بوستان

بوستان

ئاپتورى:شەيخ سەئدى

باھاسى:22.00

2001-يىل 9-ئاي 1- نەشرى

2009-يىل 3-ئاي 4-بېسىلىشى

تىراژى:11161-16160

isbn:9787228063086

                                                                                     تەرجىماندىن

    پارس خەلقىنىڭ ئۇلۇغ مۇتەپەككۇر شائىرى شەيخ سەئدىنىڭ ئەسلىي ئىسمى ئەبۇ ئابدۇللا مۇشەررىخىددىن بىن مۇسلىھ ئەل شىرازى بولۇپ ، سەئدى ئۇنىڭ تەخەللۇسىدۇر . ئۇ ھىجرىيە 610-615-(مىلادىيە 1213-1219)يىللىرى ئارىسىدا ئىراننىڭ شىراز شەھىرىدە ئوتتۇرا قاتلامغا مەنسۇپ ئوقۇمۇشلۇق ئائىلىدە دۇنياغا كەلگەن .

    ئىپتىدائىي مەكتەپنى شىرزدا ئوقۇپ ، كېيىن باغداتقا كۆچۈپ بېرىپ ، ئۇ يەردە ئەڭ چوڭ ئىلىم مەركىزى بولغان «نىزامىيە» مەدرىسىسىدە ئالىي ئىلىم تەھسىل قىلغان . ھاياتىدا كۆپ قېتىم سەپەرگە چىقىپ ، ئىراق ، سۈرىيە ، ئاناتولىيە مىسىر ،فاس، ئەزەربەيجان، بەلخ ، غەزنە ، پەنجاپ ، غوجىرات ، سومېنات قاتارلىق مەملىكەت شەھەرلەردە بولغان ، ئەرەب سەھرالىرىنى كەزگەن ، كۆپ قېتىم ھەج سەپەرلىرىدە بولغان . دەمەشىق ، يېرۇسالېم ، ترىپولى ، ھەلەب قاتارلىق شەھەرلەرنى كۆرگەن . ئافغانىستان ، ھىندىستان ، ئوتتۇرا ئاسىيا رايونلىرىدا سەپەر ، زىيارەتلەردە بولغان . ئېلىمىزنىڭ قەدىمكى شەھىرى بولغان قەشقەرگىمۇ كېلىپ كەتكەن . بۇ ساياھەتلىرى جەريانىدا نۇرغۇن دۆلەت ئەربابلىرى ، شائىر ، ئەدىب ، پەيلاسوپ ، دىنىي ئۆلىمالار بىلەن تونۇشۇپ ، ھەمسۆھبەت ۋە مۇنازىرىلەردە بولغان .

   1256-1257-يىللىرى يۇرتىغا قايتىپ كەلگىنىدە ، شەرازدا تىنچلىق ئورنىتىپ ، خەلقنى راھەت تۇرمۇشقا ئېرىشتۈرگەن ئادىل ھۆكۈمدار ئەبۇ بەكىر بىن سەئىد بىن زەنگىنىڭ دىققەت – ئېتىبارىنى  قوزغاپ ، ھۆرمىتىگە سازاۋەر بولغان بۇ زات ئۆزىنىڭ ئۇنىڭغا بولغان ساداقىتىنى ئىپادىلەش مەقسىتى بىلەن سەئدى تەخەللۇسىنى قوللىنىپ ، 1257-يىلى ئۇنىڭغا بېغىشلاپ «بوستان» ناملىق ئەسىرىنى . بىر يىلدىن كېيىن تەخت ۋارىسى سەئدگە بېغىشلاپ «گۈلىستان» ناملىق ئەسىرىنى يېزىپ ، خەلققە پەند – نەسىھەت ۋە تەربىيە بېرىشنى مەقسەت قىلغان . ھەر ئىككى ئەسەر كارامەت ئېسىل ئەسەر بولغاچقا ، قىسقىنىغا ۋاقىت ئىچىدە پارسچە سۆزلىشىدىغان ۋە پارس تىلىدىن خەۋەردار بولغان پۈتۈن ئىسلام دۇنياسىدا مۇناسىپ شۆھرەتكە ئېرىشكەن . شۇنىڭ بىلەن بىللە بۇ ئەسەر غەرب تىللىرىغىمۇ تەرجىمە قىلىنىپ ، پۈتكۈل غەرب دۇنياسىدىمۇ چوڭ تەسىر قوزغاپ ، ئالەمشۇمۇل شاھ ئەسەر بولۇپ كەلمەكتە .

    «گۈلىستان » بىلەن «بوستان» شىنجاڭدا قانچە ئەسىرلەردىن بۇيان مەدرىسىلەردە دەرسلىك سۈپىتىدە ئوقۇلۇپ كەلگەن .

    شېئىرىي ھېكايىلەردىن تۈزۈلگەن ئون بابلىق بۇ نادىر ئەسەر ئاددىيلا بىر ئەدەبىي ئەسەر بولماستىن ، ئىجتىمائىي تۇرمۇشنىڭ ئەڭ مۇھىم تەرەپلىرى بولغان ئادالەت ، ئېھسان ، شەپقەت ، ساداقەت ، مېھرى – مۇھەببەت ، ئەخلاق – پەزىلەت ، نازاكەت ، مەردلىك ، قانائەت ، كەمتەرلىك ، تەلىم – تەربىيە ، پىكىر -تەدبىر ، ئىنسانپەرۋەرلىك ، ۋەتەنپەرۋەرلىك قاتارلىق خىسلەتلەرنى يارقىن سۈرەتلەيدىغان ، جاھالەت ،زۇلمەت ، زالىملىق ، ئاچ كۆزلۈك، ئالدامچىلىق ، يالغانچىلىق ، ھەسەتخورلۇق ، تەكەببۇرلۇق ، چىرىكلىك قاتارلىق ئىللەتلەرنى ھەجۋىي تىل بىلەن كەسكىن تەنقىد قىلىدىغان بىلىم خەزىنىسىدۇر .

    مەزكۇر ئەسەر يالغۇز پارس كلاسسىك ئەدەبىياتىدا ئەڭ قىممەتلىك بايلىق ۋە مۇھىم يادىكارلىقلاردىن بىرى بولۇپلا قالماي بەلكى جاھان مەدەنىيەت خەزىنىسىدىمۇ ئۆزىگە مۇناسىپ ھۆرمەتلىك ئورۇننى ئىگىلەيدۇ .

     بۇ كىتاب 1978-يىلى ئىستانبۇلدا نەشر قىلىنغان تۈركچە نەسرىي نۇسخىسىدىن تەرجىمە قىلىندى . سەۋىيەمنىڭ تۆۋەنلىكىدىن سەۋەنلىك – خاتالىقلارنىڭ كۆرۈلۈشى تەبىئىي ، ئوقۇرمەنلەرنىڭ تۈزىتىش پىكىرلىرىنى قارشى ئالىمەن .