نىدا بىلوگى

ئاقىلنىڭ كۆزى

تاراتقۇلار سودا ساھەسىدە داڭق چىقارغان بىر سودىگەرنى ئالاھىدە مېھمان سۈپىتىدە زىيارەت قىپتۇ، كۆپچىلىك ئۇنىڭ ئۆزىنىڭ مۇۋەپپەقىيەت قازىنىشىدىكى تەجرىبىلىرىنى ئېيتىپ بېرىشىنى تەقەززالىق بىلەن كۈتۈپتۇ. بىراق ئۇ پەقەت سۇسقىنە كۈلۈمسىرەپ قويۇپ مۇنداق دەپتۇ:

ــ مەن كۆپچىلىكتىن بىر ئىمتىھان ئېلىپ باقاي. مەلۇم بىر جايدا ئالتۇن كانى بايقىلىپتۇ، كۆپچىلىك ئۇۋىسى چۇۋۇلغان ھەرىلەردەك ئۇ يەرگە قاراپ يوپۇرۇلۇپتۇ، بىراق يولنى چوڭ بىر دەريا توسۇۋاپتۇ. سىزچە بولسا قانداق قىلاتتىڭىز؟

كۆپچىلىك بەس-بەستە مۇنازىرە قىلىشىپتۇ، بىرى «ئايلىنىپ ماڭىمەن» دېسە، يەنە بىرى «ئۈزۈپ ئۆتىمەن» دەپتۇ. ھېلىقى داڭلىق سودىگەر كۈلۈپ قويۇپ گەپ قىلماپتۇ. ئەڭ ئاخىرىدا ئۇ مۇنداق دەپتۇ:

ــ نېمىشقا چوقۇم ئالتۇن كولاشنىلا ئويلايسىلەر؟ نېمىشقا بىر كېمە سېتىۋېلىپ كىراكەشلىك قىلىشنى خالىمايسىلەر؟

كۆپچىلىك ھەيران قاپتۇ. سودىگەر سۆزىنى داۋاملاشتۇرۇپتۇ:

ــ ئاشۇنداق ئەھۋالدا، دەريادىن ئۆتكۈچىلەرنىڭ ھەتتاكى بىر تال ئىچ تامبىلىنىلا قالدۇرۇپ، قالغان ھەممە نەرسىسىنى كىرا ھەققىگە ھېسابلاپ ئېلىۋالساڭلارمۇ ئۇلار رازىمەنلىك بىلەن ماقۇل بولىدۇ، سەۋەبى ئالدىدا ئالتۇن كانى بار تۇرسا!

ھېكمەت: باشقىلار قىلىشنى خالىمىغان، قىلمىغان ئىشنى قىلىش دەل مۇۋەپپەقىيەت يولىدۇر. قىيىنچىلىق ئاقىللار نەزىرىدە دائىم يۇشۇرۇن بىر پۇرسەتتىن دېرەك بېرىدۇ.