ئۇستاز يازغۇچى مەمىتىمىن ھۇشورغا ئوچۇق خەت

ئەلشاھ

	hokumran يوللىغان ۋاقتى  2013-3-2 01:37 AM مۇشۇ بىر ئىشنى زادىلا چۈشۈنەلمەي قېلىۋاتىمەن. كىتابخا ... ‏سىز غەيرەت ئاسىم نىڭ «ھىجران» ناملىق ئىككى قىسىملىق رومانىنى دەۋاتامسىز نېمە ؟ ئۈچ يىلنىڭ ئالدىدا سېتىۋالغان بۇ كىتاب ماڭىمۇ شۇنداق تەسىر بەرگەنىدى

yaro

	شۇندا قىلپ  تاشمەمەتجان دىگەندەك بۇ كىتاپنىڭ نەشىر تاۋىقىدا سەل قويمىچىلىق بارلىغىنى ھىس قىلدىم، ئەسلى ئىككى كىتاپنى بىرلا كىتاپ قىلىپ ساتقان بولسا بوپتىكەن، مەن ئمدى بۇ تەرىپىدىن باشقا كامچىلىق تەرىپىغۇ بەكمۇ ھىس قىلمىدىم ، لىكىن بۇ  كىتاپنىڭ بىز ئۈچۈن تارىخى ، مەدەنى ۋە جۇغراپىيەلىك پايدىلىنىش قىممىتىمۇ يۇقىرى ئىكەن، سالچىلىقتىن ئىبارەت بۇ يوقاپ كەتكەن كەسىپنى كىم قېنى شۇندا تەپسىلى ئەنگە ئىلىپ يىزىپ باقتى؟ كىم ئىلى دەريا ۋادا يوللىرىنى شۇندا ئۇيغۇرچە ئىسىملىرى بىلەن ئارخىپ تۇرغۇزۇپ ھۆجقەتلىك فىلىم ئىشلىگەندەك يىزىقتا خاتىرىگە ئالالىدى؟ بۇ كىتاپ شۇ يۈتكەن تارىخىمىزنىڭ گۇۋاچىسى ھەم بۇ توغرىلىق ناھايىتى قىممەتلىك تارىخى ساقلانما بولۇپ قالىدۇ، مەمتىمىن ئاكىنىڭ ئەجرىگە بارىكاللا،

yaro

	مىنىڭ قارىشىم شۇكى سالچىلا رومانى دەل ۋاقتىدا يىزىلغان ناھايىتى ۋاقتىدا يىزىلغان ياخشى يىزىلغان تارىخى مىراس ئەھىيىتى چوڭ بولغان ھەم بەدىيى قىممەتكە ئىگە ياخشى رومان. ئەگەر مەمتىمىنكام شۇ بىر ئەۋلات سالچىلار تىخى ھايات ۋاقتىدا شۇنچىلا جاپالار بىلەن ئىزدىنىپ كىزىپ يۇرۇپ ئۇلارنىڭ ئاغزىدىن ئۇ تارىخنى سالچىلىقتىن ئىبارەت بۇ كەسىپنى، شۇ چاغلادىكى ئىلى رايونىنىڭ جۇغراپىيەلىك ئەھۋاللىرىنى خاتىرىسىگە چۈشۈرۈپ يازمىغان بولسا بۇنى كىيىنكى كۈنلەدە كىم ، نەدىكى بىرىنجى قول ماتىريال بىلەن يازالايتى؟ شۇ ساللا ئۆتىدىغان يەرلەر ھازىر ھىلىتىن خەيجىڭ،خۇەنچېڭ لۇ ، ۋەيخۇەن لۇ، جىن ساتەن كەيفاچۈ دىگەندەك تو نۇغۇسىزلا يات ئىسىملا بىلەن ئۆزلۈشۈپ كىتىپ بارىدۇ.

ئەجەل

	YAZR يوللىغان ۋاقتى  2013-3-2 01:02 AM مەن بۇ يېڭى چىققان روماننى تېخى ئوقۇشقا ئۈلگۈرمىگەن، ك ... باشقىلارنىڭ باھاسىغا قاراپ ئىش تۇتىدىغان،شامالنىڭ ھەيدىشىگە قاراپ ماڭىدىغان قىلچىلىك مۇستەقىللىق ئېڭى يوق قامغاقتەك ئادەمنىڭ كىتاب ئوقۇش ئەمەس،ياشاشقىمۇ سالاھىيتى توشمايدۇ دەپ قارايمەن.بۇ تېمىنى ئوقۇغانلارنىڭ بۇ تېمىغا ئىجابىي قارايدىغانلىقىغا ئىشىنىمەن.ئەگەر بۇ كىتابنى ئوقۇماقچى بولغانلار مۇشۇ تېمىنىڭ تەسىرىگە ئۇچراپ بۇ كىتابنى ئوقۇشتىن ۋاز كەچسە،كېيىنچە ھەممە نېمىدىن ۋاز كېچىدۇ. تۈلكە ھەر قېتىم قۇيرۇقى يوغىنىغاندا ئازابلىنىپ يىغلايمىش،سەۋەبى قۇيرۇقى ئوۋچىلارنىڭ ھۇجۇم نېشانىغا ئايلىنىپ قالىدىكەن.ئەگەر ئوقۇرمەنلەرمۇ مۇشۇ تېمىدەك ئەسەرلەرنى ئوقۇپ تەڭگىلتەكلىك بىلەنلا ئۆز قۇيرۇقىدىن ۋاز كەچسە ئۇنىڭغا ئوۋچىنىڭ بىر پاي ئوقى كۇپايە. مانا بۇ سىزگە ئوچۇق خەت .ئىسمىڭىز پولات داتلىشىپ كەتسىڭىز يۈزىڭىزنى تېڭىۋالىسىز دېگەندەك ..... ئەمدى جېدەلنى توختىتىپ تېمىغا كەلسەك،مەن بۇ روماننى ئوقۇپ باقمىدىم.راستىنى دېسەم بۇنداق روماننىڭ نەشىردىن چىقىدىغىنىنى ئاڭلىماپتىكەنمەن.لېكىن بۇ تېمىنى كۆرگەندىن كېيىن ئوقۇش نىيتىگە كەلدىم.ياخشى بولسۇن يامان بولسۇن بىر ئوقۇۋېتىپ ئاندىن باشقىلار بىلەن چاي ئىچىشكەچ ‹غاجىلىمامدىم› بۇ مەمتىمىنكامنى.تېما ئىگىسىنىڭ قەلەم قۇۋۋىتى كۈچلۈككەن،راستىنى ئېيىتسام ئادەتتە مۇنبەردە يېزىلغان ئوچۇق خەت ۋە ئوبزورلارنى پەقەت ئوقۇمايىتتىم.لېكىن ئاپتور يازمىنىڭ بېشىدىلا ياقامدىن سۆرەپ ئەكىرىپ كەتتى،شۇڭا چىدىماي ئىنكاس يېزىشقا مەجبۇر بولدۇم. قالغىنىنى تورداشلار ئىلمىي يوسۇندا غاجىلىساق بولىدۇ،(ئەلۋەتتە ئوقۇپ بولغانلار)ئەمدى بۇ روماننى ئوقۇمايلا ئېقىمغا ئەگەشمەكچى بولغانلار سەل ئۆزىنى تۇتىۋېلىپ ئوقۇپ بولۇپ ئىنكاس يازار ياكى غىپپىدە چىقىپ كېتەر.

پاۋىل

	ئەدەىبىي تەنقىت ماھىيەتتە ئۇ ئەدەبىي ئەسەرلەرگە بولغان ئەدەبىي باھانى كۆرسىتىدۇ.ئەدەبىي باھانىڭ ۋەزىپىسى-   يېزىلغان ئەدەبىي ئەسەرنىڭ يېزىلىش جەريانىدا ساقلانغان ناچار تەرەپلىرىنىلا كۆرسىتىپ بىرىپلا قالماستىن بەلكى ئالغا سۈرۈلگەن ئىدىيەلەرنىڭ ئىجابى ۋە سەلبى تەرەپلىرىدىكى ياخشى يامان تەرەپلىرىنى ئەينەن كۆرسۈتۈپ بىرىش ئارقىلىق ئۇقۇرمەنلەرنى توغرا بولغان يولغا يىتەكلەش  دىمەكتۇر. بۇلۇپمۇ «سالچىلار» رۇمانىغا ئوخشاش تارىخى رۇمانلارغا نىسبىتەن ئىستىلىستىك ۋاستىلارنى ئاز ئىشلىتىش ،بەدىئى تۇقۇلمىلارنى ئاز ئىشلىتىش ياكى ئىشلەتمەسلىك ئۇنىڭ رۇشەن ئالاھىدىلىگى ھىساپلىنىدۇ ئەلبەتتە !ئەدىبى ئەسەرگە باھا بىرىشتە شۇ ئەسەردە يۈز بىرىۋاتقان ۋەقەلىك ۋە ياشىغان پىرسۇناژلارنىڭ دەۋىرنىڭ شۇ چاغدىكى تەلىپى دەۋىر ئالاھىدىلىگىگە ھۆرمەت قىلىش ، ھەرگىزمۇ ئەسەر يېزىلغان دەۋىرگە باغلىۋالماسلىغىمىز لازىم .ئەدەبىي تەنقىدچىلىكنىڭ تەرەققىي قىلىشى، ئەدەبىياتىمىزنىڭ گۈللىنىشىدە مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. ئاپتورنىڭ ‹‹سالچىلار›› رومانى ھەققىدىكى ئۆز تەسىراتلىرى ياخشى ئوتتۇرىغا قويۇلۇپتۇ.ئۇ بولسائىلقۇت ئەپەندىنىڭ  بەلكى شەخسى پىكىرى بۇلۇشى مۇمكىن.شۇنداختىمۇ مەسىلىنىڭ ھەممە تەرىپى ئەتراپلىق شەرھىلەنمىگەنلىكى، ئوتۇرغا قۇيۇلغان پىكىرىنىڭ تۇتۇقلىقى بىلەن ئاخىرلىشىپ قالغان . لېكىن ئۇ بىر ئۇقۇرمەننىڭ يەكۈنلىگەن خۇلاسىسى دىيىشكىلا بۇلۇدۇ. بىراق بۇ ھەرگىزمۇ بارلىق ئۇيغۇر ئوقۇرمەنلىرىنىڭ كۆز قارىشىغا ۋەكىللىك قىلالمايدۇ. شۇڭا كەڭ ئۇقۇرمەنلەرنىڭ بۇلۇپمۇ مۇنبەردىكى ئەدەبى تەنقىت كەسىپدىن خەۋىرى يوق بەزى ئىنكاسچىلارنىڭ تېخى ئەمدىلا نەشىردىن چىققان بۇ تارىخى رۇمانغا ئالدىراپ باھا بەرمەسلىگىنى. شۇنداقلائەسەرنى ئۇقۇماي تۇرۇپ پىكىر قاتناشتۇرماسلىغىنى ئۈمۈت قىلىمەن . شەخسەن ئۈزۈمنى ئېيىتساممۇ مەن تېخى ئۇ روماننى  ئوقۇشقا ئۈلگۈرمىگەچكە رومان ھەققىدە سۆزلەشكەتىلىم  ئاجىزلىق قىلىدۇ.

ئەجەل

	يەنە بىر گەپ مۇشۇ  YAZRئەپەندىنىڭ باش سۆرىتى (پولاتكامنىڭ سول تەرىپىگەقاراڭلار)دىكى بەلگىلەر توغرىلىق ھېچقانداق بىر مەلۇماتقا ئىگە ئەمەسمەن.ئەڭ ئۈسىتىكى قارلۇقنىڭ بەلگىسىنى ھېسابقا ئالمىغاندا ،بۇنىڭمۇ بەلگىسى ۋە ئىسمىنى شۇ قارلۇق سىتۇدىيسىنىڭ بەلگىسى ۋە ئىسمى دەپ بىلىمەن.مۇشۇ ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمقى نام ۋە بەلگىلىرىنى بىلىدىغانلار تەپسىلىيراق دەپ بەرسەڭلار ياكى تېما يوللىساڭلار بەك خۇش بولاتتىم.لېكىن يىرتىق ئىشتاندىن پىجۇ چىققاندەك گەپ قىلىپ مېنى تويغۇزۇشقا تەييارلانغانلار جىم ئولتۇرارسىلەر!

YAZR

	ئەجەل يوللىغان ۋاقتى  2013-3-2 02:42 AM باشقىلارنىڭ باھاسىغا قاراپ ئىش تۇتىدىغان،شامالنىڭ ھ ... ئىنكاسىمنى بۇرمىلايدىغان يەنە بىرەيلەن چىقىپتۇدە، كاللا ساق بولسا مەن نىمە دىدىم ھەممە ئادەم بىر قاراپ بىلەلەيدۇ، مەن بۇ ئوبزورنى يامان دىمىدىم، بالدۇر يىزىلىپ قاپتۇ دەۋاتىمەن، چۈشىنۋاتاملا؟ شامالنىڭ چىقىشىغا قاراپ لىڭشىيدىغاننىڭ گىپىنىمۇ قىلمىدىم، ئىشتاھا مەسىلىسى! بۇ كىتابنى ھەتتا ئۆزىڭىزمۇ ئۇقۇشقا ئۈلگۈرمەپسىز، ھازىر مۇشۇ تېمىنى كۈرۈپ ئولتۇرغانلار ئىچىدە ئۇقۇپ باققانلار چىقىدۇ يا چىقمايدۇ، كىتاپ ئۇمۇميۈزلۈك ئوقۇرمەنلەر بىلەن يۈز كۆرۈشۈپ بولغاندا ئاندىن مۇنۇدەك ئوبزور دىگەنلەر بۇلۇنسا ، ئىجابى تەسىرى تېخىمۇ ياخشى بولماسما؟ كىتاب ئۇياندىن چىقىپ بولغىچە بۇياندىن غاجاشقا چۈشۈپ كەتسەك تازا ياخشى بولمايدۇ، ئاۋۋىلەم ئوقۇرمەنلەر بىرەقۇر ئۇقۇپ بولسۇن بۇ كىتابنى ....دىمەكچى مەن. بىرسى ئىنكاس يازسا ئۇنى شۇ ئادەمگە باغلاپ ئۇ ئادەمنىڭ غۇرۇرى ئادىمىيلىكىنى يوققا چىقىرىشقا ئاران تۇردىغانلار ساماندەك، بۇلۇپمۇ ما مۇنبەردە.بۇرمىلاش ئۇستىلىرى سەل پەل ھاياجاننى باسايلى ماقۇلما؟ باش سۈرىتىمدىكى ئۇچۇرنىڭ نەدىن نەگىچە ئىكەنلىكىنى بىلمىسىڭىز مەن ئۆزەم قىسقىچە دەپ بىرەي.ئۈستىدىكىسى قاراخانىلارنىڭ تۇغى ، ئاستىدىكىسى ئۇيغۇر ئىمپىريەسىنىڭ تۇغى، ئۇيغۇرلارغا بىۋاستە مۇناسىۋەتلىك .

YAZR

	مەن ئەدەبياتچى ئەمەس، لىكىن ئەسەرگە تەلىپىم بەكلا يۇقىرى، بېشىنى ئۇقۇپ بولغىچە ئايىغى نىمە دىمەكچى ئىكەنلىكى چىقىپ بۇلىدىغان ياكى ئاددى تىللار بىلەن قۇرۇق پاراڭدەك يىزىلغان ۋە ياكى ھىچقانداق قىممتى يوق بىرنەرسىلەرنى قەتتى ئوقۇغۇم كەلمەيدۇ، مەمتىمىن ھوشۇر ھازىرقى ھايات يازغۇچىلار ئىچىدە مەن ئەڭ ئامراق ئەڭ ھۆرمىتىم بار يازغۇچى، ئەگەر بۇ تېمىدا دىيىلگەنلىرى ھەقىقەتەن  راس بولسا ، تېما ئىگىسىنىڭ روھى ھالىتىدەك ئىنكاسلار مەندە ئېنىقلا كۆرۈلىدۇ، ھەتتا ئۇنىڭدىنمۇ ئېشىپ كىتىشى مۈمكىن، شۇڭا تېما ئىگىسى دىگەندەك شۇنچە يىل ساقلاپ يازغۇچىنىڭ ئۇسسىغان يەرگە بارمايدىغان بۇ ئەسىرىنى ئۇقىۋېلىش سەۋەبلىك  مەمتىمىن ھۇشۇرغا بولغان ھۆرمىتىم سۇسلىشىپ قېلىشىنى خالىمايمەن، شۇڭا ئوقۇيمۇ ئوقۇمايمۇ دەپ ئىككىلەنگەن يىرىم شۇ،بۇ مىنىڭ ئىچكى ھېسسىياتىم ، بۇنىڭ قامغاق تىكەندەك شامال نەگە ئۇچۇرسا شۇ يەرگە ئۇچىدىغانلىق بىلەن قىلچە مۇناسىۋىتى يوق. بۇنداق تىتەن تۇمۇرۇمغا تىگىدىغان ئادىمىيلىكمگە تاقىشىدىغان ئىنكاسىڭلارنى مەن قۇبۇل قىلمايمەن. بۇرمىلامچىلار ئىنكاسىمنى ئايلىنىپ ئۈتۈڭ، ئۇزاتمىدىم.

bawdunbay

	بىسمىللاھنى تىشىڭدا دىگىن دىمىگەنلەر دەۋالسۇن ، ئەلھەمدۇنى ئىچىڭدە دىگىن ، يىمىگەنلەر يەۋالسۇن دىگەن گەپنى ئاڭلىمىغانما ؟ مەمتىمىن ھۇشۇر سىزگە ۋەدە بەرگەنما سالچىلار رومانىدا ئۇچ ۋىلايەت ،كۈچ كۈچ ۋەقەلىرىنى ئەسكەرتىمەن دەپ ؟ سىزگە ۋەدە بەرمىگەن  بولسا ئۇ مېنى ئالدىدى دىمەڭ . قاتتىق ئالدىراقسان ئۆپكىسى يوق بالىكەنسىز . نۇرغۇن ئوقۇرمەنلەرنى بۇ روماننى ئوقۇش قىزغىنلىقىغا سۇ سەپتىڭىز . تېمىنىڭ ئۆچۈرلىشىنى تەلەپ قىلىمەن .