ئۇندالام دەپ كەتمەيلى، ،،
ئۇنداقلار پەقەت ئاز بېر قېسمى ، يەنە نۇرغۇن قىزلار ياخشى ، بىر رتاياقتا ھەممىنى ھەيدىمايلى .

ئىشلىتىش

بۇ مەزمۇن 21قەۋەتتىكى musaprدە2011-06-29 16:26يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
سىز تەكلىپىڭىزدە ئالى مەكتەپ ئوقۇغۇچىللىرىنى مۇھەببەتلىشىشكە ،تانسا ئويناشقا،كىنولاغا بېرىشقا ...تەكلىپات ئىتىپسىز ئەمىلىيەتتە بىر قىسىم چەكتىن ئاشقان مۇھەببەت تانسا كىنولار ئارقىلىق جاھاننى قالايمىقان قىلىپ ئىپپەت نۇمۇسنى قايرىپ قويۇۋاتقانلارنىڭ كوپۈنچىسى دەل شۇنداق سىتۇدىنتلار مەن بۇنىڭغا تۇپتىن قارشى تۇرىمەن .ئويدىكىلەر مىنى ئويلەيمىز دەپ بىر قىزنى تېپىپتىكەن ئۇ قىز ئالى مەكتەپ پۇتتۇرگەن ئىدى مەن ھەرگىز قۇشالمىدىم،مەن دوسلۇرۇم ۋە جەمىيەتتىكى كوپلىگەن كىشىلەر ئالى مەكتەپ ئوقۇغان قىزلارنى ئېلىشنى ياقتۇرمايمىز چۇنكى ئۇلانىڭ كوپىنچىسىنىڭ پاكلىقى مەكتەپتە تۈگەيدۇ ھەم نۇرغۇن ئىشلارغا سەل قارايدۇ...

ئۇنداق بولسا ئالىي مەكتەپتە ئوقىمغان سەيپۇڭ قىزدىن بىر نى ئالسىڭىز بولدىكەنغۇ ...

12 يىللىق ئوقۇش ھاياتىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ ئالىي مەكتەپ ئىمتاھاننى ئەمدىلا ئاياقلاشتۇرغان بارلىق ئىنى-سىڭىللىرىمىز تەققەززالىق بىلەن قايسى ئالىي مەكتەپتىن چاقىرىق كېلىدىغانلىقىنى كۈتمەكتە. سىڭلىمىز پەخرىيە ۋە ئىنىمىز ئۇمۇتلەرغۇ ئالغان يۇقىرى نۇمىرى بىلەن ئۆزى ئارزۇ قىلغان ئالىي مەكتەپكە ئۆتۇپ كېتەر‹ئاللاھ نىسىپ قىلسۇن›. بىراق ھەرخىل سەۋەپلەر تۇپەيلىدىن ئىمتاھاندا تۆۋەن نۇمۇر ئېلىپ قالغانلارچۇ؟ بۇلارنىڭ چىقىش يولى زادى قانداق؟   ئائىلىنىڭ بېسىمى،جەمىيەتنىڭ بېسىمىنى قانداق يىنىكلىتىشىنى بىلمەي ئاتا -ئانىسىدىن ،تۇنۇش-بىلىشلەردىن قېچىپ تورخانا ياكى باشقا ئۇيۇنچۇقخانىلارغا كىرىپ ئويناشمۇ؟ ياكى ئەمدىلا 18 ياشتىن ئاشقىنىغا قارىماي ھەرخىل ئىچىملىك-چىكىملىك سورۇنلىرىدا يۇرۇشمۇ؟   
ئۆزىنىڭ مىللىي كىملىكى، ‹ئۇيغۇر›لىقىنى ياخشى بىلىدىغان ھەربىر كىشىللىرىمىزنىڭ مىللىتىمىزگە ئازدۇر-كۆپتۇر ھەسسە قوشقۇسى بار.بەزىللىرىمىزنىڭ ئەمىلى ياردىمى بولغان بولسىمۇ ، بەزىللىرىمىزنىڭ قۇربى يەتمەيدۇ. ئەمدى مەن ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىدا تۆۋەن نۇمۇر ئېلىپ قالغان ئىنى-سىڭىللىرىمىزغا چەتئەلگە چىقىپ ئوقۇش تەكلىپىنى بەرمەكچى. بۇ ھەقتە مىنىڭ ئويلىغانلىرىم ۋە كۆرگەنلىرىم.  
دۆلىتىمىزنىڭ مائارىپ ساھەسىدىكى يېڭى تۈزۇملەرنىڭ ئارقا-ئارقىدىن مەيدانغا كىلىش ئاستىدا چەتئەلگە چىقىپ ئوقۇش ئارقىلىق نۇرغۇن ياشلىرىمىزنىڭ ۋە ئاتا-ئانىللىرىمىزنىڭ ئارزۇسى ئىشقا ئاشقان بولسىمۇ، يەنە بىر قىسىم ياشلار قايسى يوللار ئارقىلىق چىقىپ ئوقۇش.قايسى كەسىپتە ئوقۇش ،قانداق مەكتەپلەردە ئوقۇش نۇرغۇنلىرىمىزنىڭ بېشىنى قاتۇردى.ۋاستىچىلىق شىركەتلىرىنىڭ ھەددىدىن زىيادە ئاچكۆزلىكى ،بىزنىڭ ياخشى سىياسەتلەردىن توغرا پايدىنىلالماي ھەمدە بۇ ھەقتىكى بىلىملىرىمىزنىڭ ئاز بۇلۇش سەۋەبىدىن چەتئەلگە چىقىپ ئوقۇش دىسلا كۆز ئالدىمىزغا باغلام-باغلام پۇللار كىلىۋېلىپ ئارزۇلىرىمىزنى بارغانسىرى يوق قىلماقتا. ئەمىلىيەتتە جۇڭگۇدىكى بۇلۇپمۇ شىنجاڭدىكى نورمال سەۋىيەدىكى ئائىلىلەرگە نىسپەتەن باللىرىنى چەتئەلدە ئوقۇتۇش ھەرگىزمۇ قىيىن ئەمەس. ئەلۋەتتە سىزمۇ يۇقىرى ئىقتىسادى سەۋىيە تەلەپ قىلىدىغان ئامىرىكا،ئەنگىلىيە ۋە فىرانسىيەلەرنى ئويلاشمايسىز. ئەمسە قايسى رايۇنلاردىكى ئالىي مەكتەپلەرنى ئويلىشىسىز؟  
مەنچە سىز ئوتتۇرا شەرىق يەنى ئەرەپ دۆلەتلىرى،ئاسىيادىكى مالايسىيا،ھىندىنوسىيە قاتارلىق دۆلەتلەرنى ئويلاشقىنىڭىز ياخشىراق.بۇ يەرلەرنىڭ ئىستىمال سەۋىيىسى جۇڭگۇدىكى ئالىي مەكتەپلەرنىڭكىدىن ئانچە پەرىقلەنمەيدۇ. بەزى ئەرەپ دۆلەتلىرىدە سىز ھەقسىز ئوقۇش ۋە ھەقسىز ياتاق-تاماققا ئېرىشەلىشىڭىزمۇ تەس ئەمەس. ئەرەپ دۆلەتلىرى دىسەم بەزى دوستلارنىڭ كاللىسىغا ‹دىن› ئوقۇش كەلگەن بۇلىشى مۇمكىن.دوستۇم سىز كاللىڭىزدىكى بۇ خىياللارنى چىقىرىۋېتىڭ. بۇ يەردىمۇ نۇرغۇنلىغان ئىلغار ئوقۇش سەۋىيەسىگە ئېگە پەننىي مەكتەپلەرمۇ خېلى كۆپ يەنى كېلىپ بۇ ئالىي مەكتەپلەر دۇنيادىكى ئالدىنقى قاتاردىكى ئالىي مەكتەپلەردىن سانىلىدۇ.  
ئەگەر سىزنىڭ ياۋرۇپالاردىكى داڭلىق ئالىي مەكتەپلەردە ئوقۇش ئارزۇيىڭىز بار،لىكىن  ئىقتىساد سەۋەبىدىن بارالمىغان بولسىڭىز يەنىلا سىز ئوتتۇرا شەرىقتىكى ئەرەپ دۆلەتلىرىنى تاللاڭ.چۇنكى بۇ دۆلەتلەردە شۇ  ياۋرۇپالاردىكى داڭلىق ئالىي مەكتەپلەرنىڭ تارماق مەكتەپلىرى بار. بۇمۇ سىزنىڭ يېڭىچە تاللىشىڭىز. سىز ئەرەپ دۆلەتلىرىدىكى ئەنگىلىيە ئۇنۋېرسىتى،ئامىرىكا ئۇنۋىرسىتىدا  بىرنەچچە يىل ئوقىغاندىن كىيىن سىز   ياۋرۇپالاردىكى داڭلىق ئالىي مەكتەپلەردە ئوقۇش ئارزۇيىڭىزغا چىقىم تارىتمايلا يېتەلەيسىز. بۇ نىمە دىگەن ياخشى پۇرسەت ھە؟ ‹تۆۋەن ئىقتىسادى چىقىم،يۇقىرى ئۇنۇملۇك مائارىپ›. 
بۇ يەردە ئالاھىدە تەكىدلەپ ئوتىدىغان مەسىلە مىسىردا ئوقىغان شىنجاڭلىق ئوقۇغۇچىلار ئۇچۇن يىلدا ئۇقۇش مۇكاپات پۇلى بىرىلىدۇ. بىرىنجى دەرىجىلىك ئوقۇش مۇكاپات پۇلى 10000يۇەن خەلىق پۇلى. بۇنى شىنجاڭدىن كېلىدىغان نەچچە يۇز مىڭ سومدىن ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىسى بىكىتكىنى بويىچە نۇرغۇن بالىلار بۇ پۇلغا نەتىجىسى ئارقىلىق ئېرىشەلەيدۇ. بۇ پۇرسەتلەر سىزنى كۇتمەكتە.

يۇقاردىكى مەكتەپلەر ياۋرۇپادىكى مەكتەپلەر قائىدىسى بۇيىچە ئاۋۋال تىزىملىتىپ مەلۇم سەۋىيەدىكى ئىنگىلىزتىلى سەۋىيە ئارقىلىق قۇبۇل قىلىنىدۇ.  ئىنگىلىزتىلىنى شۇمەكتەپنىڭ تىل كۇرسىدا ئوقىسىڭىزمۇ بولىدۇ. ئەگەر ئەرەپ تىلى -ئىگىلىزتىلى،ئەرەپ تىلى-خەنزۇتىلى ياكى ئەرەپ تىلى -فىرانسۇرتىلى تەرجىمانلىقتا ئوقىماقچى بولسىڭىز دۆلەتلىك چوڭ ئۇنۋىرسېتتى بولغان قاھىرە ئۇنۋىرسېتتى ،ئىسكەندەرىيە ئۇنۋىرسېتتى  سىزنىڭ ئەڭ ياخشى تاللىشىڭىز بولالايدۇ.   جۇڭگۇنىڭ ھەرقايسى ئەرەپ دولەتلىرىدە تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىلىرىغا پەقەت قاھىرە ئۇنۋىرسېتتىنىڭ ئەرەپ تىلى فاكۇلتىتىنى پۇتتۇرگەن ئوقۇغۇچىلارنى قۇبۇل قىلىدۇ . لىكىن بۇ فاكۇلتىتتا ئوقىۋاتقان جۇڭگۇلۇق ئوقۇغۇچىلار ناھايىتى ئاز. ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلار يوق.   باشقا تەپسىلاتلارنى بىلمەكچى بولسىڭىز مەن بىلەن ئالاقىلىشىڭ!    يەنى پاسپورت ئىشلىتىشتىن باشلاپ چەتئەلدە ئوقۇشقىچە بولغان جەريانلارنى ئۆزۇم بېشىمدىن كەچۇرگەن ياكى ھازىرقى ئەڭ ئاسان يولنى كۆرسىتىپ قويىمەن.

ماڭا بۇ تەلەي نېسىپ بولماپتۇ،  لېكىن بىر كۈنلەردە ئۆز كۈچۈمگە تايىنىپ تاپقان پۇلۇم بىلەن
چوقۇم ئالى مەكتەپتە ئوقۇيمەن .

مەنمۇ ئالىي باشلانغۇچتىنلا ئوقۇش پۈتتۈرۈپ، دىپلوم ئېلىپ قايتىپ چىققان، قايتىپ چىققاندىن كېىن بىر يىل پادا باقتىم، پادا باققاچ نۇرغۇن كىتابلارنى ئوقۇپ تۈگەتتىم ۋە ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىزاھلىق لۇغىتىنى باشتىن ئاخىرى نەچچە قىتىملاپ كۆرۈپ چىقتىم، خاتىرە قالدۇردۇم. كېيىنكى يىلىدىن باشلاپ يېزا بازىرىدا سىلىقلاش مېيى دۇكىنى ئاچقاچ ئېلىپزىۋەر ئەنى ئوقۇدۇم، شۇنداق قىلىپ تۆت يىل بۇ ئوقۇشلار بىلەن بولۇپ، 21-ئەسىرنىڭ 3-يىلى قاڭقىپلا ئۈرۈمچىگە چىقىپ قالدىمدە- كۇرسلاردا خەنزۇ تىلى، كومپيۇتېر، تۈرك تىلى دېگەنلەرنى ئۆگىنىپ يۈردۈم، ئاقىۋەت كۈنلەرنىڭ بىرىدە بىر كىلاسسىك كىتابنىڭ كوررېكتورلىقىنى قىلىپمۇ بەردىم، شۇنداق قىلىپ خىزمەت دېگەنگىمۇ ئورۇنلىشىپ قالدىم دېسە،،، ئەمما ھەيرانمەن،،، خىزمەت ماڭا سۈركىشىپ يۈرۈپ كىلىپ قالغان دەيمەن... ئۆزۈمنىڭ قەتئىي خىزمەت قىلغۇسى يوق ئىدى بولمىسا... نېمە خىزمەت دەمسىلەر؟! يەنە شۇ قەلەم - قەغەزنىڭ ئارىسىدا مۈكچىيىپ ئولتۇرۇپ  ئىشلەيدىغان ئازابلىق لەززەتكە توشقان خىزمەت... ئەمما بىر كۈنى قانداق بولدى دېمەمسىلەر؟! نوپۇسنى مەركىزى شەھەرگە يۆتكەيدىغانغا توغرا كېلىپ شەھەرلىك گوڭئەنجۈيگە بارسام بىز ئالىي مەكتەپ مەلۇماتىغا ئىگە بولمىغانلارنى سىرتتىن نوپۇس ئېلىپ ئەكىلەلمەيمىز دەيدۇ... ئاچچىقىمدا خىزمەت ئورنۇمدىن چىقىرىپ بەرگەن ئىسپاتنامىنى شارتتىدە چىقارسام ئۇلار،،، ھەي ئارخىپىڭ ساختىمۇ ياكى ئىسپاتمۇ... ئارخىپتا باشلانغۇچ سەۋىيىدە دەپ بار ئىكەن... دەپ قىلىپ بەرگىلى ئۇنىمىدى ئاخىرى ۋاي بولدىلا بېشىمغا پىت سالماي دەپ شۇ يەنە ھازىرغىچە ياللانما تەتقىقاتچى سۈپىتىدە ئىشلەۋاتىمەن دېسە... ھەي دىپلۇم، ھەي دىپلۇم... نەچچە يىل جاپا تارتىپ نەچچە تىلنى ئۆگەنگۈچە مەكتەپنىڭ بىر ئورۇندۇقى بىلەن بىر كارىۋىتىنى كاشىلا قىلىپ قويۇپ قىزىل تاشلىق قەغەزدىن بىر پارچە ئېلىپ قويسامچۇ دەپ قالدىم.،، ئەھۋال شۇنداق تورداشلار...

مەنمۇ شۇ ئالىي مەكتەپنىڭ بەش يىللىق مېھمىنى بولۇش سۈپتىم بىلەن ئويلىغنىم «ئالىي مەكتەپتە ئوقۇش بىردىنبىر چىقىش يولى ئەمەس».ئالىي مەكتەپتە ياخشى ئوقۇپ،پۈتتۈرگەندىن كېيىن مۇۋاپىق خىزمەت بولمىسا شۇ بىر مەزگىل چۈشكۈن ھالەتتە جەمئىيەت  داشقىلى بولدىغان گەپ شۇ !

مەنمۇ پىسىيە يېشىغا يېقىنلاشقان بىر پىقەدەم بولۇش سۈپۈتۈم بىلەن ئوت يۈرەك ياشلىرىمىزنىڭ مۇنازىرىسىگە قوشۇق سالاي:
  يوقۇرقى مۇنازىرە مەزمونىدىن ئارىمىزدا نۇرغۇن يوقۇرى ساپالىق سىتودىنتلارنىڭ بارلىقىى مەلۇم بولدى. پۇرسەت كەلگەنلەر چوقۇم ئالى مەكتەپتە لاياقەتلىك ئوقۇش كىرەك. ئالى مەكتەپنى پۈتەرگەنلەر ، بىر-كىملەرنىڭ <<ئىلتىپات>>ىنى كۈتۈپ ئولتۇرۇشقا بولمايدۇ،چۈنكى  ئۆزىمىزگە خىزمەت قىلىش ئەڭ ئۈنۈملۈك ۋە ئەڭ ئىشەنچلىك خىزمەتتۇر.
چىقىش يولى تاپقانلار چوقۇم ئۆزىدىن كىچىكلەرنى چاكار بولۇشقا قىستىماي ئۇلارنى يىتەكلەش،يېڭى بىر يول ئېچىپ مېڭىشقا ئىلھاملاندۇرۇشى كىرەك.

مېنڭچە ھەممىدىن ئەھۋالغا قاراپ يول تۇتقان ياخشى. ئاتا-بۇۋىلىرىمىز ئيتقاندەك يوتقانغا بېقىپ پۇت سۇنۇش كېرەك. يەنى ئۆز شارايىتىمىز نېمىگە يار بەرسە رىياللىققا يۇزلىنىپ شۇنىڭغا تىرىشساقمۇ بولىدۇ. ئەگەر ئائىلىمىزنىڭ ئىقتىىسادى يار بەرمىسە يەنە ئالىي مەكتەپتە ئوقۇغان ياخشى دەپ ئۆزىمىزنى ۋە ئاتا-ئانىمىزنى قىينىساق بولمايدۇ . ھەم ئۆزىمىز ھەققىدە كۆپرەك ئويلۇنۇپ قايسى جەھەتتە نەتىجە قازىنىشقا كۆز يەتسە شۇ يولدا ماڭساق ياخشىراق. يەنە ۋاقىتنىڭمۇ تۇيۇقسىز نۇرغۇن ئۆزگۇرۇش پەيدا قىلىدىغانلىكىنى ئۇنۇتماسلىك كېرەك.

ئوقۇش كېرەك ،تازا ئوقۇش كېرەك.دۆلىتىمىزنىڭ،شۇنداقلا دىيارىمىزنىڭ ھازىرقى تەرەققىيات ئەھۋالى،كىشىلەرنىڭ مەدەنىيەت ساپاسى جەھەتلەردىن ئېلىپ ئېيتقاندا ئالىي مەكتەپتە ئوقۇش زامانىمىز كىشىلىرىنىڭ ھەممىسى قوبۇل قىلالايدىغان بىر خىل بىلىم ئېلىش ئۇسۇلى.بىلىمنى ئالماي بولمايدۇ،كېيىن ئالغاندىن بۇرۇن ئالغان ياخشى.

ئالىي مەكتەپتە .ئەڭ مۇھىمى ئىقتىسادىي شارائىت يار بەرسە ئوقۇش ياخشى ئىش ھەم مۇھىم ئىش ھېسابلىنىدۇ ،ئەمما ئىقتىسادىي قىيىنچىلىققا دۆڭگەپ، ئىپپەتتىن ئايرىلغاندىن كۆرە ئىپپەتنى ساقلىغان ياخشى نېمە ئۈچۈن دېمەكچىمۇ؟ ئۇنداقتا مەرھەمەت
http://bbs.anatuprak.com/read.php?tid=5337

مىنىڭچە ئالي مەكتەپتە ئوقۇش بىر قەدەر تەس شۇڭا تىرىشىش كىرەك.