ئىسىم لوغىتى چىقماسلىققا نىمە سەۋەپ بولدى ؟

oghuzkhan

YOQSUL يوللىغان ۋاقتى  2014-11-18 19:02
ئوغۇزخان ئەپەندى!
مەسىلەن،ئادەم ئىسىملىرىدىن - روسچە  ...

دۇنيادا ئادەم ئىسىملىرىدىن تولا نەرسە يوق، بۇلارنىڭ ھەممىنى ئۇيغۇرچىغا ئۆرۈيمەن دىيىش دونكىخوتلىقتىن باشقا نەرسە ئەمەس ، مەيلى كالاشونكوۋ دەڭ ياكى كالاشونكوف بۇنىڭ ئۈچۈن بۇ ئىسىملارنى تەرجىمە قىلىش كېرەك ئەمەس بەلكى بىر قائىدە ( دىققەت ئىسىم لۇغىتى ئەمەس ) كىرەك بولىدۇ . بۇنى قانداق ئاتاشنى تىل-يېزىق كومېتىتىدىكىلەر ئاللىبۇرۇن ئۆلچەملەشتۈرۈپ بولغان : شۇ تىلنىڭ تىرانسىكرىپسىيىلىك (خەلقارالىق بىرلىككە كەلگەن ئوقۇلۇش قائىدىسى دەپ چۈشۈنىڭ) ئوقۇلىشىغا ئاساسەن يازىمىز .
سىز مىسالغا ئالغان نىيۇ-يورك مۇ دەل مۇشۇ قائىدىگە چۈشىدۇ :
[ˈnju:ˈjɔ:k]-نيۇ يورك (ئامېرىكىچە ئوقۇلغاندا ر تاۋۇشى قوشۇلىدۇ ، شۇڭا يورك دەپ يازىمىز يوك دىمەيمىز ) . بىراق بۇ ئىسىمنىڭ ئېنگىلىزچە يېزىلىشى new york - بۇنى ئۇدۇل ئوقۇساق نېۋ يورك ، بۇ ئەلبەتتە توغرا ئەمەس ،
-------------------
دىمەكچىمەنكى ئىسىم( ئادەم ياكى يەر -جاي) لۇغىتى تۈزۈش ھاجەتسىز، پەقەت قائىدە تۈزۈپ قويساقلا بولدى .
بەزى كاززاپلار  خەنزۇ تىلىنىڭ خەت تۈرىنىڭ كۆپلىكى سەۋەبىدىن چەتتىن قۇبۇل قىلغان ئىسىملارنى تەرجىمە قىلغاندا ئۆلچەملىك بىر خەت ئىشلىتىش (مەسىلەن نىيۇ-يورك نى خەنچە قانداق يازىمىز؟ 牛跃 纽约？) تەك قائىدىسىگە ئۇيغۇر تىلنى قەستەن قېتىپ لۇغەت تۈزمەكچىكەن ، بۇ نىمىدىگەن  بىمەنىلىك ۋە كاززاپلىق ( چۈنكى قەلەم ھەققى كۆپ كىلىدۇ دە ).
سۇراپ باقسىم : سىز بىرەر يەردە ھىندى-تۈرك ئىسىم لۇغىتى، ياكى ئەرەپ- ياپۇن ئىسىم لۇغىتى دەپ لۇغەتلەرنى كۆرۈپ باققانمۇ؟

YOQSUL

oghuzkhan يوللىغان ۋاقتى  2014-11-19 11:28
دۇنيادا ئادەم ئىسىملىرىدىن تولا نەرسە يوق، بۇلارنىڭ ھ ...

مەن ''ترانسكرېپىسسىيە''دېگەن بۇ تېرمىننى مەلۇم بىر يېزىقتىكى ئاتالغۇنى باشقا بىر يىزىققا ماسلاشتۇرۇپ ئوقۇلۇش قائىدىسى،دەپ چۈشىنىمەن. كەچۈرۈڭ،دۇنيادا ''خەلقارالىق بىرلىككە كەلگەن ئوقۇلۇش قائىدىسى ''دېگەن گەپ مەۋجۇت ئەمەس.سىز بۇنى خاتا چۈشىنىۋالغان ئوخشايسىز.ئەمما ''خەلقئارالىق ترانسكپېرىسسسىيە''دېگەن ئاتالغۇ بار.بۇ نېمە دېگەنلىك دېگەندە،مەلۇم بىرتىل-يىزىقتىكى ئاتالغۇنى خەلقئارالىق بىرلىككە كەلگەن ھەرپ -بەلگىلەرئاساسىدا ئۆزتەلەپپۇزىغا ماسلاشتۇرۇپ يېزىشنى كۆرسىتىدۇ.
مەن يەنە شۇنى قىستۇرۇپ ئۆتەي بىزنىڭ ھازىرقىي ئۈگۈنۇپ-قوللىنىپ كىلىۋاتقان ئىنگىلىز تىلى ئامېرىكا تەلەپپۇزىدىكى ئىنگىلىز تىلى بۇنىڭدا بىز دەۋاتقان نيۇ-يورك ''نېۋيووك''دېگەنگە يېقىن تەلەپپۇزقىلىنىدۇ.سىز دېگەندەك بۇيەردىكى ر ھەرىپى ھەددىدىن زىيادە ئاجىزلاپ كېتىدۇ.مېنىڭ بۇيەردە تەكىتلەيدىغىنىم ''نيۇ''سۆزى .ئۇ خەن تىلىدا نيۇ''دەپ تەلەپپۇزقىلىنغىنى بىلەن بىزنىڭ يىپىشقاق تىلىمىزدا ئەسلىسىگە ئاساسەن ئوخشاش تەلەپپۇزقىلش ۋە بۇنىڭغا ماسلاشقان يىزىقىمىزدا بۇنى شۇنداق ئىپادىلەشكە قادىر.شۇڭا ئۇنى بىز''نېۋ يورك''دەپ ئالساق توغرا بولىدۇ.
يەنە شۇدەپ قويايكى،سىز لۇغەت دېگەن گەپنى تۇتقا قىلىۋېلىپ ئۇدېگەن تەرجىمىگە مۇناسىۋەتلىك ،ئىسىملانىمۇ تەرجىمە قىلامدۇ؟دېگەندەك مەزمۇنلاردا ئاپتۇرغا ھۇجۇم قىلدىڭىز .ئىسىملارنى ئەلۋەتتە تەرجىمە قىلىدۇ ،بۇنى ئاھاڭ تەرجىمە ،دەيدۇ.سىز ئاھاڭ تەرجىمىنى ئىروگلىف يىزىقىنى قوللىنىدىغان بىرقىسىم مىللەت ئىسىملىرىغىلا خاس،دەيدىغان ئوخشايسىز.دۇنيادا نۇرغۇن تىللار بار ،ئۇلارنىڭ يەنە ئۆزىگە خاس ،باشقا تىللارنىڭ فونىتىكىسىغا زادىلا كەلمەيدىغان تاۋۇشلىرى بار تىللارمۇ خېلى بار.مەسىلەن نېمىس تىلىدىكى نۇرغۇن ئاتالغۇلارنى روس تىلىدا بىرقەدەر يىقىنمۇ ئىپادەقىلغىلى بولمايدۇ.بۇنىڭدەك مىساللار نۇرغۇن.بۇيەردە كۆپ سۆزلەشنىڭ ھاجىتى يوق .يىغىپ ئېتقاندا ھەرقانداق بىر تىلدا خۇددىي ئابدۇلھافىز ئەپەندىنىڭ ئەمگىكىدەك بىر ئىسىم تەلەپپۇزقىلىش قوللانمىسىنىڭ بولىشى ھەرگىزمۇ ئارتۇقچە ئىش ئەمەس.شۇنى قىستۇرۇپ قويغۇم كەلدى،بۇ ''لۇغەت'' دېگەن ئاتالغۇ ھەرگىزمۇ تەرجىمە بىلەنلا مۇناسىۋەتلىك تېرمىن ئەمەس.ئۇ ئۇنىڭدىنمۇ كەڭ مەزمۇنلارنى ئۆزئىچىگە ئالىدۇ.''لۇغەت؛''دېگەن بۇ سۆز ئەرەپچىدىن كىرگەن بولۇپ'' تىل''دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ.شۇڭا ئۇ تىل-يىزىققا مۇناسىۋەتلىك ھەرقانداق نەرسىنى ئۆزئىچىگە ئالىدۇ.

oghuzkhan

YOQSUL يوللىغان ۋاقتى  2014-11-20 14:22
مەن ''ترانسكرېپىسسىيە''دېگەن بۇ تېرمىننى مەلۇم بىر يېز ...

مەلۇم بىرتىل-يىزىقتىكى ئاتالغۇنى خەلقئارالىق بىرلىككە كەلگەن ھەرپ -بەلگىلەرئاساسىدا ئۆزتەلەپپۇزىغا ماسلاشتۇرۇپ يېزىشنى كۆرسىتىدۇ.

خاتالىشىۋاتىسىز، بۇ ترانسكىرىپسىيە دىگەن سۆز ئەسلى ئېنگىلىزچە(phonetic transcription) بولۇپ، بىزگە روسچە ئارقىلىق ئۆزگىرىپ كىرگەن (транскрипция
) ، خەنزۇچە ئاتىلىشى 国际音标
چىقىپ تۇرۇپتۇتكى : دۇنيادىكى بارلىق تاۋۇشلارنى تەلەپپۇز قىلىش قۇرالى .  
مەن سىزگە كۆرسەتكەن [''خەلقارالىق بىرلىككە كەلگەن ئوقۇلۇش قائىدىسى '' دەپ چۈشۈنۈڭ] دىگىنىممۇ مۇشۇ  دۇنيادىكى بارلىق تاۋۇشنىڭ تەلەپپۇز قىلىنىش قۇرالى.
مەسىلەن ئۇيغۇر تىلىنى باشقىلارنىڭ ياخشى تەلەپپۇز قىلىىپ ئۈگۈنىشى  ئۈچۈن  ئېلىپبە رەسىمىگە بۇ قوشۇمچە قۇرالنى قوشۇپ قويىمىز :

مۇنداق دەپ يېزىپسىز :
مېنىڭ بۇيەردە تەكىتلەيدىغىنىم ''نيۇ''سۆزى .ئۇ خەن تىلىدا نيۇ''دەپ تەلەپپۇزقىلىنغىنى بىلەن بىزنىڭ يىپىشقاق تىلىمىزدا ئەسلىسىگە ئاساسەن ئوخشاش
ھەرگىزمۇ خەنزۇچە نىيۇ خېتىدىن كەلگەن بولماستىن بەلكى بۇ ئېنگىلىزچە سۆزنىڭ تىرانسكىرىپىيىلىك ئوقۇلۇشى [size=18.1818180084229px][ˈnju:ˈjɔ:k].
  ئەمدىكى گەپ بۇ  دونكىخوت ئەپەندىنىڭ پۈتكۈل 10 مىليۇن ئۇيغۇر ئاممىسىنى 3 ياشلىق بالىنى كولدۇرلىتىپ ئوينىغىنىدەك رەزىل قىلمىشى مېنى سۈكۈت قىلىشتىن رەددىيە بېرىپ بۇ كاززاپنىڭ (  ئەينى ۋاقىتتا ئۇيغۇر تىلى دۇنيا تىلى بولىدۇ دەپ ئوقۇغۇچىلارنى ئالداپ ئىئانە توپلاپ، بۇ پۇللارنى چۆنتىكىگە سېلىۋالغىنىدەك بۇ قىلمىشى چوقۇم بىر كۈنى ئاشكارىلىنىش كېرەك) يەنە 'ئىشىگى ئۆلۈۋاتسا بىر نېمىسى غىجەك تارتىپتۇ 'دەپ ، ئۇيغۇر تىلىنىڭ دۇنيا تىلى بولۇشى ئۈچۈن دۇنياۋى يىغىن چاقىرىمەن دەپ  كىشىلەرنى قايمۇقتۇرۇۋاتقىنى ۋە بۇ " ئاتالمىش ئىسىم لۇغىتى" تۈزۈشتىكى ئەھمىيەتسىز قىلمىشلىرىنى ئاشكارىلاشقا مەجبۇر قىلدى.
   دۇنيادا ئادەم ۋە يەر جاي ئىسىملىرىنى قوشۇپ كەلسە مىليارتلاپ چىقىشى مۈمكىن، بىز بۇلارنى  ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىمىزمۇ؟  ياق، پەقەت 160نەچچىدىن تەركىپ تاپقان تاۋۇش ئىپادىلەش قۇرالى " خەلقئارالىق تاۋۇش ئېلىپبەسى The International Phonetic Alphabet
  يەنى خەلقئارا تىرانسكرىپسىيە دىن پايدىلىنىپ ئۆزلەشتۈرسەكلا بولدى .

YOQSUL

oghuzkhan يوللىغان ۋاقتى  2014-11-20 16:40
خاتالىشىۋاتىسىز، بۇ ترانسكىرىپسىيە دىگەن سۆز ئەسلى ئ ...

بەلكىم مەن ئۇقۇم جەھەتتىن خاتالىشىۋاتقان ئوخشايمەن.چۈشەنچە بەرگىنىڭىزگە رەھمەت!

castle

oghuzkhan يوللىغان ۋاقتى  2014-11-19 11:28
دۇنيادا ئادەم ئىسىملىرىدىن تولا نەرسە يوق، بۇلارنىڭ ھ ...

توغرا دەيسىز.

بانكىر

abdulquddus يوللىغان ۋاقتى  2014-11-9 17:02
توختامنامىغا ئالاقىدار بەتلەر ۋە مۇشتەرى خەۋىرى:

سىلە راس ئوقوغۇچىلاردىن پۇل يىغىپ يانچۇقلىرىغا سالغانما؟

نۇرغۇن ئوقوغۇچىلارنىڭ ئاتا-ئانىلىرى يىمەي-ئىچمەي، كىيمەي يۈرۈپ بالىلىرىغا ئىيىغا 1000 يۈەننى تەستە ھەل قىلىپ سىلىپ بىرىدۇ.

ئاخىرەتتە جازاسىنى تارتىپ بولالمايلا ماقما، دوزاق ئازابىنى تىل بىلەن تەسۋىرلىگىلى بولمايدۇ.

brave

بۇنىڭغا نىم دىگۈلۈك ئەمدى...

abdulquddus

بانكىر يوللىغان ۋاقتى  2014-11-23 16:43
سىلە راس ئوقوغۇچىلاردىن پۇل يىغىپ يانچۇقلىرىغا سالغا ...

مەن ھېچ قايسىڭىزنىڭ ئالدىغا بارغىنىم يوق. پەقەتلا خەلقئارا يىغىنغا بارىدىغان تەكلىپنامە كەلگەندە يول خىراجىتىم بولمىغاچقا ،«مېنىڭ خەلقئارا يىغىنغا قاتنىشىشىم ەخسى شان - شۆھرەت ئۈچۈن ئەمەس، سۆيۈملۈك ئانا تىلىمىزنىڭ ئىلمىي، تارىخىي قىممىتىنى دۇنياغا ئاڭلىتىش. شۇنىڭ ئۈچۈن مەن بارالمىسام مەيلى، مەن ماقالەمنى پۇلى بار بىرەر ئادەمگە بەرسەم، ئۇ كىشى شۇ يىغىندا ماقالىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ كەلسىلا بولىدۇ.» دەپ، ئەينى ۋاقتتا بوزقىر ئەپەندىمگە ئەھۋالىمنى ئېيتقىنىمدا ئۇ بۇرادەر ئۆز نامىدىن پۈتكۈل ئۇيغۇر دىيارىغا چاقىرىقنامە ئېلان قىلغان. بۇ ئەھۋالدىن خەۋەر تاپقان جامائەت ئۆزلىگىدىن ھەرىكەتكە كەلگەن. تەپسىلاتىنى بوز قىر ئەپەندىمدىن سورىسىڭىز تېخىمۇ ئىشىنەرسىز........