ئەلكاتىپ ۋە ئۇيغۇرسوفت
يانفوندا كۆرۈش
بۇنىڭدىن 13 يىل ئىلگىرى يەنى 1998-يىلى 6-ئاينىڭ 14-كۈنى (يەكشەنبە) ئۈرۈمچى قىزىلبايراق يولى كومپيۇتېر بازىرىدا ئۇيغۇرسوفت رەسمىي تىجارەت باشلىغان ئىدى. شۇ ۋاقىتتا ئۆزىمىزگە تەۋە يۇمشاق دېتال تېخى يوق ئىدى. ئۇيغۇرچە يۇمشاق دېتاللارنى ۋاكالىتەن سېتىپ چىقىراتتۇق. ئەسلەپ باقسام شۇ ۋاقىتلاردا، UTDOS (تيەنخۇي ئۇيغۇرچە مەشغۇلات سىستېمىسى)نىڭ باھاسى 2500 يۈەن، بېيدا فاڭجېڭ لازىر نۇرلۇق مەتبەئە سىستېمىسى 6500 يۈەن، بىر يۈرۈش (كومپيۇتېر، پىرىنتېر بىلەن) سېتىۋالغاندا 20,000 يۈەن ئىدى. خەت ئەمما، ھازىر ئۇيغۇرچە يۇمشاق دېتاللارنىڭ باھاسى شىددەت بىلەن چۈشۈپ (ھەتتا بەزىلىرى ھەقسىز بولۇپ)، ئۆز ۋاقتىدىكى نەچچە مىڭ يۈەنلىك يۇمشاق دېتال قىلالمىغان ئىشلارنى قىلالايدىغان بولدى.
«ئەلكاتىپ» يۇمشاق دېتالىنىڭ تۇنجى نۇسخىسى 1998-يىلى 10-ئايدا ئېلان قىلىنغان بولۇپ، Windows مۇھىتىدا ئۇيغۇرچە كىرگۈزۈش ئەمەلگە ئاشتى. ئىلگىرى كومپيۇتېردا يېزىق بىر تەرەپ قىلىدىغانلار خەت كىرگۈزگۈچىلەر، بەت ياسىغۇچىلار دەپ ۋەزىپىگە ئايرىلغان بولسا، مانا، ھازىر ئادەتتىكى كىشىلەرمۇ ئۆزى خەت كىرگۈزۈپ، تەھرىرلەپ، بەت تىزىپ، كىتاب-ژۇرنال چىقىرالايدىغان بولدى. ئەمما، شۇ يېقىنغىچە نۇرغۇن كىشىلەر خەت نۇسخىلىرى قانچە كۆپ بولسا، كىرگۈزگۈچنىڭ نەشىرى قانچە يۇقىرى بولسا شۇنى ياخشى دەپ قارايتتى. شۇڭا، بەزىلەر ئەلكاتىپنىڭ خەت نۇسخىسى ئاران ئون نەچچە خىل ئىكەن دېسە، بەزىلىرى نەشىرى تېخى 5.5 ئىكەن (تېخى پۈتۈن ئەمەس ئىكەن) دەپ قوياتتى. لېكىن، «ئۇيغۇرسوفت ئەلكاتىپ»نىڭ سېتىلىش مىقدارى بولسۇن ياكى توردىن چۈشۈرۈلگەن ھەقسىز نۇسخىسى بولسۇن ھەقىقەتەنمۇ كۆپ ئومۇملاشتى. كومپيۇتېردا ئۇيغۇرچە يېزىق بىر تەرەپ قىلىدىغانلارغا نىسبەتەن، «ئەلكاتىپ» دېگەن سۆز ئەڭ تونۇش ئىسىمغا ئايلاندى. ھەتتا، بەزى دۇكان-ساراي، دوختۇرخانا،….قاتارلىقلارنىڭ ئىسىملىرىمۇ «ئەل»دىن باشلىنىدىغان بولدى. مېنىڭچە بۇ بەلكىم ئۇيغۇرچە ۋىۋىسكىلارنى (ئەلكاتىپ يۇمشاق دېتالى قاچىلانغان) كومپيۇتېردا لايىھىلەش ئېلىپ بارغانلىقنىڭ ئازىراق تەسىرىدىن بولۇشى مۇمكىن. بەزىلەر چاقچاق قىلىپ ئالىم مۇئەللىم قىزىڭىزنىڭ ئىسمى «ئەل»دىن باشلىنامدۇ؟ ئىسمى «ئەلفىرە»مۇ؟-دەپ قوياتتى. مېنىمۇ بەزىدە «ئەلكاتىپ»شىركىتىنىڭ باشلىقى دەپ تونۇشتۇراتتى. تېخى مۇشۇ يېقىنغىچە ئىشخانىغا تېلېفون كەلگەندە ئەلكاتىپ شىركىتىمۇ؟-دەپ قوياتتى. پەقەت تېلېفونغا ئۇيغۇرچە (ئاۋازلىق) قوڭغۇراق ئالماشتۇرۇلغاندىن كېيىن، ئاندىن بۇنداق گەپلەر ئازىلاشقا باشلىدى.
خۇدايىم بۇيرىسا، كېلەركى قېتىملىق Windows تارقىتىلغاندا، «ئەلكاتىپ» يۇمشاق دېتالى پۈتۈنلەي دەم ئېلىشقا چىقىدۇ. لېكىن، مەن «ئەلكاتىپ» دېگەن بۇ ئىسىمنى ھەر ۋاقىت ئەسلەپ تۇرىمەن. ھېچبولمىغاندا، بۈگۈنكىدەك ئۇيغۇرسوفت قۇرۇلغان خاتىرە كۈندە ئېسىمدىن چىقارمايمەن.
