‹‹ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرى››نى زىغىرلاش...

tax1

	qaraxani يوللىغان ۋاقتى  2012-12-29 08:20 PM يەنە قىلغان بالىلىقىڭىز مېنىڭمۇ بالىلىقىمنى ئېسىمگە  ... مەن بىلەن پىكىرلىشىپ بەرگىنىڭىزگە رەھمەت.  «بالدۇرراق بالىلىقتىن قۇتۇلۇشنى ئويلىغان ئادەم ماڭا ئوخشاش بالدۇرراق تۇغۇلسىڭىزلا بولاتتى،مېنىڭ تەربىيەمسىزمۇ سىز بالىلىققا خاتىمە بېرەلەيسىز.» تۇغۇلىمەن دەپلا تۇغۇلىۋالغىلى بولمايدۇ. ئىلمىي پىكىرلەرگە ئامال بار چاقچاق ئارىلاشتۇرمىغان ياخشى. ئانام بىلەن دادام ئانىڭىز بىلەن دادىڭىزغا قارىغاندا كېيىنرەك توي قىلغانلىقى ئۈچۈن مەن سىزدىن كېيىنرەك تۇغۇلۇپ قالغاندىمەن. سىزنىڭ تەربىيىڭىزسىز بالىلىقتىن قۇتۇلاليدىغانلىقىم راست، بىراق، سىزگە ئوخشاش ئۇستازدىن بىرى كۆپەيسە، مېنىڭ بالىلىقتىن قۇتۇلمىقىم تېخىمۇ تېز بولىدۇ. 1-،2-، 3-تۈردىكى ئىنكاسلىرىڭىزغا پىكرىم يوق. 4-تۈردىكى ئىنكاسىڭىزغا  پىكرىم بار. «ئىلغىدا گۆش بولسا بىر كۈنى مېھمانغا ئەسقاتىدۇ» دەپ زۆرۈر بولمىغان ئىشلارنى قىلىشقا بولمايدۇ. چۈنكى ، ئەسلىدىكى ماقال كېيىنكى تولۇقلىما قېتىلمىسىمۇ، مۇكەممەل مەزمۇننى بىلدۈرەلەيدۇ. ماقاللىق خۇسۇسىيىتىگە ئىگە. بۇ ھەقتە پىكرىمىزنى ساقلاپ قالساق بولىدۇ.  مەنمۇ پىكرىمنى سىزگە تاڭمايمەن. ئوخشاش بولمىغان پىكىرلەرنىڭ روياپقا چىقىشى كىشىلەردىكى باراۋەرلىك ئېڭىنىڭ كۈچەيگەنلىكىنىڭ مىسالى. 5-تۈرلۈك ئىنكاسىڭىزغا: بۇ ئىككى قىسىم كىتابنىڭ باشقا كىتابلارغا يېتىدىغان-يەتمەيدىغانلىقى بىلەن مېنىڭ  بەزى ماقال-تەمسىللەردە ياسالمىلىق قىلىشنىڭ ھاجىتى يوق» دېگەن پىكرىمنىڭ مۇناسىۋىتى يوق. مېنىڭ بۇ پىكرىم « بايغا كۈندە بايرام، كۈندە توي، كەمبەغەلگە كۈندە ئەلەم، كۈندە ئوي» دېگەن ماقال بىلەن « غېنىلەرگە كۈندە مەشرەپ، كۈندە توي، غېرىبلەرگە كۈندە قايغۇ كۈندە ئوي» دېگەن ماقال بىلەن مۇناسىۋەتلىك.  شۇڭا ئۇ كىتابتىكى نۇقسان بىلەن ئۆزىڭىزدىكى نۇقساننى يېپىشقا ئۇرۇنماڭ. ئۇ كىتابتىكى نۇقساننىڭ تەنقىدى ئايرىم بولسۇن. 6-تۈردىكى ئىنكاسىڭىزغا: سودىگەرلەر ھەققىدە يەنە مېنىڭ پىكرىمنى زىغىرلاپ كەتكەندەك قىلىسىز. چۈنكى مەن دېگەن پىكىرگە سىز بىرقىسىم پىكىرلەرنى زورلاپ تېڭىۋاپسىز. مەن سودىگەرلەرنىڭ ئاغزىدىكى گەپلەر ماقال- تەمسىل سەۋىيىسىگە يەتمەيدۇ دېمىدىم. بەلكى، سودىگەرلەرنىڭ ئاغزىدىكى گەپلەرنىڭ ھەممىسىنى ماقال-تەمسىل قاتارىغا تىزىۋالماسلىق كېرەك دېدىم. مېنىڭ بۇ پىكرىم بىلەن سىزنىڭ ئوتتۇرىغا قويغان لەڭپۇڭچىلارنىڭ دوكىنىنى كۆپەيتىشى مۇناسىۋەتسىز. شۇنداقلا يەنە مېنىڭ باشقىلارنىڭ گېپىگە قاراپ گېپىنىڭ ئوڭ-تەتۈرىنى ئايرىيدىغان مىجەزىممۇ يوق. بۇنىڭدىن يىراقمەن. خاتىرجەم  بولۇڭ. «ئۈچ مىسرالىق» ماقال-تەمسىل ھەققىدە يەنە «‹‹ئۈچ مىسرالىق ››ماقال-تەمسىل بولامدۇ دىگەن سۇئالىڭىز بويىچە مەن مىسال كەلتۈرۈپ قويۇپتىمەن،بۇ ئىككىمىزنىڭ تەڭلا بالىلىق قىلغان تەنتەكلىكىمىز بولسا كېرەك» دېگەن ئىنكاسنى يېزىپسىز. مەن يەنە تەكرارلايمەن. مەن سىزگە «ئۈچ مىسرالىق» ماقال-تەمسىل بولامدۇ دېمىدىم، بەلكىم، سىزنىڭ داۋاملاشتۇرغان ماقال-تەمسىلىڭىزنى «ئۈچ مىسرالىق »ماقال-تەمسىل بولامدۇ دېدىم. ‹‹كېسەلنىڭ سانجىقى يامان،ئىتنىڭ قانجۇقى يامان›› دېگەن ماقال  «يامان» دېگەن سۆز رادىف بولغانلىقى ئۈچۈنلا ، سىز دېگەن قاپىيە شەكلىگە چۈشمەمدىكەن، ‹‹كېسەلنىڭ يامىنى سانجىق، ئىتنىڭ يامىنى قانجىق ›› دېسەك سىز دېگەن قاپىيىگە چۈشەمدىكەن؟ ياخشى ئويلىنىپ بېقىڭ. مەن ۋارىيانىت مەسىلىسىنى سىز نەقىل ئالغان ئىنكاسىمدا ئەمەس، باشتىن- ئاخىر  ئوتتۇرىغا قويۇۋاتىمەن. لېكىن سىز، «مۇنداق دېگەندىن مۇنداق دېگەن ياخشى» دەپ ئۆزگەرتىۋاتىسىز. بۇ بەلكىم بەكرەك زىغىرلاپ كەتكەندىن بولسا كېرەك. باشقىلارنىڭ گېپىنىڭ جىڭ بېسىشى توغرىسىدا يازغان ئىنكاسىڭىز ، مېنىڭچە، سىزنىڭ بۇ تېمىنى يازغاندىكى پوزىتسىيىڭىز بىلەن زىت كەلسە كېرەك. چۈنكى كىتابقا بېسىلغاننىڭ ھەممىسى جىڭ باسقان گەپ بولمايدۇ. ئەگەر ئۇنداق بولسا سىزمۇ بۇ ماقالىنى يېزىپ، ماقال-تەمسىللەرنى زىغىرلاپ يۈرمىگەن بولاتتىڭىز. شۇڭا 1984-يىلى ئۇ كىتابقا شۇنداق دەپ يېزىلىپ قالغانلىقى «جىڭ باسقانلىق» ئەمەس. «قول قويغانغا يول بەر» دېگەن ماقال ھەققىدىكى پىكرىڭىزدە سىز مېنىڭدىنمۇ بەكرەك بالىلىق قىلغان  بولامسىز قانداق؟ ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرى خەلق ئېغىز ئەدەبىياتىغا تەۋە بولۇپ، ئۇ يازما مەنبەلەرگە ئېلىنىشتىن بۇرۇن ئېغىز ئارقىلىق تارقىلىپ، ھەرقايسى ئەلدە ھەرخىل ۋارىيانىتلارغا ئېگە بولۇپ ، كەڭ تارقالغان. ئۇنى سىز كۆڭلۈمگە ياقمىدى دەپ ئۆزگەرتسىڭىز، مەنمۇ ئۆزگەرتسەم ئاقىۋىتى قانداق بولار؟ ئىجاد قىلدىم، داۋاملاشتۇردۇم دەپ بىرقىسىم گەپلەرنى ماقال-تەمسىللەر قاتارىغا كىرگۈزۈشكە كۈچىسەك ئاخىرى قانداق بولار؟ (بۇ سىزگىلا دېگەن گەپ ئەمەس) مېنىڭچە ياخشى بولماس. شۇڭا خەلق قانداق ئىشلىتىۋاتقان بولسا شۇنى يازمىغا ئېلىشىمىز (ھېچ بولمىسا شۇنى ئاساس قىلىشىمىز كېرەك) بۇ ئىنكاسنى يالغۇز سىزلا كۆرمىگەندىكىن، باشقىلارغىمۇ پايدىسى بولار دېگەن ئۈمىد بىلەن ئاخىرىدا يەنە بىر گەپنى قوشۇمچە قىلغۇم كەلدى. مۇنبەرگە « مەن ئىجاد قىلغان ماقال-تەمسىللەر» دېگەندەك داغدۇغا بىلەن بىر نەسىلەرنى يوللىمىساق. چۈنكى بىز ئۆزىمىز ماقال-تەمسىل دېۋالغانغا ماقال-تەمسىل بولۇپ قالمايدۇ. بىز «ماقال-تەمسىللەر ئىزىدىن» ياكى «تەپەككۇر مېۋىلىرى» دېگەندەك تېمىلار بىلەن يوللىساق، يازغانلىرىمىز خەلققە يارىسا، كەلگۈسى ئەۋلادلىرىمىز ماقال-تەمسىل قىلىپ ئىشلەتسە ئەجەپ ئەمەس. ئەگەر بىز ماقال-تەمسىل دەپ يېزىۋىرىدىغان ئىش بولسا، «شىنجاڭ مەدەنىيىتى» ژۇرنىلىنىڭ «تەپەككۇر مېۋىلىرى» سەھىپىسى ماقال-تەمسىلگە تولۇپ كەتمەمدۇ؟ ئىشەنمىسەڭلار مەن «شىنجاڭ مەدەنىيىتى» ژۇرنىلىنىڭ 2012-يىللىق 6-سانىدىكى بىر قىسىم ئاپتورلارنىڭ تەپەككۇرلىرىنى قالدۇراي( بۇ ژۇرنالدىكى يازمىلارنى رۇخسەتسىز تورغا چىقىرىشقا بولمايتتى، بەك زۆرۈر بولۇپ قالغاچقا يېزىپ قوياي، ئاپتورلار ۋە تەھرىرات ئەپۇ قىلغاي) 1.«خالاپ بەرسەڭ بەرىكەت ياغار، مىننەت قىلساڭ ئاپەت ياغار» _ بۇھەجەر ھەسەن. 2.«دۈشمەن ئالدىدا دەرت ئېيتما، دوستۇڭ ئالدىدا ھال تارتما» _ گۈلمىرە دامۇللا. 3. «تەدبىر بىلەن قىلىنغان ئىش ياخشى ئىش، قەھر بىلەن قىلىنغان ئىش كالتە ئىش» _ ئابدۇقەييۇم ماڭسۇر. 4. « قەيەردە يەكلەنسە ئەدلى-ئادالەت، شۇ جايغا يولىماس ئەقلىي كامالەت»_ ئابلىز ئوبۇلخەيرى. 5. «يەكۈنسىز قېپقالسا تەجرىبە-ساۋاق، بولغۇسى نېسىۋەڭ ئاھانەت، تاياق.» _ئابلىز ئوبۇلخەيرى. 6. «شەكىلۋاز دەستىدىن تۆلەنگەن بەدەل، غاپىلغا بال-ھەسەل، ئاقىلغا ئەجەل»_ئابلىز ئوبۇلخەيرى. 7. «مەكتەپتە ئوقۇمىغان ئەرنىڭ نېنى، ھەيدەپ تېرىمىغان يەرنىڭ دېنى كەم بولىدۇ»_تۇردى ئالاۋۇش. 8.«تىكەندىن قورققانلارنىڭ قولىدا گۈل بولماس، جاپادىن قورققانلارنىڭ قولىدا پۇل بولماس» _تۇردى ئالاۋۇش. مانا مۇشۇنداق ماقال-تەمسىللەر ئىزىدىن ماڭغانلارنىڭ تەپەككۇرىنى قولۇمدىكى ژۇرناللاردىن كۆپلەپ يازالايمەن. لېكىن بۇلار كەلگۈسىدە ئەسلى ئاپتورى ئۇنتۇلۇپ «خەلق ماقال -تەمسىللىرى» بولالامدۇ ياقمۇ، بۇ مۇشۇ گەپلەرنىڭ قانچىلىك دەۋر سۈرەلەيدىغانلىقىغا باغلىق.

qaraxani

	tax1 يوللىغان ۋاقتى  2012-12-29 11:25 PM مەن بىلەن پىكىرلىشىپ بەرگىنىڭىزگە رەھمەت.  «بالدۇررا ... ئورتاقلىقنى نىشان قىلمىغان تەشەببۇس ۋە بىر-بىرىمىزنىڭ كۆزقارىشىنى ئۆزگەرتىشكە ئۇرۇنغان خۇسۇستا ئېلىپ بېرىلغان مۇنازىرىدىن سىزمۇ مەنمۇ باشقىلارمۇ نەپسىز قالىدۇ،بىز بىرلىككە كەلسەك،پىكىرنى ساقلاپ قالساق،باشقىلارنىڭ باھاسىنىمۇ ئاڭلاپ باقساق بولىدۇ.بۇ بىر ئىلمى ئىلىمگە قارىتا ھەر-بىرىمىزنىڭ ھۈجەيرىسىدە تىپىرلاۋاتقان تۇيغۇ،بىزدە ھەر بىر پايدىن بىردىن ئوق ئۈزۈلسىمۇ نىشانغا تەككىنىنىى ئىلغا قىلالماسلىق كۆرۈلمىسۇن.‹‹ئالدىرىساڭ چوڭ ئاپاڭ تۇغسا بوپتىكەن ››دىگەن ماقال ئېسىمگە كېلىپ قالغاچقا ئۇنى چاخچاق ئورنىدا دەپ قويدۇم،ئۇنىڭغا ئىلگىرى-كېيىن توي قىلغانلارنىڭ ئارخىپىنى ئاختۇرۇش كەتمەيدۇ.بىزدەك ئۇستازلار مىڭغا يەتسىمۇ سىزدىكى سوبىكتىپ ئامىل ھەممىنى بەلگىلەيدۇ،خۇددى بولىدىغان مىۋە كۆكىدىن مەلۇم بولغىنىدەك، شەيخ سەئىدى: تەربىيە تېز يۇقار ئىنسان زاتىغا، ئەسلى تەبىئىتى بولسا قوبۇلچان. پارقىراق بېرەلمەس تۆمۈرگە زادى سەيقەلنىڭ سۈيى گەر بولسا يامان ... دىگەندەك بىر ەەپنى قىلغانغۇ دەيمەن. 4-پىكىرگە قىستۇرما پىكرىمنى ئېيتسام مېنىڭ مەقسىدىم ماقال-تەمسىلنى ئۆزگەرتىش،داۋاملاشتۇرۇش،باشقىلارغا ئىجات قىلىپ بېرىش،تولۇقلاش بولمىسىمۇ مۇشۇ خىل ئىشنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالايدىغانلاردىن ئاشۇ خىل ئىشنىڭ مەسۇليىتىنى سۈرۈشتۇرۇش ،نازارەت قىلىش ،پىكىر ياكى ئىنكاس بېرىش،ياكى ئەڭ ياخشى ۋارىيانتىنى تېپىپ چىقىشقا  دالالەت قىلىش،ياخشىلىققا دەۋەت،يامانلىققا لەنەت ھەممىمىزنىڭ بۇرچى ئەمەسمۇ؟.مېنىڭ نۇقسانىم سىزنىڭ ئالدىڭىزدىكى نۇقسان تىپى،دانالارنىڭ نۇقسانى ئەل ئالدىدىكى نۇقساندۇر،چۈنكى ‹‹چالا ساۋاتنىڭ كۆرمىسىمۇ مىڭ خاتاسىنى،ئالىمنىڭ كەچۈرمەيدۇ ئەل بىر خاتاسىنى››. 6-ئىنكاسنىڭ ئىشىغا كەلسەك،مەن مۇناسىۋەتسىز گەپلەرنى ،مۇناسىۋىتى چىقىپ قالارمىكىن دەپ قوشۇپ قويغان ،ئاپتوموبىل شوفېرلىرى ھەق ئېلىش پونكىتىدىن ئۆتۈشنى خالىمىسا ،مەھەللە ئارىلاپ چىقىپ كېتىدۇ،سىزمۇ ئايلىنىپ ئۆتۈپ كەتسىڭىز بولىدۇ. ....بۇيەردىكى جىڭ باسقان باسمىغاننى ئېتىراپ قىلىش ياكى ئىنكار قىلىش مەسىلىسى ئۆلچەملىك ،ھەممە ئېتىراپ قىلغان باھانى مىزان قىلىدۇ،ئەگەر 1984-يىلدىكىنى جىڭ باسمىغان دىسىڭىز ماڭا ئوخشاش سىزمۇ مۇستەقىل پىكرىڭىزنى  ئوتتۇرىغا قويۇپ باقسىڭىز بولىدىغۇ؟ ماقال-تەمسىل ئىزىدىن دىيىشنى تەشەببۇس قىلغانلىقىڭىز مېنىڭدىن خاتىرىڭىز ئوچۇق ،زېھنىڭىز زىيادە ‹‹ئوقۇغۇچى››ئىكەنلىكىڭىزگە دەلىل بولۇپ تۇرۇپتۇ،كېيىنكى يوللانمىلىرىڭىزدا ھەقىقەتەن ئەقىل پاراسەت ئۇچقۇنلىرى بار ئىكەن،نىمىشقا بۇ توپلامنى قامۇسقا كىرگۈزگەنلەر سىزدەك بىر ئوقۇغۇچىنىڭ مەندەك بىر چالا ساۋاتقا تەشەببۇس قىلغان ھېكمەت ئۈنچىللىرىنى نەزەرگە ئېلىپ قويۇشقا بىپەرۋالىق قىلغاندۇ؟

furkat2

	دىمىسىمۇ   سەل  شۇنداراق  ھېس   قىلغانتىم  مەنمۇ !!1!!

tax1

	qaraxani يوللىغان ۋاقتى  2012-12-30 10:54 AM ئورتاقلىقنى نىشان قىلمىغان تەشەببۇس ۋە بىر-بىرىمىزنى ... بىز ئورتاقلىشىدىغان يەردە ئورتاقلىشىپ بولدۇق. ئەمدى گەپ ئىككىمىزنىڭ دادىللىق بىلەن خاتا دېگەن ياكى كەمتۈك دېگەن گەپلىرىمىزنى ئېتىراپ قىلىشىمىزلا قالدى. مەن ئەزەلدىن باشقىلارنىڭ كۆزقارىشىنى ئۆزگەرتىشكە ئۇرۇنمايمەن. چۈنكى ئۇ باشقىلارنىڭ ئەركىنلىكى، ھوقۇقى. ئۆزى قاچانكى كۆزقارىشىنىڭ خاتا ئىكەنلىكىنى بىلگەندە شۇ، كۆزقاراشنىڭ ئېگىسى يەنە ئۆزى ئۆزگەرتىدۇ. شۇڭا مۇنازىرە قىلىۋاتقان ئىككى تەرەپ ياكى كۆپ تەرەپ ئەقىل ئېگىسى بولسا، ئۆزئارا كۆزقاراش تېڭىش جېڭى قىلماسلىقى، لېكىن، كۆزقارىشىنى دادىللىق بىلەن ئوتتۇرىغا قويۇشى، مۇنازىرە ئارىسىغا تەنە گەپلەرنى ئارىلاشتۇرماسلىقى كېرەك.( لېكىن،  ئىككىمىز بىربىرىمىزگە يېتەرلىك دەرىجىدە تەنە قىلىشتۇق.) «‹ئالدىرىساڭ چوڭ ئاپاڭ تۇغسا بوپتىكەن › دىگەن ماقال ئېسىمگە كېلىپ قالغاچقا ئۇنى چاخچاق ئورنىدا دەپ قويدۇم،ئۇنىڭغا ئىلگىرى-كېيىن توي قىلغانلارنىڭ ئارخىپىنى ئاختۇرۇش كەتمەيدۇ» بۇ دېگىنىڭىز نېمە گەپ ئەمدى؟ «ماڭا ئوخشاش بالدۇر تۇغۇلساڭ بولمامدۇ » دەپتىكەنسىز، مەن سىزدىن كىچىك بولغاچقا، ئانام بىلەن دادامنى كېيىنرەك توي قىلغان بولسا كېرەك دەپ قارىدىم. ئارخىپ ئاختۇرمىدىم. 4-خىل پىكرىمگە قىلغان تولۇقلىمىڭىزدىكى «.مېنىڭ نۇقسانىم سىزنىڭ ئالدىڭىزدىكى نۇقسان تىپى،دانالارنىڭ نۇقسانى ئەل ئالدىدىكى نۇقساندۇر،چۈنكى ‹چالا ساۋاتنىڭ كۆرمىسىمۇ مىڭ خاتاسىنى،ئالىمنىڭ كەچۈرمەيدۇ ئەل بىر خاتاسىنى› » دېگەن پىكرىڭىزدىن باشقىنى قوبۇل قىلدىم. بۇ پىكرىڭىزنى قوبۇل قىلماسلىقىمدىكى سەۋەب، سىزنىڭ خاتالىقىڭىزمۇ يالغۇز مېنىڭ ئالدىمدىكى خاتالىق ئەمەس، مۇنبەرداشلارنىڭ يەنە باشقىلارنىڭ ئالدىدىكى خاتالىق. چۈنكى «سىز دانالارنىڭ خاتاسىنى توغرىلاش ئۈچۈن قولىڭىزغا قەلەم ئالغان قەھرىمان ئەمەسمۇ؟» شۇڭا مەن ، سىز ۋە باشقا مۇنبەرداشلار مەسئۇلىيەتتىن قاچماسلىقىمىز، باشقىلارنىڭ خاتاسىنىلا كۆرۈپ ئۆزىمىزنىڭ خاتاسىنى كۆرمەيدىغان، كۆرسەكمۇ ياكى باشقىلار كۆرسەتسىمۇ ئېتىراپ قىلمايدىغان قەلەمكەشلەردىن بولماسلىقىمىز لازىم. سىز دانالارنىڭ مەسئۇلىيىتىنى سۈرۈشتۈرۈپ ماقالا يازغان ئىكەنسىز، باشقىلارنىڭ سىزنىڭ مەسئۇلىيىتىڭىزنى سۈرۈشتۈرۈشى نورمال ئەھۋال بولسا كېرەك. خەلقىمىز دەل چالا ساۋاتلارنىڭ خاتاسىغا سەل قارىغاچقا ، سىز ئالدىنقى بىر ئىنكاسىڭىزدا تىلغا ئالغاندەك مەسىلىلەر كېلىپ چىققان . (بۇ ئەھۋاللارنى يەنە ئەزۋەيلىگىم كەلمىدى) ئاخىرىدىكى «...كېيىنكى يوللانمىلىرىڭىزدا ھەقىقەتەن ئەقىل پاراسەت ئۇچقۇنلىرى بار ئىكەن،نىمىشقا بۇ توپلامنى قامۇسقا كىرگۈزگەنلەر سىزدەك بىر ئوقۇغۇچىنىڭ مەندەك بىر چالا ساۋاتقا تەشەببۇس قىلغان ھېكمەت ئۈنچىللىرىنى نەزەرگە ئېلىپ قويۇشقا بىپەرۋالىق قىلغاندۇ؟» دېگەن گەپلىرىڭىزنى ئوقۇپ، بېشىمدىن بىر چىلەك سوغۇق سۇ قۇيۇلغاندەك سىلكىنىپ كەتتىم. ھەمدە سۇئالىڭىزغا مۇنداق جاۋاب بەرگۈم كەلدى: 1. توپلامنى قامۇسقا كىرگۈزگەنلەر قامۇسقا ماقال-تەمسىللەرنى كىرگۈزگەن بولغانلىقى تۈپەيلىدىن، مەن يوللىغان باشقىلارنىڭ تەپەككۇرلىرى ماقال-تەمسىل بولمىغانلىقى ئۈچۈن قامۇسقا كىرگۈزۈشنى ئويلاشمىغاندۇ ياكى بۇ « ئەقىل-پاراسەت ئۇچقۇنلىرى چاقناپ تۇرغان» يازمىلارنىڭ ئاپتورلىرى يازغانلىرىنى «ماقال-تەمسىل» دەپ جار سالمىغانلىقى ئۈچۈن قامۇسقا كىرگۈزۈشتىن مەھرۇم بولۇپ قالغاندۇ؟ 2. ئۆزىڭىزنى «چالا ساۋات» قا چىقىرىشىڭىز ماڭا قىلغان تەنىڭىزمۇ ياكى بەك كەمتەرلىكىڭىزمۇ بىلەلمىدىم. قايسىسىلا بولسا مەيلى، لېكىن، بەك كەمتەر بولۇپ كەتمەڭ. مەن سىزنى چالا ساۋات دەپ قارىمايمەن. 3. مۇنازىرە قىلىش جەريانىدا سىزگە سىزگە ئوخشاش تەنە گەپلەرنى قىلىپ كۆڭلىڭىزنى رەنجىتىپ قويغان بولسام  ئەپۇ قىلىڭ. مەنمۇ ھەم كۆڭلۈمگە ئالمايمەن. ئىككىمىزنىڭ مۇنازىرە ئارىسىغا ئارلىشىپ قالغان تەنە گەپلىرىمىز « ئۇكىسىنىڭ ئاكىسى بىلەن ئوينىشىشى، ئاكىسىنىڭ ئۇكىسىنى ئەركىلىتىشى» بولۇپ قالسۇن. بىراق، بۇندىن كېيىن بۇنداق « ئوينىشىپ، ئەركىلىتىشمەيلى». خەير، ئاللاھقا ئامانەت. ئىجادىيەتلىرىڭىزگە ئۇتۇق يەر بولغاي. بۇ ئىلمىي ئەمگىكىڭىزنى ئاخىرىغا ئېلىپ چىقىڭ. بولسا مۇنبەردىن ئىلىمگە ، قەلەمگە سەمىمىي مۇئامىلە قىلىدىغان قەلەمكەشلەردىن بىر قاچىسى بىلەن دوستلىشىڭ. ئۇلار تالاش-تارتىش بولۇۋاتقان ماقال-تەمسىللەر، داۋاملاشتۇرۇشقا تېگىشلىك ماقال-تەمسىللەرنىڭ ئۆزلىرى تۇرۇۋاتقان يۇرتتىكى ۋارىيانتلىرىنى توپلاپ بەرسۇن، شۇنىڭغا ئاساسەن ماقال-تەمسىللەرنىڭ توغرا-خاتالىقىنى ئايرىپ، ئاخىرىنى داۋاملاشتۇرسىڭىز ، ئەمگىكىڭىز تېخىمۇ ئىلمىي ئۇتۇقلۇق بولىدۇ.

uyguriya11

	ماقال-تەمسىللەر بىباھا ئەنگۈشتەر .  ھارمىغايسىز!

qaraxani

	tax1 يوللىغان ۋاقتى  2012-12-30 08:25 PM بىز ئورتاقلىشىدىغان يەردە ئورتاقلىشىپ بولدۇق. ئەمدى  ... ئوۋچى بىلەن ئېيىقنىڭ ئويلىغىنى بىر يەردىن چىقمايدۇ،سىز گەرچە ئەدەپ بىلەن سۆزلىگەن قىياپەتكە كىرىۋالغان بولسىڭىزمۇ غەزەپ بىلەن سۆزلىگىنىڭىزنى يوشۇرۇپ قالالماپسىز، بىرسىمىز گېپىمىزنى بازار خېمىرتۇرىچىدا ،بىرسىمىز ئۆي خېمىرتۇرىدا بولدۇرۇپ تۇتۇشتۇق ،ئۇنىڭ قايسى خىلىغا قايسى خىلدىكى خېرىدارلارنىڭ مايىللىقىنى بىلمەيمىز،ئەمما مەن نۇقتىنەزىرىمدە 50%دىن يۇقۇرى زىغىرلاش مەقسىدىگە يەتتىم دەپ قارايمەن ،گەرچە بۇ قادىلىپ قاراپ ‹‹سۈت››تىنمۇ قارا تاپقاندەك ئىش بولسىمۇ.سىزنىڭ ئەلپازىڭىزدىن مېنى ‹‹دۇئىل›› چۈشۈشكە تەكلىپ قىلىدىغان خىرىس پۇراپ تۇرغاچقا ئوتتۇرا يولدىن يانمايدىغاندەكمۇ تۇرىمەن. سىزنىڭ ئوقۇغۇچىلىقىڭز سالاھىيىتىڭىز ئىككىنچى مەرىپەت ئانىسىدىن تۇغۇلۇش ئالدىدا تۇرغان‹‹ئەزىمەت››لىگىڭىزنى ئىسپاتلاپ تۇرغاچقا ‹‹چوڭ ئاپا››دىن تۇغۇلۇش ياكى مەندىن كېيىن تۇغۇلۇش سىزگە ‹‹باش ئاغرىقى››تېپىپ بېرەلمەيدۇ. مېنىڭ تەشەببۇسلىرىمدا چالىلىق بار خاتالىق يوق،  دەلىل ئىسپات يېتەرلىك بولمىغان بىلەن نۇقتىنەزەردە مەسىلە ئېغىر ئەمەس،بۇنى خاتانى توغۇرلاش ئۈچۈن قولىغا قەلەم ئالغان قەھىرمانلىق دەپ ئەنگە ئالسىڭىز، بۇ ‹‹قەھىرمان››لارنىڭ بۆشۈكىنى تەۋرىتىپ باققاندەك ئىش بولۇپ قالىدۇ. توغرا بىر-بىرىمىزنىڭ خاتالىقىنى كۆرسىتىپ بېرىشىمىز كېرەك،چۈنكى ‹‹مۆمىن مۆمىننىڭ ئەينىگى››.گەپ ئېتىراپ قىلغان نەرسىنىڭ خاتالىق ياكى ئەمەسلىكىدە.قىلنى پىل دىسەك،يىڭنىنى خا دىسەك بولماس. قامۇسلانغان توپلامدا مەن ئېيتقان 10نەچچە تۈرلۈك مەسىلە سەۋەنلىك بار ،مېنىڭ ئاجىزلىقىم ‹‹تورداشلار››نى ئەمەس سىزدەك بىر ‹‹ئوقۇغۇچى››نىمۇ قايىل قىلالمىغانلىقىمدا بولسا ،بۇ خىل دادىخاھقا يەتكۈزەلمىگەن پىكىرنى مېنىڭ خاتالىقىمغا ياتقۇزۇش ئاقىلانىلىق ئەمەس. سىز يوللىغان ھېكمەتلەرگە ،مۇھەممەت رېھىم ئاكىنىڭ ماقال-تەمسىللىرىگە ،ئەزىز ئاتاۋۇللا سارتېكىننىڭ ۋە باشقا ھەرقايسى ۋىلايەت،ئوبلاستنىڭ  ھېكمەتلىرىگە نەزەر سالمىغانلىغى  دەل قامۇسلانغان توپلامنىڭ پۈچەك بولۇپ قېلىشىنىڭ يەنە بىر تەرىپى.مېنىڭ قوشۇمچە قىلىنغان بىر ئىككى كەلىمە‹‹ماقال-تەمسىل››ىمنى جاكالىدى  دەپ دارىتمىلىغاندىن  كۆرە، جانغا تەگدى دەپ قايتىلىمىغان تۈزۈك.مېنىڭ چالا ساۋات بولۇشۇم مەرىپەت ئوچۇقى ۋە ئانىسىنىڭ ئوغۇزىدىن بالدۇرلا ئايرىلىپ قالغان قىسمىتىمنىڭ يالدامىسى بولسا كېرەك.ئۆكۈز كۆرگەن قىسمەتلەر موزايغىمۇ كېلىدۇ. ئاكا-ئۇكىنىڭ ئازارى بولسىمۇ بىزارى بولمايدۇ. مەن كۆڭلۇمدە ھەممەيلەننى دوست سانايمەن،‹‹ئۈلپەت تاپ، قۇدرەت تاپ››دىگەندەك بىراق ،مېنى قۇدرەت تاپقۇزىدىغان دوستلارنىڭ مېنى ‹‹دوست››دەپ سانىشىغا سىزگە قىلغان ‹‹قوپال››لىقىم توسالغۇ بولمىسا بەك ياىشى بولاتتى.ئۇتۇق ھەممىمىزگە ئورتاق بولسۇن؟

tax1

	qaraxani يوللىغان ۋاقتى  2012-12-31 01:32 AM ئوۋچى بىلەن ئېيىقنىڭ ئويلىغىنى بىر يەردىن چىقمايدۇ،س ... 1. مەن ئەدەب بىلەن سۆزلىگەن قىياپەتكە كىرىۋالمىغان، بەلكى تۇنجى ئىنكاسىمنى ئەدەب بىلەن باشلىغان، سىز ماڭا قايتۇرغان ئىنكاسىڭىزدا مېنىڭ«بالىلىقىم»نى تۇتقا قىلىپ، تەنە ئىنكاس يېزىپتىكەنسىز، «ئىلىم زومىگەر»لىرى كۈندىن -كۈنىگە كۆپىيىۋاتقان ۋەزىيەتتە، سىزگە لايىقىدا ئىنكاس يازماي بولمىغاچقا، چوڭراق ھەجىمدە يازغان ئىككىنجى ئىنكاسىمدىن باشلاپ، گېپىمگە ئۆزۈم بىلگەن دائىرىدە تەنە ئارلاشتۇردۇم. چۈنكى ،بىزدە« زامان ساڭا باقمىسا، سەن زامانغا باق» دەيدىغان ماقال بار ئەمەسمۇ؟! 2. نۇقتىنەزىرىڭىزدە %50دىن ئارتۇق زىغىرلاش مەقسىتىگە يەتكىنىڭىزنى تىلغا ئاپسىز، بۇ سىزنىڭ چۈشەنچىڭىز ۋە ئۆزىڭىزگە بولغان قايىللىقىڭىز. مەن سىزنىڭ ماقالىڭىزنى %50دىن ئارتۇق مەقسەتكە يەتتى دەپ قارىمايمەن. چۈنكى، سىزنىڭ ماقالىڭىزدە ئوتتۇرىغا قويغان پىكىرلىرىڭىز ۋە تۈزەتكەن، ئىجاد قىلغان، داۋاملاشتۇرغان ماقال-تەمسىللىرىڭىزگە تارىخىي ۋە ئىلمىي ئاساسقا قارىغاندا شەخسىي كۆزقاراش كۆپرەك سىڭىپ كەتكەن. 3. ئۆزىڭىزنىڭ تەشەببۇسلىرىدا چالىلىق بار خاتالىق يوق دېگەنلىكىڭىز سىزنىڭ ماقالىڭىزدا كەتكۈزۈپ قويغان نۇقسانلىرىڭىزنى ياپالمايدۇ. چۈنكى، سىز زىغىرلىغان قامۇستىمۇ خاتالىق يوق، چالىلىق بار. سىز شۇ چالىلىقنى زىغارلىغان ئىكەنسىز، ھېچ بولمىسا ئۆزىڭىز زىغىرلىغان دائىرىدە چالىلىق قىلمىغان بولسىڭىز بولاتتى. ئالدىنقى ئىنكاسىڭىزدا قامۇسنىڭ ئاپتورلىرىنى دانا، ئۆزىڭىزنى چالا ساۋات دەپتىكەنسىز. شۇڭا دانالارنىڭ خاتالىقىنى كەچۈرمىگەن، خاتالىقسىز ئىش قىلىدىغان بولغانلىقىڭىز ئۈچۈن سىزنى «قەھرىمان» دېگەن ئىدىم. ئەمدى مېنىڭ بۇ پىكىرنى ئوتتۇرىغا قويۇشۇمنى «قەھرىماننىڭ بۆشۈكىنى تەۋرەتكەنگە ئوخشاتقىنىڭىز» ئىلمىيلىككە ۋە ئەمەلىيەتكە ئۇيغۇن كەلمەيدۇ. ئەگەر مېنىڭ يۇقىرىقى ئىنكاسلارنى يېزىپ سىز بىلەن مۇنازىلەشكىنىمنى چوقۇم بىر نەرسىگە ئوخشىتىشقا توغرا كەلسە«قەھرىماننىڭ كۆزىدىكى چاپاقنى سۈرتىۋىتىشكە ئۇرۇنۇش»قا ئوخشاتساق بولار. 4. «سىز يوللىغان ھېكمەتلەرگە ،مۇھەممەت رېھىم ئاكىنىڭ ماقال-تەمسىللىرىگە ،ئەزىز ئاتاۋۇللا سارتېكىننىڭ ۋە باشقا ھەرقايسى ۋىلايەت،ئوبلاستنىڭ  ھېكمەتلىرىگە نەزەر سالمىغانلىغى  دەل قامۇسلانغان توپلامنىڭ پۈچەك بولۇپ قېلىشىنىڭ يەنە بىر تەرىپى.» بۇ پىكرىڭىزنىڭ بەك ساددىلىق بىلەن ئوتتۇرىغا قويۇلغانلىقىنى ھېس قىلمىدىڭىزمۇ؟ ئىككى قىسىم توپلامنى بەرپا قىلىشتا شۇ توپلام بەرپا بولۇشتىن ئىلگىرىكى ماقال-تەمسىل كىتابلارغا مۇراجىئەت قىلىنمىسا ، بۇ ئىككى قىسىم توپلامدىكى ماقال-تەمسىللەر قەيەردىن كەلدى؟ ئەگەر سىزدەك پىكىردە بولساق،  بۇ ئىككى قىسىم توپلامنى ئاپتورلار ئۆزىنىڭ كاللىسىدىكى ئەستە تۇتقان ماقال-تەمسىللەر ئارقىلىق ياكى يۇرت-يۇرتلاردا زىيارەت قىلىش، مەنبە توپلاش ئارقىلىق تۈزگەن بولىدۇ-دە، بۇ توپلام قامۇسقا توغرا كىرگەن بولىدۇ. لېكىن، بۇ ئىككى قىسىم توپلامنىڭ ئاپتورلىرى يۇقىرىدا سىز تىلغا ئېلىپ ئۆتكەن «كەم-كۈتىسىز» كىتابلارنى كۆرگەندەك، شۇنىڭدىن ئۆرنەك ئالغاندەك قىلىدۇ. مەسىلەن: سىز بۇ قامۇستىكى «چالىلىق» دەپ تۈزەتكەن «تىل ئاۋارىچىلىقىغا قالغان» بىر ماقال-تەمسىلگە قاراپ بارقايلى: «ياغاچنى تاشقا تاڭغىلى بولماس» دېگەن ماقال-تەمسىل  ئەزىز ئاتاۋۇللا سارتىكىن تۈزگەن «ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرى»ناملىق كىتابنىڭ 760-بىتىدە « ياغاچنى تاشقا تاڭغىلى بولماس »دەپ بېرىلگەن. دېمەك، سىز تىلغا ئالغان «تىل ئاۋارىچىلىقى» بۇ قامۇسنىڭ ئاپتورلىرىدا، ئەزىز ئاتاۋۇللا سارتېكىندە يەنە باشقا ئاپتورلاردىمۇ ئەمەس، بەلكى مۇشۇ ماقال تارقىلىپ ۋارىيانىت بولغان رايۇندىكى خەلقتە كۆرۈلگەن بولىدۇ. ئەزىز ئاتاۋۇللا سارتېكىن ئۆزىنىڭ كىتابىنى تۈزۈش ئۈچۈن 74پارچە كىتاب ۋە ماقالىلەردىن پايدىلانغانلىقىنى كىتابىنىڭ ئارقىسىدا قەيت قىلىپ ئۆتكەن، دېمەك، بۇ ماقال شۇ پايدىلانما كىتابلارنىڭ بىرىدە تىلغا ئېلىنغان بولىدۇ. ئەزىز ئاتاۋۇللا سارتېكىن شۇنداق ۋارىيانتنىڭ بارلىقىنى بىلگەچكە ياكى باشقا ماقال-تەمسىللارنىڭمۇ باشقا رايۇنلاردىكى ۋارىيانتلىرىنىڭ ئوخشاش بولمايدىغانلىقىنى بىلگەچكە « ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرىدىكى ئوخشاشلىق ۋە پەرقلەر توغرىسىدا» دەپ ماقالە يېزىپ، بەزى بىر ئوخشىماسلىقلارنى «پەرق» دەپ مۇئامىلە    قىلغان. «تىل ئاۋارىچىلىقى» دەپ «ۋايسىمىغان»، تۈزۈتۈشكە ئورۇنمىغان. شۇڭا بۇ قامۇسنىڭ ئاپتورلىرىنى  بۇرۇن ئېلان قىلىنغان ماقال-تەمسىللەرنى كۆرمىگەن، نەزەر سالمىغان دەپ تەنقىدلەش ئارتۇقچە. 5.«مېنىڭ قوشۇمچە قىلىنغان بىر ئىككى كەلىمە‹‹ماقال-تەمسىل››ىمنى جاكالىدى  دەپ دارىتمىلىغاندىن  كۆرە، جانغا تەگدى دەپ قايتىلىمىغان تۈزۈك» بۇ گېپىڭىزگە ئالدىنقى ئىنكاسىڭىزدا ماڭا دېگەن« سىزدەك ياخشى ئوغۇل بالىلار مۇشۇنداق گېپىدە تۇرمايدۇ» دېگەن گېپىڭىزنى قايتۇرۇپ بېرەي. چۈنكى مۇنبەردە «مەن ئىجاد قىلغان ماقال-تەمسىللەر» دەپ ئېلان قىلغان تۇرۇقلۇق، جاكارلىدىم دەپ ئىتىراپ قىلالماي، مېنى دارىتمىلىدى دەپسىز ئەمەسمۇ؟ تېخى «جانغا تەگدى دەپ قايتىلىمىغان تۈزۈك» دېگىنىڭىزنى نېمە دەپ چۈشىنەي؟ سىز ماقال-تەمسىل «ئىجاد قىلسىڭىز » مېنىڭ جېنىمغا نېمىشقا تېگىپ كەتكۈدەك؟ قارىغاندا مەن سىزنىڭ ماقال- تەمسىل «ئىجاد قىلغىنىڭىز»نى كۆرەلمەي جېنىمغا تېگىپ كېتىپتۇ-دە؟! خاتىرجەم بولۇڭ، مەندە ئۇنداق كۆرەلمەسلىك كېسىلى يوق. ئەمدى «سىزنىڭ ئەلپازىڭىزدىن مېنى ‹‹دۇئىل›› چۈشۈشكە تەكلىپ قىلىدىغان خىرىس پۇراپ تۇرغاچقا ئوتتۇرا يولدىن يانمايدىغاندەكمۇ تۇرىمەن» دېگەن پىكرىڭىزگە جاۋاب قايتۇراي. مېنىڭ ئەلپازىمدىن ئۇنداق چۈشەنچىگە كەلگىنىڭىز، كۆڭلىڭىزدە مېنى «دوئىل»غا چاقىرىشتەك بىر ئوينىڭ بارلىقىنى چۈشەندۈرۈپ تۇرۇپتۇ. ئەگەر شۇنداق ئويىڭىز بولسا، مەن خالايمەن. چۈنكى كىچىك بالا چوڭ بولغۇچە «ئانچە-مۇنچە بۇرنى قاناپ» چوڭ بولغىنى ياخشى. بىراق، مۇنداق ئىلتىماسىم بار. پىكىرلەرنىڭ چېچىلىپ كەتمەسلىكى، زىيادە گەپ يورغىلىتىشلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، مۇنبەردىكى سىزنىڭ مۇشۇ تېمىڭىزنى ۋە ئىككىمىزنىڭ ئىنكاسلىرىنى ئەستايىدىل ئوقۇپ تۇرۇۋاتقان بىرەر قەلەم ساھىبى  ئىككىمىزنىڭ مۇنازىرە نۇقتىسىنى يىغىپ بەرسۇن ياكى ئىككىمىز بىر يەرگە يىغايلى . دائىرە سىزنىڭ ماقالىڭىزدىن سىرتقا چىقىپ كەتمەسلىكى كېرەك. چۈنكى سىز ئۇ قامۇس توغرىسىدىكى «چالىلىق»لارنى مۇشۇ ماقالىڭىزدە كۆرسىتىپ، تۈزىتىپ بولغان. ئەمدىكى گەپ، ماقالىڭىزدىكى ئارتۇقچىلىقلار ۋە «چالىلىق»لار ھەققىدە بولغىنى ياخشى.

qaraxani

	قوشۇمچە: ‹‹خۇيى يامان ئۆت بولىدۇ،خۇلقى يامان كۆت بولىدۇ›› دىگەن ‹‹ماقال›› راستىنلا قوپال ۋە پەزىلەتتىن چەتنىگەندەك يېزىلىپ قالدى. تورداشلارنىڭ ئابدۇخېلىل مىرخېلىل رەتلەپ چىققان ‹‹ئېففىمىزىمسىز،سىلىقلانمىغان ماقال-تەمسىللىرى››ىمىزنى پايدىلىنىشا قىستۇرۇپ ئۆتەي: يەنە مەسىلەن: ؛ ‹‹ ئىنساپ قالمىدى چوڭدا ، ئىشتان قالمىدى قوڭدا ›› ،‹‹ ئېشەك ئۆلۈۋاتسا قوڭى غىجەك تارتىپتۇ ›› ، ‹‹ ھېيتتا قويمىغان خىنەڭنى ، ھېيتتىن كېيىن قوڭاڭغا قوي ›› ، ‹‹ ۋەسلىڭ يەتسە گۈل قىس ، بولمىسا قوڭاڭنى قىس ›› ، ‹‹ يىتىم قىز قوڭاڭنى قىس ›› ، ‹‹ ئاتقا مىنگەشمە ، مىنگەشكەندىن كېيىن كۆتۈم ئاغرىدى دېمە ›› ، ‹‹ بوزەكنى تاپسام ، قوڭىغا يىپنى ساپسام ›› ، ‹‹ تولا يىگەن بۆرىنىڭ قوڭى كامار ›› ، ‹‹ چوڭ باشنى ئاچسا كىچىك قوڭنى ئاچىدۇ ›› ، ‹‹ ساراڭنىڭ ئوڭى يوق ، پاشىنىڭ قوڭى يوق ›› ، ‹‹ ساۋاپنىڭ قوڭى تۆشۈك ›› ، ‹‹ بېتى ئەدەپ كۆرمىگەن ، كۆتى تەرەت كۆرمىگەن ›› ، ‹‹ باجا باجىنى كۆرسە قوڭى قىچىشار ›› ، ‹‹ باي ، قوڭى بەش پاتمان لاي ›› ، ‹‹ ئىچى كۆيمىگەننىڭ كۆتى قىچىشماس ›› ، ‹‹ ھىجىقىز توۋا قىلماس ، توۋا قىلسا قوڭى قويماس ›› ، ‹‹ ئۆزۈڭ قىلمىساڭ غېمىڭنى،قاغا چوقار ئىمىڭنى ›› ، ‹‹ قوناقلىققا ئوغرى كىرسە ئاتقۇچىنىڭ بىرنېمىسىنى كەس ›› ، ‹‹ كۆتۈڭدىن چىقىپ كۆزۈڭگە ئۇراي ›› ، ‹‹ئاتىسى باشلىمىغاننىڭ پودىقى چوڭ،ئانىسى باشلىمىغاننىڭ ئەمچىكى چوڭ ›› ، ‹‹ مىڭ مادا توققان بىلەن ، بىر ھاڭگىنىڭ كۆتى ئاغرىماس ›› ، ‹‹ چۈچىنىڭ شۇملىقىدىن ئانىسىنىڭ ئەمچىكى يوق ›› ،‹‹ باي بولاي دېسەڭ بورداقچى بول ، ئەمەل تۇتاي دېسەڭ پوداقچى بول ›› ، ‹‹ بوقىنى ھۆكۈرەتكەن ئىككى تاشىقى ›› ، ‹‹ كۆت بەر كۆتۈرۈپ بەر ، ئىسسىقى چىقمىسا يۆتۈلۈپ بەر ›› ، دېگەنگە ئوخشاش ماقال – تەمسىللەر ئادەم ۋە ھايۋانلارنىڭ ئاشكارە دىيش ۋە يېزىش پەرھىز قىلىنغان تاناسىل ئەزا ۋە باشقا ئەزالىرىنى ئىپادىلەيدىغان سۆزلەر ئارىلاشقان ئاساستا تۈزۈلگەن بولسىمۇ ، يەنىلا ئۆزىنىڭ يارقىن جۇلاسى بىلەن خەلق ماقال – تەمسىللىرىگە خاس پۇرىقىنى نامايەن قىلغان . ئۇنىڭدىن باشقا ‹‹ بىر شاتىراق موزاي پادىنى بۇلغار ›› ،‹‹ ئىشتانغا چىققان كۆڭۈلگە تايىن ›› ، ‹‹ پوققا چالما ئاتساڭ ، يۈزۈڭگە چاچرايدۇ ›› ، ‹‹ پوقنى ئوسۇرۇقتا ياپقىلى بولماس ›› ، ‹‹ پو ئاتقىنى يات يەر ياخشى،شاتراق ئۇرغىنى داق يەر ياخشى ›› ، ‹‹ سېخى ساخاۋەت قىلسا،بېخىل قان چىچىپتۇ ›› ، ‹‹ قارغا بىلەن دوست بولساڭ،يىيىشىڭ پوق ›› ، ‹‹ نوچى ئوق يەيدۇ،بالىسى پوق يەيدۇ ›› ، ‹‹ بولىدىغان بالا پوقىدىن ، بولىدىغان زىرائەت كۆكىدىن ›› ، ‹‹بەگ يالاقچىغا ئامراق ، ئىت شاتراقچىغا  ئامراق ›› ، ‹‹ بېخىلنىڭ پوقىنى يىگەن قاغىنىڭ قورسىقى ئاغرىيدۇ ›› ، ‹‹ پۈتمىگەن قەرىزگە پوق ئال ›› ، ‹‹ ئىككى قاغا پوق تالاشسا ، ئوۋچىغا پايدا ›› ، ‹‹ داڭلىغان قىز تويىدا چىچىپتۇ ›› ، ‹‹ دوستۇڭنىڭ پوقى پۇرىماس ›› ، ‹‹ بار چاغدا توق يەپتۇ ، يوق چاغدا پوق يەپتۇ ›› ، ‹‹ بالاڭنى قويۇپ بەرسەڭ بېشىڭغا چىچار ،چىۋىننى قويۇپ بەرسەڭ ئېشىڭغا چىچار ›› ، ‹‹ بالاڭنى ئەركە ئۆگەتسەڭ كۆرپىگە سىيەر ›› ، ‹‹ ئارقامدىن دېگەنلەر ، تېزىكىمنى يىگەنلەر ›› ، ‹‹ ئېشەكنى ئوتقا ھەيدىسە پوققا يۈگۈرەر ›› ، ‹‹ ۋاقتى ئۆتكەندە قىلىچىڭنى پوققا چاپ ›› ، ‹‹ ئورۇق ئۇينىڭ پوقى يوغان ›› ، ‹‹ گەپنى تەگىسە گەپ چىقار ، كالىنى قوغلىسا پوق چىقار ›› ، ‹‹ گەپنىڭ يامىنى كۇس – كۇس ، ئوسۇرۇقنىڭ يامىنى پۇس – پۇس ›› ، ‹‹ كەپسىز ، كەپتەر پوقى يەمسىز ›› ، ‹‹ شاخىنىچى كالا خاماننى بۇلغايدۇ ، بۇزۇق ئادەم جاھاننى بۇلغايدۇ  ›› ، ‹‹ ئارپا نېنى ئوسۇرغاققا بانا بوپتۇ ›› ، ‹‹ ئاتالماس ئوقىدىن كۆرىدۇ ، چىچالماس پوقىدىن كۆرىدۇ ›› قاتارلىق ماقال –تەمسىلەر ئەدەم ۋە باشقا جانلىقلاردىكى نورمال فىزولوگىيىلىك ھادىسىلەرنى ئىپادىلەيدىغان ، ئەمما ئاشكارە دىيىش ۋە يېزىش پەرھىز قىلىنغان سۆزلەرنىڭ ئارىلىشىشى بىلەن تۈزۈلۈپ ، تۇرمۇشىمىزدىكى خىلمۇ – خىل چىركىنلىكلەرنى يارقىن ئىپادە قىلىپ بەرگەن . شۇنداقلا ‹‹ ئوغرى قېرىسا موللا بولار ، جالاپ قېرىسا بۈۋى بولار  ›› ،‹‹ تام قېرىسا توپا بولار ، ھىجىقىز قېرىسا سوپا بولار ›› ، ‹‹ ئارىچىغا ئالتە تاياق ، شوۋىچىغا يەتتە تاياق  ›› ، ‹‹ دوستتۇمنىڭ كۆڭلىنى دەپ ، ئالتە ئايلىق بويۇمدا قالدى ›› ، ‹‹ ئاشناڭغا ئىشىنىپ ، ئەرسىز قالما ›› ، ‹‹ دۈشمەننىڭ سۆزى يامان ، جالاپنىڭ  كۆزى يامان ›› ، ‹‹ سامان ئوتۇن بولماس ، جالاپ خوتۇن بولماس ›› ، ‹‹ تۆگىدە تىز يوق ، جالاپتا يۈز يوق ›› ، ‹‹ ھارۋا ماڭغان يول تار بولمايدۇ ، جالاپقا گەپ ھار بولمايدۇ ›› ، ‹‹ ئەرسىز خوتۇن - يۈگەنسىز بايتال ›› دېگەنگە ئوخشاش ماقال –تەمسىلەردىمۇ جىنسىيەت ، ئاياللار ئەخلاقى ، بەزىبىر ئادەملەردىكى تۇترۇقسىزلىق ئالامەتلىرى نۇتۇقتا ئېيتىش ۋە يېزىقتا ئىپادىلەش پەرھىز قىلىنغان سۆزلەرنىڭ بىرىكىشىدىن تۈزۈلگەن بولۇپ ، بىر پۈتۈن ئۇيغۇر ئەخلاقىغا زىت بولغان ناچار ئىللەت ، خاتا خاھىشلارنى پاش قىلىپ ، ئەخلاقى ساغلاملىقنى ئىشقا ئاشۇرۇشنىڭ يۈكسەك ئۈلگىسىنى تىكلەپ بەرگەن بۇ پارچە ئابدۇخېلىل مىرخېلىلنىڭ ‹‹ئېفىمىزىمسىز ،سىلىقلانمىغان ماقال-تەمسىللەر ››ناملىق ماقالىسىدىن ئۈزۈندە. ‹‹ئىلى ئالمىزار تورى››دىن

nuriman30

	زىغىرچىمۇ زىغىرچى، نامى ئۇنىڭ قۇسۇرچى. تەمسىلنىغۇ كۇلايدۇ ، ھەدىس قالماس بىكارچى.

qaraxani

	tax1 يوللىغان ۋاقتى  2012-12-31 02:48 PM 1. مەن ئەدەب بىلەن سۆزلىگەن قىياپەتكە كىرىۋالمىغان، بە ... ئېلىشمىغۇنچە تېپىشماس،يىراق يولمۇ يېقىندىن باشلىنىدۇ،مەيلى ئەدەپ ياكى غەزەپ بىلەن سۆزلەڭ مەن پىكىرلىرىڭىزدىن بىزار بولمىدىم،بۇ ھەقتە ‹‹مىۋە مىۋىگە قاراپ پىشقىنى››تەرەپلەرگە ياىشى بولدى،زامان سەن بىلەن ھېساپلاشمايدۇ،سەن زامان بىلەن ھېساپلاش دىگەن راست شۇ. 2.سىزنىڭ %50دىن يۇقۇرى زىغىرلاش مەقسىدىگە يەتمەيدۇ دىگەن  ئىنكار پىكىرىڭىزنى  مېنىڭ %50دىن يۇقۇرى زىغىرلاش مەقسىدىگە يەتتىم دىگەن پىكرىمنىڭ ئورنىغا دەسسەتكىلى بولمايدۇ،چۈنكى بۇ شەخسى قاراش بولسىمۇ پەقەت سىزنىڭ نەزىرىڭىزدە شەخسى قاراش، ئۇنىڭغا باشقىلارنىڭ قانداق قارىشىغا سىز ئالدىن ‹‹كېسىم››قىلالمايسىز. 3.بىر پارچە چوڭ رىسالىگە نىسبەتەن چالىلىقنىڭ چالىلىق پېتى تۇرىۋېرىشى ياكى شۇ خىل چالىلىققا يول قويۇش،ئۇنىڭ تەسىرىگە پەرۋا قىلماي ئۆزىگە ئىشىنىپ كېتىشنىڭ سالمىقى چەكتىن ئاشسا ،ياكى شۇ چالىنى تەن ئېلىپ ئۇنىڭغا چۈشەنبە بېرىلمىسە خاتالىق دىگەن شۇ.سىزنىڭ ‹‹قەھىرمان››ھەققىدىكى ئوخشىتىڭىزغا مېنىڭمۇ ئوخشۇتۇش ئارقىلىق مۇنداق ئېنىقلىما بەرگۈم بار،‹‹قەھىرماننىڭ كۆزىدىكى چاپاقنى سۈرتىۋېتىشكە ئۇرۇنۇش›› ئەمەس  بەلكى   ‹‹چاپىقىنى سۈرتىمەن دەپ كۆزىنى قارىغۇ قىلىشغا ئۇرۇنۇش››دىسەك مۇۋاپىقمىكىن. 4.سىزنىڭ ‹‹ئالغاندەك ››قىلىدۇ‹‹كۆرگەندەك ››قىلىدۇ دىگەندەك قىياس بىلەن  قىلغان ھېسسى پەرەزلىرىڭىزگە تايىنىپ بۇ ئىلمى ئەمگەكتە نەقىل ۋە مەنبەدىن ئۆزىنى قاچۇرغان ئىككى ئەدىپنىڭ ئالىجاناپلىق مەرتىۋىسىگە ‹‹يول خەت ››كېسىپ بەرگىلى بولمايدۇ.ئۆزىنىڭ يېرىم ئەسىرلىك ئۆمرىنى ئۇيغۇر تىلشۇناسلىقىغا بېغىشلىغان ھازىرقىدەك نىئونلۇق لامپا چىراقتا ،دىۋان كورسىدا ئەمەس پىلتە چىراق ۋە شامنىڭ يورۇقىدا ،قاتتىق ئورۇندۇقتا ئولتۇرۇپ بۇ ئەمگەككە ئاساس سالغان مۇھەممەت رېھىم،مەھمۇد زەيدى،زۇنۇن قادىرىدەك مويسەفىدلىرىمىزنىڭ ئەمگىگىنى بىر ئېغىز بولسىمۇ تىلغا ئېلىپ قويماي تەييارغا ھەييار بولغان ‹‹قامۇس››چىلارنى مەن سىزدەك كۆككە كۆتىرەلمەيمەن. ئەزىز ئاتاۋۇللا سارتېكىن ‹‹توپلام››نى يالغۇز تۈزگەن،ئۇ باشقىلاردەك بىرلىشىپ تۈزۈپمۇ سەۋەنلىككە يول قويۇپ قاراپ تۇرمىغان،ئارقىدىنلا پەرق ۋە ئورتاقلىقنى تېپىپ چىققان،ھەتتا 74پارچە كىتاپ كۆرۈپ،ئۇنى ئاڭلىق ئەسكەرتىپ ئۆتكەن ،(  ئەكسىچە بۇلارچۇ؟)،..........باشقىلارنىڭ ئۇلار ئۈستىدىن ۋايسىماسلىقى ،تۈزۈتۈشكە ئۇرۇنماسلىقى نىمىنى چۈشەندۈرىدۇ،سىزنىڭ ‹‹زىغىرلاش››قا ۋايسىشىڭىز،تۈزۈتۈشكە ھەتتا ‹‹چاقىنى ئېلىپ قوۇيۇش››قا ئۇرۇنۇشۇڭىز نىمىنى چۈشەندۈرىدۇ.ئۇنى مەن ھەسەتخورلۇق دىمەيمەن،بۇ سىزدىكى سۈكۈت ئىچىدە ۋەيران بولۇشتىن ،سۈكۈت ئىچىدە پارتىلاپ چىقىشنى ئەلا بىلىدىغان روھ. 5.مەن بوراندىن قورقمايمەن داۋراڭدىن قورقىمەن،ئاۋۋال كاكىلاپ ئاندىن قاقاقلاش خىيالىدىمۇ بولمىدىم، قوشۇمچە قىلىنغانغا ئوخشاش پىكىرلەر كاللامغا ھەر ۋاقىت تەسىر قىلىپ تۇرىدۇ ،شۇڭا ئۇنى تورداشلارنىڭ كۆرۈپ بېقىشىغا سۈنۈپ باقتىم جاكالىمىدىم،مەن جاكالىغۇدەك بىر نەرسە يازالىسام ‹‹ئايرىم سورۇن قۇرۇپ جاكالىشىم ››مۈمكىن،شۇڭا ماڭا ئىگىسى ئۇنچىلىك ئىستىدات ئىلتىپات ئەتمىگەن بولسا كېرەك. خاتىمە: مەن ئەمەلىيەتتە ‹‹دۇئىل››دىكى ‹‹كور ئوق››نىڭ كىمنىڭ كۆكرىكىدىن تۆشۈك ئاچىدىغانلىقىغا ئەمەس،ئوق بىلەن پىستان ئايرىلغاندىن كېيىنكى تاماشىچىلارنىڭ نىمە دەپ ‹‹ئۆسەك››تاپىدىغانلىغىىنىمۇ ئالدىن قىياس قىلىقلىق. شۇڭا سىزنىڭ بۇرنىڭىزنى قاناتمايمۇ قىردىن ئاشالايدىغان چوڭلاردىن بولىشىڭىزغا تىلەكداشمەن مەن ئىلتىماسىڭىزنى ئورۇنسىز دەپ قارىمايمەن،ئەسەر بىجىرىم ھالەتتە تورداشلارغا سۇنۇلسا ماڭىمۇ ياخشى،شۇڭا ئاخىرقى بېكىتىلگەن نۇسخا 2-يانۋارغىچە ‹‹ئىلى ئالمىزار تورى››ىغا يوللىنىدۇ،سىزنىڭ ۋە قىزىققۇچى تورداشلارنىڭ ئاشۇ بىكەتنى زىيارەت قىلىشىنى تەۋسىيە قىلىمەن.