدىلىنىش ماتىرياللىرى ۋە كومپىيوتېر تورى قاتارلىقلاردىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ مۇستەققىل دەرستەييارلايدىغانلار) ھەقىقىي ئوقۇتقۇچىلاردۇر، بولارنىڭ ئۆتكەن دەرسىنىڭ ئۆزلىشىشىمۇ يوقىرى بولىدۇ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ سورىغانلىرى ئالدىدىمۇ دۇدۇقلاپ قالمايدۇ.

     بۇلارنىڭ ئارقىسىدىراق تۇرىدىغىنى بولسا 2-تۈردىكى (دەرستەييارلىقنى كونا دەرس تەييارلىق خاتىرىسىدىن قول بىلەن كۆچۈرۈپ ئىشلىتىدىغانلار)ئوقۇتقۇچىلار بولۇپ بۇلار ھېچ بولمىسا دەرس تەييارلىقنى كۆچۈرۈش جەريانىداتەييارلىققا يىزىلغان خەتلەرنى بولسىمۇ ئوقۇپ، كاللىسىدا شۇ دەرس مەزمۇنىغا نېسبەتەن مەلۇم دەرىجىدە چۈشەنچە پەيدا بولىدۇ-دە، ئوقۇغۇچىلارغا كىتابى بىلىملەرنى بولسىمۇيەتكۈزۈشكە كۈچى يىتىدۇ.

ئەڭ ئارقىدا تۇرىدىغىنى بولسا 3-تۈرنىڭ 2-خىلىدىكى (توردىن باشقىلار تەييارلىغان دەرس تەييارلىقنى چۈشۈرۈپلا كۆچۈرۈپ-چاپلاش ماھارىتىنى ئىشىقا سېلىپ دەرس تەييارلىقىنى پۈتتۈرىدىغانلار) ئوقۇتقۇچىلار بولۇپ، بولارنىڭ سۈپىتى يۇقىرىدا بايان قىلىنغاندەك بولغاچقا، بولار ياكى ئوقۇغۇچىلارغا ئەتراپلىق دەرس بىرەلمەيدۇ، ياكى مەكتەپ رەھبەرلىكى ۋە ئوقۇتقۇچى-ئوقۇغۇچىلار ئالدىدا ئىناۋىتى بولمايدۇ، ياكى كەلگۈسى ئەۋلاتلارغا ۋە ئۈزىگە(بۇنى سەل كىيىنچە ھېس قىلىدۇ) يۈزكىلەلمەيدۇ، ياكى . . . . (يەنە باشقىچە سۈپەتلەشكە تىلىم بارمىدى)

    ئۇنداقتا دەرس تەييالىقنى كومپىيوتېردا تەييارلاشقا زادى بولمامدۇ؟ مىنىڭچە ئەلۋەتتە بولىدۇ، قانداق ئوقۇتقۇچىلارتەييارلىسا بولىدۇ؟ شۇ كەسىپ بىلەن شۇغۇللانغىلى 6 يىلدىن ئاشقانلار، مۇنداقچە ئىيتساق شۇ دەرسنى ئىككى قېتىمدىن ئارتۇق تولۇق ئايلاندۇرۇپ ئۆتۈپ باققانلار (يەنى تولۇقسىز ئەدەبىيات،ماتىماتىكا دەرسلىرىنى تولۇق ئىككى قېتىم ئايلاندۇرۇپ ئۆتۈشكە 6 يىل كىتىدۇ . . ..)، شۇنداق بولغاندىلا زىرەك، ئۇششا مۇئەللىم بولسا پۈتۈن دەرسلەر ئۆز بىلىمىگەئەيلىنىپ بولغان بولىدۇ، شۇندىلا سىنىپتىكى 30-40 نەپەر ئوقۇغۇچىغا ئەۋلادلىرىمىزغا،مىللىتىمىزگە يۈز كىلەلۈگىدەك ئەتراپلىق بىلىم بىرەلەيدۇ. بۇنداق شەرتكە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلار ئەڭ ياخشىسى ئۆز قۇلى بىلەن ئىزدىنىپ ئەتراپلىق دەرس تەييارلاشنى ئۆزىگە ئادەت قىىلىشى كېرەك، شۇنداق قىلغاندىلا بۇ ئوقۇتقۇچىنىڭ كىيىنكى ئوقۇتقۇچىلىق ھاياتى ئۆز-ئۆزىدىن رازى بولغان ھالەتتە، چەكسىز سۈيۈنۈش ئىچىدەئۆتىدۇ، ئوقۇتقۇچى بولغىنىدىن قەتئىي پۇشايمان قىلمايدۇ .

     ئەڭ ئاخىرىدا مىنىڭ تەشەببۇسۇم شۇكى ئەڭ ياخشىسى دەرس تەييارلىقنى ئۆز قولىڭىز بىلەن قەلەمنىڭ سىياسىدا پۈتتۈرۈڭ بۇنداق بولغاندا بىر تەرەپتىن ۋاقىتنى تىجەپ قالىسىز يەنە بىر تەرەپتىن دەرس مەزمۇنى ئۆز بىلىمىڭىزگە ئايلىنىدۇ. بەك كومپىيوتېردا قىلغۇڭىز كەپكەتسە Microsoft PowerPoint  قا ئوخشاش يۇمشاق دىتاللاردىن پايدىلىنىپ ئوبرازلىق دەرس تەييارلاپ ئۆتسىڭىز بىر قەدەر ياخشى ئۈنۈمگە ئېرىشەلەيسىز.

     مىنى سورىسىڭىز مەن 1994-يىلى خۇتەن سىفەننى پۈتتۈرۈپ شۇ يىلى 9-ئايدا باشلانغۇچ مەكتەپكە خىزمەتكە تەقسىم قىلىنغان، 2001-يىلدىن باشلاپ تولۇقسىز ئوتتۇرىنىڭ ماتىماتىكا دەرسىنى بىرىپ كىلىۋاتىمەن (2010-يىلدىن باشلاپ ئۇچۇر-تېخنىكادەرسىنىمۇ قوشۇپ ئۆتىۋاتىمەن) .

ئاخىرىدا شۇنى ئەسكەرتىپ ئۆتمەكچىمەنكى يۇقارقىلار ئۈزۈمنىڭ كۆز-قارشى بولۇپ، مەزمۇن يۈزەكى بولۇپ قالغان بولىشى، مەن ماتىماتىكا ئوقۇتقۇچىسى بولغاچقا بەزى سۆز-جۈملىلەر ماسلاشماي قالغان بولىشى مۇمكىن، شۇڭا كۆپچىلىكنىڭ بۇ تىمىنىڭ مېغىزىدىن بەھىرلىنىپ، شاكىلىنى چىقىرۋېتىشىنى ئۈمىد قىلىمەن .

generall

ئىزدىنىش روھىڭىز ھەقىقەتەن ماختاشقا ئەرزىيدۇ.

toqmaq

بۇ ئۈچ خىل ئوقۇتقۇچىلارنى سېلىشتۇرساق 1-تۈردىكى(ئۆز قۇلى بىلەن ئەتراپلىق دەرس تەييارلايدىغانلار)ئوقۇتقۇچىلار بىلەن3-تۈرنىڭ 1- خىلىدىكىلەر (ئۆزى ئىزدىنىپ، كىتاپ، دەرستىن سىرتقى پايدىلىنىش ماتىرياللىرى ۋە كومپىيوتېر تورى قاتارلىقلاردىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ مۇستەققىل دەرستەييارلايدىغانلار) ھەقىقىي ئوقۇتقۇچىلاردۇر، بولارنىڭ ئۆتكەن دەرسىنىڭ ئۆزلىشىشىمۇ يوقىرى بولىدۇ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ سورىغانلىرى ئالدىدىمۇ دۇدۇقلاپ قالمايدۇ.

ئاساسەن توغرا.

مارجان

سىز بىر ھەپتىدە نەچچە سائەت دەرس ئۆتىسىز؟ نەچچە پەن دەرس بىرىسىز؟

ئەدەبىيات، ماتىماتىكا، گۈزەل سەنئەت، تەبىئەت، تەنتەربىيە........قاتارلىق پەنلەرنىڭ ھەممىسى بىر ئۇقۇتقۇچىنىڭ يەلكىسىگە يۈكلەنگەن، ھەممىسىگە قولىدا دەرس تەييارلاشقا مەجبۇر بۇلىۋاتقان قانچىلىك ئوقۇتقۇچى بارلىقىنى بىلەمسىز؟ ھەتتا 8 سىنىپ بار بولغان تارماق باشلانغۇچ مەكتەپلەردە 8 ئوقۇتقۇچى ئىشلەۋاتقان ( ھەتتا بەزىدە بىر سىنىپقا بىر ئوقۇتقۇچىمۇ توغرا كەلمەيدىغان يەرلەرمۇ بار) لارنىڭ بارلىقىنى بىلەمسىز؟

ayqiwar

‹.بۇ ئۈچ خىل ئوقۇتقۇچىلارنى سېلىشتۇرساق 1-تۈردىكى(ئۆز قۇلى بىلەن ئەتراپلىق دەرس تەييارلايدىغانلار)ئوقۇتقۇچىلار بىلەن3-تۈرنىڭ 1- خىلىدىكىلەر (ئۆزى ئىزدىنىپ، كىتاپ، دەرستىن سىرتقى پايدىلىنىش ماتىرياللىرى ۋە كومپىيوتېر تورى قاتارلىقلاردىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ مۇستەققىل دەرستەييارلايدىغانلار) ھەقىقىي ئوقۇتقۇچىلاردۇر، بولارنىڭ ئۆتكەن دەرسىنىڭ ئۆزلىشىشىمۇ يوقىرى بولىدۇ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ سورىغانلىرى ئالدىدىمۇ دۇدۇقلاپ قالمايدۇ......›
      مەنمۇ مۇشۇ ئۇسۇلد ا تەييارلىق قىلىمەن  

tiken

تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتە باشلانغۇچقا قارىغاندا ئوقۇتقۇچىلار تولۇق. ئوقۇتۇش، سىنىپ مۇدىرىلىق خىزمىتى ۋە باشقا قوشۇمچە خىزمەتلەر باشلانغۇچقا سېلىشتۇرغاندا ئانچە قىيىن ئەمەس. ئۇلارنىڭ تاپشۇرۇق تەكشۇرۇپ، ئارخىپلارنى ۋاقتى-ۋاقتىدا تەييارلاپ، رەتلەشكە ۋاقتى يېتىشىدۇ. بالىلارنىڭمۇ ئۆزىنى باشقۇرالىشى ئوقۇتقۇچىلارنىڭ بىر قىسىم ئىشلىرىنى ئىشخانىدا ئولتۇرۇپ تۈگىتىۋېلىشىغا قولايلىق يارىتىدۇ.
تەھلىلىڭىز ھەقىقەتەن ئەمەلىيەتچىل بوپتۇ. بىراق، (باشلانغۇچقا نىسبەتەن) ئەمەلىيەتكە ئازىراق ھايلى باركەن.
مېنىڭچە ھازىر ئەپلەپ-سەپلەپ كۈن ئۆتكۈزىۋاتقان «ئوقۇتقۇچى» لار بار بولسىمۇ، ئەمما، بەك ئاز. كۆپىنچە ئوقۇتقۇچىلار يەنىلا بالىلارغا ئەڭ يوقىرى چەكتە دەرس ئۆزلەشتۈرۈشنى ئىزدەيدۇ.
مەن ئىشلەۋاتقان مەكتەپتە 150 تىن ئارتۇق ئوقۇغۇچى بولۇپ، 1-سىنىپتىن 6-سىنىپقىچە جەمئىي ئالتە سىنىپ بار. مەن بىر سىنىپنىڭ سىنىپ مۇدىرى، شۇ سىنىپنىڭ ماتېماتىكىسى ۋە 1-سىنىپنىڭ قوش تىل ماتېماتىكىسى بولۇپ موشۇ ئىككى پەندىلا ئون سائەت دەرسىم بار. بۇندىن باشقا ئۆز سىنىپىمنىڭ ئىدىيە-ئەخلاق ۋە تەنتەربىيىدىن باشقا پەنلىرىنىڭ ھەممىسى مېنىڭ ئۈستۈمگە يۈكلەنگەن. ھەممە پەن بولۇپ بىر ھەپتىدە 20 سائەتلىك دەرس تەييارلاش كېرەك. بىر سائىتىگە بىر سائەت (تۆت بەت ئەتراپىدا) تەييارلايمىز. ھەر كۈنى 50 نەچچە (بەزى كۈنلىرى 70 نەچچە) بالىنىڭ تاپشۇرۇقىنى تەكشۈرۈشۈم كېرەك. بۇلاردىن باشقا، ئەتگەندىن باشلاپ كەچتە بالىلارنى قويۇپ بەرگۈچە، باشقا ئوقۇتقۇچىلارنىڭ دەرسىدىن باشقا ۋاقىتلارنىڭ ھەممىسىدە بالىلارغا يېتەكچىلىك قىلىدىغان، تازىلىق، كۈندىلىك پائالىيەت، ئەخلاقىي، بىخەتەرلىك تەربىيە قاتارلىقلارغا مەسئۇل بولىدىغان گەپ. دەرسنى ئۆتۈۋېتىپ چىقىپ بىرەر سائەت مۇقىم ئولتۇرۇپ دەرس تەييارلىقىغا كىرىشەلەيدىغان ۋاقىت چىقمايدۇ. باشقا قوشۇمچە خىزمەت، ئارخىپ ئىشلىرى يۇقارقىلارنىڭ سىرتىدا.
مەكتىپىمىزدىكى ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ھەممىسى يەنىلا قېيىنچىلىقلارنى يېڭىپ، بالىلارغا كۆيۈنىدىغان ئوقۇتقۇچىلار.
مەن تۇرغان يېزىغا نىسبەتەن ئېيتسام، يەسلىدىكىدىن باشقا، باشلانغۇچ ۋە ئوتتۇرا مەكتەپلەردە ئەپلەپ-سەپلەپ كۈن ئۆتكۈزىدىغان «ئوقۇتقۇچى» لار يوق.

pinhanjan

سىزنىڭ ئەستايىدىللىق بىلەن پىكرىمگە قارىشى جاۋاپ بەرگەنلىكىڭىزگە كۆپ رەھمەت. سىزنىڭ ئوقوتقوچىلىق روھىڭىزغا ئاپىرىن. ئاڭلىسام خوتەن ۋىلايىتىنىڭ ئوقوتوش سۈپىتى بىزنىڭكىدىن خېلىلا يۇقۇرى ئىكەن. (بىر نەۋرە ئىنىم بۇرۇن گۇما ناھيىسىنىڭ سانجۇ يېزىسدا ئوقوتقۇچىلىق قىلىپ ئالمىشىپ كەلگەن ئىدى) تېمامدىكى ئىنكاسدىن بىلىشىمچە كورلا تەرەپتىمۇ ئوقوتقۇچىلارغا خاتىرە كومپيۇتېر تارقىتىپ بىرىلگەن ئوخشايدۇ. ھەممىمىزنىڭ ئىشلىرىنىڭ ئوڭ بولىشىنى بەكلا ئۈمۈت قىلىمەن.
لىكىن مەنمۇ يەنىلا ئۆز ئەھۋالىمغا (ناھيمىزدە كۆرگەن ئاڭلغانلىرىمغا) ئاساسەن سىزگە قارشى پىكىرىمنى يەتكۈزەي. لىكىن بۇ سىز بىلەن مىنىڭ شەخسى كۆز قارىشمىز خالاس. تورداشلارنىڭ خاتا چۈشىنۋالماسلىقىنى ئۈمۈت قىلىمەن.
مەن 99-يىلى قەشقەر پىداگوگىكا مەكتىۋىنى پۈتتۈرۈپ ناھيىمىزنىڭ ئەڭ چەت يېزىسىغا ئوقوتقوچىلىققا تەخسىم بولغان، 2004-يىلىدىن 2008-يىلىغىچە مائارىپ ئىدارىىسدا خىزمەت قىلىپ ھازىر ناھىيە بازىرىدا خىزمەت قىلۋاتىمەن. مەن ئۆز ناھىيەمنىڭ مائارىپ ئەھۋالىنى بىر قەدەر پىششىق چۈشىنمەن دەپ قارايمەن. ھەم ئۆزلۈكۈمدىن كومپيۇتېر ئۈگىنىپ پىروگىرامما تۈزۈش دەرىجىسىگە يىتەي دەپ قالدىم. مەكتەپتە ئۇچۇر تېخنىكا دەرىسى ئۆتىمەن. ئۇنىڭىدىن باشقا مېنىڭ ئاتا- ئانام، ئاكام، يەڭگەم ۋە ئايالىممۇ ئوقوتقوچىلىق خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدۇ.
مۇنداق ئويلاپ باقايلى.
بىر ئوقوغوچى باشلانغۇچ مەكتەپ ۋە تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپنى تۈگەتكۈچە ھەر يىلى ئوتتۇرا ھېساپ بىلەن 10 دانە كىتاپنى تۈگەتتى دىسەك 90=10*9 دانە بولىدىكەن. لىكىن شۇ كىتاپلارنى بېشىن ئۆتكۈزگەن ئوقوغوچى ئوقوش پۈتتۈرگەندىن كىيىن شۇ ئۈگەنگەن بىلىمىنى قانچىلىك قوللىنالايدۇ؟ قايسى ئورون، قايسى كەسىپتە ئۈگەنگىننىڭ پايدىسىنى كۆرەلەيدۇ؟
بىزنىڭ ناھىيىدە ئوقوتقوچىلار مۇنداق خىزمەت قىلىدۇ.
ھەر ھەپتىدە 5كۈن * ھەر كۈنى 8 سائەت (دەرىس سائىتى 7 سائەت) =40 سائەت
ھەر ھەپتىدە ئوتتۇرچە 15سائەت دەرىس، 2سائەت يىغىن، سىياسى ئۈگىنىش، 1سائەت كەسپى ئۈگىنىش، 1سائەت قوش تىل ئۈگىنىش، 1سائەت سىنىپ مودىرلار يىغىنى. = 20سائەت مۇقوم ۋاقىت.
15سائەت دەرىسكە ئوتتۇرا ھېساپ بىلەن 10سائەت تەييارلىق ۋاقتى كىتىدۇ.
ئاساسى پەنلەرنىڭ كۈندە بىر تاپشۇرۇقى بار. كۈنىگە ئۈچ سىنىپ ياكى ئۈچ پەننىڭ تاپشۇرۇقى تەكشۈرۈشكە تېز بولغاندا 3سائەت كەتسە ھەپتىسىگە 15سائەت.
ئادەتتە سىنىپ مودىرلىرى سىنىپنىڭ ئاساسى دەرىسىنى ئۈستىگە ئالىدۇ (سىنىپ مۇدىرلىق خىزمىتىنى 1سائەت ھېساپلىساق). ئۇنىڭدىن باشقا سىنىپ قوللانمىسى بىر مەۋسۇمدا بىر قېتىم توشىدۇ. تەخمىنەن 50 ۋاراق 100بەت ئەتراپىدا. بۇنىڭغا ھەر ھەپتىسىگە 1 سائەت. ئوقوغوچىلار ئۆسۈپ يىتىلىش كارىتىسى، «4نى بىلىش، 4نى ئېنىقلاش» خاتىرىسى. ھەر ئوقوغوچىغا 2بەتتىن تەخمەن 100 بەت ئەتراپىدا. بۇنى ھەپتىسىگە 1 سائەت ھېساپلىساق ھەپتىگە جەمئى 3سائەت.
بۇنىڭدىن باشقا مەكتەپنىڭ ئەخلاق تەربىيە، پارتىيە قۇرۇلۇشى، ئوقوغوچىلار ئارخىۋى، ئوقوتقوچىلار ئارخۋى، مۈلۈك ئارخۋى، باشقۇرۇش ۋە سۈپەت ئارخۋى، ... قاتارلق قوشومچە خىزمەتلەرنى ھەپتىسگە 2سائەت ۋاقىت ئالىدۇ دىسەك. (مەن ئامال بار ۋاقتىنى ئەڭ تۆۋەن چەكتە پەرەز قىلدىم، بەلىكىم ئەمەلىي ۋاقىت بۇنىڭدىن كۆپ بولسا بولىدۇكى ھەرگىز ئاز ئەمەس) ئاندىن سىنىپ يىغىنى، 2-دەرىسخانا پائالىيىتى.. ھەپتىدە 2سائەت ۋاقىت كىتىدۇ. جەمئىي ھەپتىسىگە 4سائەت.
خوش ئەمدى مەن ساناپ بولالماي ھېرىپ قېلۋاتىمەن. مەنغۇ سىنىپ مودىرى ئەمەس. لىكىن سىنىپ مودىرىدىن سورسام تېىخمۇ كۆپ چىقىشى مۇمكىن، ئەمدى ھېساپلاپ باقاي. خاتالاشمىسام ھەپتىسىگە 52سائەت بولىدىكەن. بۇنىڭ ئىچىدە دەپتەرگە خەت يېزىش بىلەن دەرىس ئۆتۈشتىن ئىبارەت دېققەتنى مەركەزلەشتۈردىغان خىزمەتكىلا 48سائەت كىتىدىكەن. يەنە بۇنى 5 خىزمەت كۈنىگە بۆلسەك دېققەتنى مەركەزلەشتۈرۈپ كۈنىگە 9سائەتتىن يۇقۇرى ئىشلەش كىرەك.
يەنە تېخى مەكتەپ مۇدىرى، شۇجى، ئىلمىي مودىرلارنىڭ ئاچچىقى كەلگەندىكى يىغىنى، ھەر دەرىجىلىك تەكشۈرۈش، تەتقىق قىلىشقا كەلگەنلەرگە سەرىپ قىلىدىغان ۋاقىت، چاغان، دۇلان بايراملىق ئۇسۇل ئويناش ۋاقىتلىرىنىڭ چىكى بولمىغاچقا ھېساپلاپ بولالمىدىم. بۇنىمۇ دەپ يۈرمەي. سىز ھەقىقى مەنىدىكى ئوقوتقوچى، مىللەتكە، كەلگۈسىگە مەسئول بولۇش... مەنىسىدە ئوقوتقوچى تەييارلىقنى پۇختا قىلىش كىرەك دەپسىز. ئۇنداق بولسا يۇقارقى ۋاقىت ھېسابى بويىچە بولغاندا ئوقوتقوچى زادى قانچىلىق ۋاقىت چىقىرىپ ئەستايىدىل دەرىس تەييارلايدۇ؟ سىزمۇ ئوقوتقوچى ئىكەنسىز تەييارلىقنى ئەستايدىل قىلىپ، ئەستايدىل دەرىس ئۆتۈش ئۈچۈن ئادەم مېڭىسى ئارام ئېلىشى كىرەكمۇ يوق؟ كەچۈرۈڭ. بۇ سىزگە دوق قىلغاندەك بولۇپ قالدى. لىكىن يۇقۇقارقى خىزمەتلەر چوقوم ئىشلىنشى ياكى دەپتەرگە خەت چوقوم يېزىلىشى كىرەك.
ئەمما، مەن يۇقاردا دىگەن ۋاقىتنىڭ ھەممىسىدە ئوقوتقوچىلار شۇنداق جىددى، ئەستايدىل خىزمەت قىلمايدۇ. تېمامدىكى تورداشلارنىڭ ئىنكاسىدەك، مەكتەپنىڭ تۈرلۈك يىغىنىدا، ھەتتا دەرىس ۋاقتىدا تەييارلىق يازىدۇ، تاپشۇرۇق تەكشۈرەيدۇ، ياكى تۈرلۈك «يېزىش كىرەك بولغان» ماتىرىياللارنى يازىدۇ. چۈنكى ئادەم ئارام ئېلىشى كىرەك. لىكىن بۇ بىچارە ئوقوتقوچى، شۇ مائاشنى ئالغانلىقى ئۈچۈن سىز دىگەندە ئەستايدىل تەييارلىق قىلىپ، ئەستايىدىل دەرىس ئۆتشى، مىللەتنىڭ يول باشچىسى بولغانلىقى ئۈچۈن شامدەك ئىرىپ، يەنە ئۆچۈشى كىرەك.
ئەمدى مىنىڭ دىمەكچى بولغىنىم دەرىس تەييارلىقنى زادى ھەر بىر ئادەم ئۆز قولى بىلەن ھېچكىمنىڭكىگە ئوخشىمايدىغان، ئۆز بىلىمى ۋە شارائىتىغا بېقىپ تەييارلىشى كىرەكمۇ؟ زادى شۇنداق قىلىشى كىرەكمۇ؟  نېمە ئۈچۈن ئوخشاش مەزمۇندىكى دەرىسنى چوقوم ئوخشىمايدىغان تەييارلىشى كىرەك؟ (ئەگەر راستىنلا ئوقوغوچىنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن ئشىلىيەلەيدىغان بولسا شۇنداق قىلسا بولاتتى) ياكى ئۇنىڭدىن باشقا ئۇسۇلمۇ بارمۇ؟ مىنىڭ دادام، ئانام مەن تۇغۇلسام ماڭا كەچلىك تاماق بىرىپ بولۇپ جىن چىراق يېنىدا ئاشۇنداق بىر نەرسىلەرنى يازاتتى. مەن كىچىكمدىن ھەرگىز ئوقوتقوچى بولماسمەن دىگەن ئىدىم. لىكىن بۇ شەرەپلىك- جاپالىق خىزمەت نىسىپ بولدى. ئادەمنىڭ ھەممىسى مەيلى ئۇ نېمە كەسپ قىلمىسۇن يەنە ئۆز نۆۋىتىدە بىر جەمئىيەت ئەزاسى، ئۇنىڭمۇ ئائىلە ئىشلىرى، دوسلىرى، تۇققانلىرى بولىدۇ. شۇلار بىلەن بولغان مۇناسىۋەتكە يەنە ۋاقىت كىتىدۇ. ماقۇل بۇلارنى ئېتبارغا ئالماي تۇرۇپ مائارىپ ئۈچۈن ئۆزىنى بېغىشلىدى، توي قىلىش يېىشدىن ئېشىپ كەتتى، ئاتا-ئانىلىرىنى يوقلىيالمىدى، بالىلىرىغا ۋاقتى چىقرالمىدى، شۇنداق قىلىپ 40سائەتلىك خىزمەت ۋاقتىدا 48سائەت جىددى ئىشلىدى دەيلى. ئوقوغوچىلىرىمىزغا بىرىۋاتقان بىلىم قانچىلىك بولۋاتىدۇ؟ بۇنى نېمىگە قاراپ باھالايمىز؟ ئوقوش پۈتتۈرگەن ئوقوغوچىنىڭ جەميەتتىكى ئورنىغىمۇ؟ شىنجاڭ سىنىپىغا ئوقوشقا بارغانلارنىڭ سانىغىمۇ؟ بازاردىكى بىكارىچىلارنىڭ سانىغىمۇ؟ تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتى پۇلىنى بەسلىشىپ تالىشدىغانلارنىڭ سانىغىمۇ؟ ۋە ياكى كادىرلارنىڭ ساپاسىغىمۇ؟ دېققانلارنىڭ پۇلىغىمۇ؟ تىراكتورلىرىنىڭ سانىغىمۇ؟ بىزنىڭ جاپالىق ئىشلەۋاتقىنىمىزنىڭ نەتىجىسىنى زادى قەيەردىن تاپقىلى بولىدۇ؟ قانچە پىرسەنىت ئالى مەكتەپنى پۈتتۈرگەن ئوقوغوچى ئوقوش پۈتتۈرۈپلا ئوقوغانلىرىنى نامايەن قىلىپ ئۇتۇق قازنىپ باقتى؟ نامايەن قىلدى ئەمەس بەلىكى يېڭى خىزمەت ئورنىدا ئەزەلدىن ئاڭلاپ باقمىغان، كۆرۈپ باقمىغان نەرسىلەرنى يېڭىدىن ئۈگىنۋاتىدۇ. قانچلىك ئوقوغوچىمىز پەرزەنىت بولغىنى ئۈچۈن ئاتا-ئانىسى، ئائىلىسىگە يار-يۈلەك بولالايدۇ؟ ياق،ياق! %99 ئوقوغوچىنى بىچارە ئاتا-ئانا 22 يىلدىن 25يىلغىچە ھېچقانداق مىننەتسىز باقىدۇ. ئاخىرىدا قەرىزگە بوغولۇپ توي قىلىپ ئۆي قىلىپ بەرگەندىن كىيىن ئاندىن قەرىز ئادا بولىدۇ. مەن دائىم مۇشۇلارنى ئويلايمەن.
خۇلاسىلىسام: ئوقوغوچى 7ياشىتىن باشلاپ تولۇقسىزنى پۈتتۈرگىچە بولغان 16يىلدا ئاشۇ ماشىنا كەبى ئىشلەيدىغان ئوقوتقوچىنىڭ جىددى تەربىيسىدە بولۇپ ئۆتكەنلىكى ئۈچۈن مەسئولىيەت تۇيغۇسى يوق. چۈنكى بۇ ئوقوغوچىغا ئاشۇ مەندەك دەرىسنىمۇ ئەستايىدىل تەييارلىمايدىغان، ئەستايدىل دەرىس ئۆتمەيدىغان مەسئولىيەتسىز ئوقوتقوچى سىنىپ مودىرى بولغان. ئەمدى بۇ ئوقوتقوچىغا بولسا قاتلاممۇ-قاتلام ھالدا مائارىپ ئىدارىسىدىن تارتىپ مەكتەپ مودىرى، ياچايكا شۇجسى، ئىلمىي مودىرلار قاتتىق مەسئول. بۇلار ئەڭ ئاساسلىقى ئاشۇ يازمىچە ماتىرىياللارنى نوقتىلىق چىڭ تۇتىدۇ. ئازراقلا سەۋەنلىك كۆرۈلسە مائاشنى تولۇق ئالغىلى بولمايدۇ. شۇنىڭ بىلەن بۇ شام كەبى ئوقوتقوچى  يورۇپ ئۈستىدىكىلەرگە يۇروقلۇق ۋە ئىسسىقلىق بىرىپ ئاسىتىدىكى ئوقوغوچىلارغا بولسا يورۇقنىڭ قاراڭغۇسىنى بىرىشكە مەجبۇر بولۋاتىدۇ. چۈنكى مائاش ئۇنىڭ ئائىلىسدىكىلەرنىڭ داۋاملىق ياشىشى ئۈچۈن كاپالەت.
مىنىڭ ئوقوتقوچى كومپيۇتېردا دەرىس تەييارلىسا ياخشى بولىدۇ دىيىشىمدىكى سەۋەپ، ئوقوتقوچى خىزمىتىنىڭ نوقتىسىنى يۇقۇردىن يۆتكەپ، ئوقوغوچىغا قاراتسا. ئوقوغوچىغا كىتاپتىكى پەننى بلىمنى ئۈگەتكەندىن سىرىت، مىھىر-مۇھەببەتنى ئۈگەتسە، ئەدەپ- قائىدە ئۈگەتسە، مەسئولىيەتنى ئۈگەتسە، ياشاشنى ئۈگەتسە. ئوقوتقوچى ئۆزىمۇ ئائىلىسدىكىلەرگە تاماق بىرىشتىن باشقا مىھىر-مۇھاببەت بەرسە. ئۆزىمۇ ئۆزىنى تەربىيلەپ تەرەققىي قىلسا. ئۆزىمۇ ئادەمدەك ياشىسا ۋە باشقىلارنىمۇ ئادەمدەك ياشاتسا... دىمەكچى ئىدىم.
ئاخىرىدا سىزگە ۋە بارلىق قېرىنداشلارغا ئامان ئېسەنلىك تىلەيمەن.

ئالۋۇن

كالىسىغا ئىشەك تىپىۋەتكەن ،قوڭغا قالاپ كىتاب ئاچىدىغان بىلەرمەنلەر ھەر يەردە ئۇچىرايدۇ